به گزارش خبرگزاری ایمنا، در سالهای اخیر، الگوهای بارشی در بسیاری از مناطق دستخوش تغییراتی شده که نشانههایی از برهمخوردن تعادل طبیعی چرخههای جوی را نشان میدهد. این تغییرات، چه در قالب کاهش بارش و چه در قالب پراکندگی نامتوازن آن، زنگ خطری برای مدیریت منابع آب و برنامهریزیهای بلندمدت به شمار میرود و کارشناسان معتقدند استمرار این روند میتواند پیامدهای گستردهای بر کشاورزی، زیستبومها و زندگی شهروندان داشته باشد.
یکی از چالشهایی که در چنین دورههایی پررنگتر میشود، شکلگیری برداشتها و تصورات نادرست درباره دلایل این نوسانات اقلیمی است؛ در فضای عمومی گاهی نظریههایی مطرح میشود که پشتوانه علمی ندارند و میتوانند ذهنیت جامعه را از واقعیتهای پیچیده تغییرات اقلیمی دور کنند و متخصصان همواره تأکید میکنند که پدیدههای جوی تابع قوانین مشخص و قابلتحلیل علمی هستند و نمیتوان آنها را به عوامل غیرواقعی نسبت داد.
در کنار این موارد، باید توجه داشت که وضعیت جوی هر منطقه نتیجه برهمکنش مجموعهای از عناصر اقلیمی است و موقعیت جغرافیایی، ارتفاعات، دریاها و جریانهای هوا همگی در تعیین نوع و میزان بارش یک سرزمین نقش دارند و به همین دلیل است که حتی در یک کشور نیز الگوهای بارشی ممکن است به طور چشمگیری میان استانها یا نواحی مختلف متفاوت باشد که این تفاوتها نه نشانه بیقاعدگی، بلکه بخشی طبیعی از رفتار اقلیم است.
با وجود شرایط خشک یا کمبارش در بعضی دورهها، پیشبینیهای فصلی نشان میدهد که الگوهای جوی ممکن است در ادامه فصل تغییر و به سمت وضعیت باثباتتری حرکت کنند و چنین بهبودهایی به طور معمول در اثر جابهجایی سامانههای بزرگ جوی و فعال شدن جریانهای مرطوب رخ میدهد و همین تغییرات دورهای است که امید به بازگشت شرایط طبیعیتر را زنده نگه میدارد و اهمیت پایش مستمر هواشناسی را برجسته میکند.
درک درست از سازوکارهای اقلیمی و تفاوتهای طبیعی میان مناطق مختلف، نقش مهمی در جلوگیری از شکلگیری برداشتهای نادرست دارد و هر اقلیم بر اساس ویژگیهای محیطی خود رفتار میکند و مقایسه میان کشورها یا استانها بدون توجه به این پیشفرضها میتواند گمراهکننده باشد و شناخت علمی و واقعبینانه از اقلیم، نخستین قدم برای سازگاری با تغییرات و مدیریت صحیح منابع طبیعی است.
مهر و آبان یکی از بدترین دورههای بارشی در ۵۰ سال گذشته بود / استانهای که هیچ بارشی دریافت نکردند
صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیشبینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی کشور در گفتوگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به وضعیت بارندگیها و با بیان اینکه مهر و آبان سال جاری شاید یکی از بدترین دورههای بارشی کشور در ۴۰ تا ۵۰ سال گذشته باشد، اظهار کرد: بر اساس دادههای موجود، در واقع کم بارشی شدیدی بر کشور حاکم است.
وی افزود: در صورتی که به اعداد و ارقام توجه کنیم، میتوان گفت میانگین بارش کشور تنها یکدهم میلیمتر بوده، در حالی که باید حدود ۲۲ میلیمتر بارش دریافت میکردیم و با توجه به این آمار حدود ۸۶ درصد کمبود بارش داشتهایم.
رئیس مرکز ملی پیشبینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی کشور با بیان اینکه در این مدت استانهایی بودند که هیچ بارشی دریافت نکردهاند، تصریح کرد: از جمله این استانها میتوان به اصفهان، بوشهر، خراسان جنوبی، قم، کهگیلویه و بویراحمد، هرمزگان و یزد اشاره کرد.
ابردزدی از ایران واقعی است؟ / بارشها بیشتر میشود؟
ضیائیان با اشاره به اینکه نبود بارش باعث شده وضعیت کمبارشی شدیدی در کشور حکمفرما باشد، ادامه داد: از نظر شواهد و دانش هواشناسی، موضوعی تحت عنوان ابردزدی وجود ندارد.
وی با اشاره به اینکه موضوع ابردزدی از نظر علمی اثباتشده نیست و در هواشناسی چنین مفهومی وجود ندارد، گفت: از نیمه آذر به بعد انتظار میرود بارشها در اغلب نقاط کشور وضعیت بهتری پیدا کند و شرایط بارشی فصل تا حدی با حالت طبیعی نزدیک شود.
رئیس مرکز ملی پیشبینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی کشور با بیان اینکه البته در ابتدای این دوره، نیمه شمالی کشور بارش کمتری خواهد داشت، اما در مناطق جنوبی احتمال دارد که بارشها کمی بیشتر باشد، اضافه کرد: باید توجه داشت که جریان ابرها تابع طبیعت و اقلیم هر منطقه است.
چرا ترکیه بارش بیشتری نسبت به ایران دارد؟ / بررسی تفاوت اقلیم دو منطقه
ضیائیان با اشاره به تصاویر منتشر شده در فضای مجازی از تفاوت الگوی بارش و ابر میان ترکیه و ایران افزود: ترکیه از گذشته همین الگوی بارشی را داشته است و قرارگیری میان دو دریای بزرگ، یعنی مدیترانه و سیاه، وجود ارتفاعات و عناصر اقلیمی مختلف باعث میشود سازوکارهای دینامیکی آن کشور بهگونهای باشد که بارش بیشتری دریافت کند.
وی ادامه داد: به عنوان مثال، در صورت مقایسه میان تهران و استانی مانند گیلان و مازندران، شاهد بیشتر بودن بارشها در گیلان و مازندران هستیم و نمیتوان ادعا کرد که ابرهای تهران توسط گیلان و مازندران دزدیده شده است و الگوی بارشها و ابرها، ویژگیهای اقلیمی است و دریا، کوه و شرایط دینامیکی جو کنار هم قرار میگیرند و الگوهای بارشی متفاوت ایجاد میکنند.
تغییرات اخیر در الگوهای بارشی نشان میدهد که انسانها بیش از هر زمان دیگری نیازمند مدیریت علمی منابع و نگاه بلندمدت به اقلیم هستند و کاهش یا جابهجایی بارشها تنها یک نشانه از دگرگونیهای گستردهتر در رفتار جوی است که بدون تحلیلهای دقیق و پایش مداوم قابل درک نخواهد بود و تقویت زیرساختهای پیشبینی، توجه به هشدارهای هواشناسی و برنامهریزی سازگار با شرایط جدید میتواند از شدت پیامدهای این نوسانات بکاهد.
از سوی دیگر، افزایش آگاهی عمومی درباره سازوکارهای اقلیمی اهمیت ویژهای دارد؛ هر اندازه جامعه نسبت به واقعیتهای علمی اقلیم شناخت بیشتری داشته باشد، از شکلگیری شایعات و تصورات نادرست جلوگیری میشود و امکان تصمیمگیری منطقیتر فراهم خواهد شد و آینده اقلیم در کشورها وابسته به ترکیب دانش تخصصی، مدیریت هوشمندانه و همکاری همگانی است که تنها با تکیه بر علم و نگاه واقعبینانه میتواند به نتایج پایدار برسد.
درک درست از ماهیت اقلیم و رفتار طبیعی آن، کمک میکند تصویر واقعبینانهتری از تغییرات جوی داشته باشیم و وقتی بدانیم هر منطقه با توجه به شرایط محیطی خود الگوی خاصی از بارش را دنبال میکند، دیگر نوسانات کوتاهمدت را به عوامل غیرعلمی نسبت نخواهیم داد و شناخت علمی این فرایندها نه تنها از برداشتهای اشتباه جلوگیری میکند، بلکه پایهای مطمئن برای برنامهریزیهای بلندمدت فراهم میسازد.
نظر شما