به گزارش خبرگزاری ایمنا از اردبیل، در میان گنجینههای معنوی و فرهنگی ایران، صداهای ماندگار چه در قالب آواز چه در قالب مناجات و اذان، همیشه نقش بیبدیلی در شکلدهی به هویت جمعی و روح معنوی جامعه داشتهاند، یکی از برجستهترین جلوههای این میراث معنوی، اذان است؛ نغمهای که تنها اعلام وقت نماز نیست، بلکه پلی است میان هنر و معنویت، بین موسیقی ایرانی و آئینهای مذهبی.
در این مسیر، کشور ما موفق شده است دو اثر ارزشمند اذان را در فهرست میراث معنوی ملی به ثبت برساند؛ آثاری که نه تنها گوش و دل مردم را نوازش دادهاند، بلکه در عمق فرهنگ و تاریخ موسیقی آئینی ایران جایگاهی بیبدیل یافتهاند، این دو اذان تاریخی با صدای دو مؤذن برجسته ایران، رحیم موذنزاده اردبیلی و محمد آقاتی نمونهای زنده از پیوند میان ایمان، هنر و فرهنگ ایرانی هستند.
اذان رحیم موذنزاده اردبیلی، جاودانه در گوشه «روحالارواح»
رحیم موذنزاده اردبیلی در ۳۰ سالگی، یعنی سال ۱۳۳۴، اذان معروف خود را اجرا کرد، این اذان که امروز به شماره ۷ در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شده، یکی از برجستهترین جلوههای موسیقی آئینی ایران است، وی اذان خود را در استودیوی شماره ۶ رادیو تهران ضبط کرد و پس از آزمونهای متعدد در گوشههای مختلف موسیقی ایرانی، سرانجام در بیات ترک اجرا شد، به گفته خود موذنزاده «میخواستم با زبان روزه اذان بگویم تا جاودانگی آن تضمین شود»
اذان او با بخشی از دعای افتتاح و آیات آخر سوره اسرا آغاز میشود و به مدت هفت دقیقه اجرا شد، ترکیب صدای دلنشین موذنزاده با دستگاه بیات ترک، این اثر را به یکی از اولین و شاخصترین رویدادهای موسیقی آئینی مذهبی ایران تبدیل کرد.
اذان محمد آقاتی، صدایی از پشت گلدستههای گوهرشاد
قصه دوم، روایت محمد آقاتی، مؤذن خوشصدای مسجد گوهرشاد است، آقاتی نخستین اذان خود را در سال ۱۳۲۰ در مسجد جامع گوهرشاد اقامه کرد و نخستین اذان ضبط شدهاش در رادیو تهران در سال ۱۳۲۷ ثبت شد.
صدای دلنشین آقاتی که از نوجوانی در روستای کاهو و حسینیه پدریاش پرورش یافته بود، توجه تولیت مسجد گوهرشاد را جلب کرد و به دعوت او از همان زمان به مسجد گوهرشاد آمد و اذانهای صبح، ظهر و مغرب را اقامه کرد، اذان محمد آقاتی، اجرا شده در دستگاه شور و در قالب بیات ترک دارای ویژگیهای منحصربهفردی است.
او در پایان اذان، صدای خود را به درآمد شور باز میرساند و بدین ترتیب، هماهنگی کامل موسیقی و معنویت را در اثر خود به نمایش میگذارد، این اثر با شماره ۱۹۷ در فهرست میراث معنوی ایران ثبت شد و هماکنون بهعنوان دومین اذان ملی ایران، از رادیو و تلویزیون کشور پخش میشود.
اذان در موسیقی ایرانی، پلی بین معنویت و هنر
اذان در ایران از اواخر دوره قاجار و با تأثیر موسیقی ایرانی به یکی از جلوههای زیبا و استادانه موسیقی مذهبی تبدیل شد، پیش از آن، اذان بر اساس الگوهای عربی اجرا میشد، اما با نوآوریهایی که اساتیدی همچون محمد فلاحی دماوندی، سیدحسین عندلیب اصفهانی و حاج مؤذن تفرشی انجام دادند، اذان ایرانی شکل گرفت.
نخستین ضبط تاریخی صدای مؤذن در ایران، مربوط به ابوالحسن دماوندی در سال ۱۲۹۱ شمسی است که بر گرامافون و در آواز بیات ترک ثبت شد، این سنت با حضور موذنانی همچون رحیم موذنزاده اردبیلی و محمد آقاتی ادامه پیدا کرد و جلوهای جاودانه از موسیقی آئینی ایران خلق شد.
نظر شما