به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، در جدیدترین گزارش «پروژه کربن جهانی» در سال ۲۰۲۵ با همکاری پژوهشگرانی از بیش از صد مؤسسه بینالمللی، اعلام شده است که انتشار جهانی دیاکسیدکربن حاصل از سوختهای فسیلی همچنان در مسیر افزایشی قرار دارد و به رکورد جدیدی دست پیدا کرده است، بر اساس این گزارش، مجموع انتشار دیاکسیدکربن ناشی از مصرف زغالسنگ، گاز طبیعی و نفت در سال جاری به ۳۸.۱ میلیارد تن رسیده است.
پیشبینیها نشان میدهد که انتشار جهانی دیاکسیدکربن در ۲۰۲۵ حدود ۱.۱ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته و رکورد تاریخی تازهای را ثبت کرده است، در میان منابع مختلف، گاز طبیعی بیشترین سهم را در افزایش امسال داشته و حدود ۱.۳ درصد رشد کرده؛ پس از آن نفت با یک درصد و زغالسنگ با ۰.۸ درصد افزایش قرار دارند.
در میان کشورها، چین با سهم ۳۲ درصدی از انتشار جهانی همچنان بزرگترین منتشرکننده دیاکسیدکربن است، اما نرخ رشد انتشار این کشور بهطور قابل توجهی کاهش داشته و تنها ۰.۴ درصد افزایش پیدا کرده است. هند با سهم ۸ درصدی از کل انتشار جهانی نیز رشد ۱.۴ درصدی را تجربه کرده که نسبت به روند پرشتاب سالهای گذشته کندتر است.
در مقابل ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا که به ترتیب ۱۳ و ۶ درصد از انتشار جهانی را به خود اختصاص میدهند، بار دیگر با افزایش انتشار روبهرو شدهاند. در آمریکا، افزایش ۱.۹ درصدی بهطور عمده بهدلیل زمستان سرد، صادرات بالای گاز طبیعی مایع، مصرف بیشتر زغالسنگ و رشد تقاضای برق رخ داده است، در اروپا نیز رشد ۰.۴ درصدی بیشتر ناشی از کاهش تولید انرژیهای آبی و بادی و در نتیجه افزایش مصرف گاز طبیعی مایع بوده، هرچند قطعیتهای آماری چندانی در این رابطه وجود ندارد.
نبرد جهانی با کربن
در کنار این روند صعودی، یک نشانه مثبت نیز در زمینه انتشار ناشی از تغییر کاربری زمین مشاهده میشود. بنا بر برآوردها، در سال ۲۰۲۵ انتشار خالص دیاکسیدکربن از این بخش به حدود ۴.۱ میلیارد تن میرسد که نسبت به میانگین دهه گذشته (۵ میلیارد تن) کاهش پیدا کرده است. مهمترین منبع این انتشارها همچنان جنگلزدایی دائم است؛ در حالی که احیای جنگلها و جنگلکاریهای جدید هر سال حدود ۲.۲ میلیارد تن کربن را از جو جذب میکنند. سه کشور برزیل، اندونزی و جمهوری دموکراتیک کنگو در مجموع ۵۷ درصد از انتشار خالص ناشی از تغییر کاربری اراضی را به خود اختصاص دادهاند.
چاهکهای کربن طبیعی شامل اقیانوسها و جنگلها، همچنان نزدیک به نیمی از دیاکسیدکربن منتشرشده توسط انسانها را جذب میکنند. طبق یافتههای پژوهشگران، ظرفیت جذب کربن اقیانوسها از سال ۲۰۱۶ بهطور تقریبی ثابت مانده که علت اصلی آن نوسانات اقلیمی و افزایش امواج گرمایی در اقیانوسها بوده است. چاهکهای زمینی نیز در دو دهه اخیر تغییر چشمگیری نداشتهاند و هرچند در سال ۲۰۲۴ تحتتأثیر پدیده النینو کاهش پیدا کرده بودند، برآوردهای اولیه سال ۲۰۲۵ از بازیابی نسبی این ظرفیت خبر میدهد.
به این ترتیب ترکیب انتشار ناشی از سوختهای فسیلی و تغییر کاربری زمین میزان کل انتشار انسانساخت جهان را در سال ۲۰۲۵ به ۴۲.۲ میلیارد تن رسانده است. با وجود ادامه رشد، این رقم طی دهه گذشته بهطور متوسط تنها ۰.۳ درصد در سال افزایش داشته، در حالی که در دهه پیش از آن رشد سالانه ۲.۹ درصدی ثبت شده بود.
این کاهش روند رشد نشاندهنده بهبود نسبی در کارایی انرژی و گسترش انرژیهای تجدیدپذیر در بسیاری از کشورهاست. تاکنون دستکم ۳۵ کشور، شامل استرالیا، آلمان و نیوزیلند، توانستهاند طی دهه اخیر میزان انتشار دیاکسیدکربن خود را بهطور معناداری کاهش دهند، بدون آنکه اقتصادشان دچار رکود شود. کشورهایی همچون چین نیز با سرمایهگذاری گسترده در انرژیهای پاک، نقش مهمی در کند شدن رشد جهانی انتشار کربن ایفا کردهاند.
جهان در مسیر گرمایش
چشمانداز گرمایش زمین هنوز نگرانکننده است. حتی با اجرای سیاستهای کنونی و تعهدات توافق پاریس، انتظار میرود میانگین دمای زمین تا پایان قرن حدود ۲.۸ درجه سانتیگراد نسبت به سطح پیشاصنعتی افزایش پیدا کند. این رقم اگرچه نسبت به برآورد سال گذشته (۳.۱ درجه) بهبود داشته، همچنان با هدف محدودسازی گرمایش به کمتر از ۲ درجه سانتیگراد فاصله دارد. بر اساس برآورد «بودجه کربنی» باقیمانده، برای نگه داشتن گرمایش جهانی در محدوده ۱.۵ درجه سانتیگراد تنها چهار سال دیگر فرصت باقی است و مقدار قابل انتشار باقیمانده حدود ۱۷۰ گیگاتن برآورد میشود. برای سقف ۱.۷ درجه، این زمان به ۱۲ سال (۵۲۵ گیگاتن) و برای سقف ۲ درجه تا ۲۵ سال (۱۰۵۵ گیگاتن) افزایش پیدا میکند.
بنابراین میتوان گفت گزارش سال ۲۰۲۵ پروژه کربن جهانی تصویری دوگانه از وضعیت جهان ترسیم میکند که در آن از یک سو روند کلی انتشار کربن ناشی از سوختهای فسیلی هنوز افزایشی است و نقطه اوج مصرف جهانی فرا نرسیده، اما از سوی دیگر، شماری از کشورها توانستهاند با اجرای سیاستهای مؤثر، مسیر کاهشی پایداری را آغاز کنند. همچنین نشانههایی از بهبود در عملکرد چاهکهای کربن طبیعی دیده میشود. با این حال هنوز فاصله زیادی تا آغاز کاهش سریع و پایدار در سطح جهانی باقی است؛ تحولی که برای تثبیت اقلیم زمین و تحقق اهداف توافق پاریس حیاتی است.
نظر شما