به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، آسیا و منطقه خاورمیانه دارای یکی از غنیترین تنوعهای زیستی جهان هستند و گونههای شاخص و ویژهای از حیوانات را در خود جای دادهاند که امروزه با تهدیدات جدی و بحرانی روبهرو شدهاند. اطلاعات جدید از نهادهای محیطزیستی نشاندهنده وخامت شرایط و تلاشهای جاری برای حفاظت و احیای آنها است. آسیا از قطب شمال سیبری و قلههای پوشیده از برف هیمالیا تا جنگلهای بارانی جنوب شرق و جزایر گرمسیری اندونزی، پهناورترین قاره زمین با تنوع زیستی بینظیر است. این منطقه مأوای هزاران گونه جانوری است که بسیاری از آنها منحصربهفرد و در عین حال در خطر نابودی مطلقند.
شکار غیرقانونی، از بین رفتن زیستگاه، تغییرات اقلیمی و تجارت غیرقانونی حیات وحش از مهمترین تهدیدهایی هستند که بقای این گونهها را به چالش کشیده است. وضعیت حیوانات در خطر آسیایی تصویری هشداردهنده از آینده تنوع زیستی قارهای ارائه میدهد که زمانی پرگونهترین قلمرو زمین محسوب میشد. با این حال تلاشهای حفاظتی، آموزش جوامع محلی و قوانین سختگیرانه جهانی هنوز میتوانند آخرین سپر دفاعی برای نجات این موجودات ارزشمند باشند. در ادامه به معرفی تعدادی از برجستهترین حیوانات آسیایی میپردازیم که در آستانه انقراض قرار دارند.
اورانگوتانها Orangutans، از نزدیکترین خویشاوندان انسان، در شمار گونههای بهشدت در معرض خطرند. این نخستیهای نارنجیمو تنها در جنگلهای سوماترا، بورنئو و تپانولی اندونزی زندگی میکنند و جمعیت آنها بر اثر جنگلزدایی، از دست دادن زیستگاه ناشی از تولید روغن پالم و قطع درختان، شکار و آتشسوزیهای انسانی بهشدت کاهش پیدا کرده است. آنان همچنین قربانی قاچاق گسترده حیات وحش هستند.
گوزن باوین Bawean deer در جزیره کوچک باوین میان بورنئو و جاوا، با قامت کوتاه که قد آن تا شانه تنها ۶۵ تا ۷۰ سانتیمتر است، تنها گونه جانوری بزرگ بومی این منطقه بهشمار میرود و اکنون تنها چندصد رأس (۲۰۰ تا ۵۰۰) از آن باقی مانده است. حدود ۵۰۰ سال شکار بیرویه که هرچند در سال ۱۹۷۷ متوقف شد، جمعیت این گوزن را تحتتأثیر قرار داده است و امروزه زیستگاهش بهسبب حضور گیاهان مهاجم و تغییر کاربری زمین بهشدت محدود شده است. پرورش درختان ساج در این منطقه نیز محدوده چرای آنها را بهشدت کاهش داده است.
کرگدنهای آسیا از نمادهای بحران انقراض بهشمار میروند. کرگدن جاوه Javan rhino ، کرگدن سوماترا Sumatran rhino و کرگدن سفید شمالی northern white rhino جمعیتهایی کمتر از چند ده عدد دارند. تقاضای بالا برای شاخ آنها در بازارهای سنتی و تزئینی سببشده شکار غیرقانونی این حیوانات همچنان ادامه داشته باشد. کرگدن جاوهای گونهای است که تنها در پارک ملی اوجونگ کولون در جزیره جاوه اندونزی زندگی میکند و تنها ۱۸ عدد از آنها باقی مانده است و از کرگدن سوماترایی تنها ۳۰ عدد باقی مانده است. کرگدن سفید شمالی در آستانه نابودی کامل قرار دارد و تنها با فناوریهای نوین تولیدمثل امید اندکی برای بقای آن وجود دارد.
روباه پرنده آرو Aru flying fox در جزایر آرو، گونهای از خفاش پروازی بزرگ است که بهاحتمال بسیار زیاد منقرض شده زیرا برای بیش از یک قرن مشاهده نشده است. علت این انقراض بهطور دقیق مشخص نیست، اما گمان میرود شکار و گسترش مزارع نیشکر علت اصلی این مرگ خاموش باشد.
پانگولینها Pangolins، پستانداران کوچک و پولکدار آسیایی، قربانیان اصلی قاچاق جهانی حیاتوحش هستند. از هشت گونه شناختهشده، چهار گونه پانگولین سوندا، پانگولین فیلیپینی، پانگولین هندی و پانگولین چینی در آسیا زندگی میکنند که همه به جز پانگولین هندی در وضعیت بحرانی و در معرض انقراض شدید قرار دارند. شکار غیرقانونی و قاچاق، تهدیدهای بزرگی برای پانگولینها هستند، چراکه گوشت آنان در طب سنتی خواهان بسیاری دارد و در عین حال از بین رفتن زیستگاه و تغییرات اقلیمی نیز فشار زیادی بر جمعیتشان وارد میکند. پانگولینها برای اکوسیستمهای خود بسیار مهم هستند و از دست دادن آنها بر بسیاری از گونههای جانوری و گیاهی دیگر تأثیر میگذارد.
لنگورها Langurs میمونهای بزرگی با دمهای بلند و بدنهای باریک هستند که در جنگلهای جنوب شرقی آسیا زندگی میکنند و عضو زیرخانواده کلوبینا (Colobinae یا شستبریدگان) هستند. تعدادی از گونههای بهشدت در معرض خطر انقراض این جانوران لنگور دلاکور Delacour’s langur بومی ویتنام تنها ۲۴۰ تا ۲۵۰ عدد، لنگور سیاه سر سفید white-headed black langur و لنگور نواردار رافلز Raffles’ banded langur با جمعیت مشابه، لنگور شکم طلایی the golden-bellied langur، لنگور نواردار بورنئویی Bornean banded langur ، میمون برگ سیاه کلاهدار کتبا Cat Ba hooded black leaf monkey با جمعیت تنها ۳۰ تا ۳۵ عدد در سواحل ویتنام و لنگور نواردار سوماترای شرقی East Sumatran banded langur هستند. شکار غیرقانونی برای طب سنتی، شکار برای گوشت و از دست دادن زیستگاه از بزرگترین تهدیدات برای لنگورها هستند.
میمونهای دماغدراز odd-nosed monkeys که میمونهای برگخواری همچون لنگورها هستند، از جمله میمونهای در معرض خطر انقراض آسیا محسوب میشوند. انواع این میمونها در میانمار گونهای با جمعیت ۳۵۰ تا ۴۰۰ نفری آن به منطقهای کوچک در شمال میانمار است. از نوع تونکین ویتنام تنها ۸۰ تا ۱۰۰ عدد باقی مانده است. میمون دماغدراز خاکستری، با جمعیتی تنها ۲۰۰ عدد، به زیستگاه کوچکی در استان گوئیژو چین محدود شده است. بسیاری از این میمونها قربانی تلهگذاریهای غیرعمدی هستند که شکارچیان برای گرفتن گرازهای وحشی و گوزنها میگذارند، اما میمونها در آنها گرفتار و کشته میشوند. با این حال بعضی از شکارچیان بهطور ویژه در جستوجوی میمونهای دماغدراز برای استخوانها و سرهایشان هستند. از بین رفتن و تخریب زیستگاه بهدلیل قطع درختان، زیرساختها و جادهها نیز تهدیدهای جدی برای این میمونها هستند.
میمون شبگرد جزیره سیائو Siau Island tarsier، یک پستاندار کوچک بومی جزیرهای کوچک در اندونزی و از کوچکترین پستانداران جهان است که بهواسطه انگشتان بلند برای گرفتن شاخههای درختان استفاده میکنند و چشمان بزرگشان شناخته میشوند. آتشفشان فعال جزیره سیائو تهدیدی برای این گونه محسوب میشود و سکونت جمعیت زیادی از انسانها در این جزیره، کل زیستگاه آنها را تغییر داده است.
پرندگان بومی جنوب شرق آسیا و جزایر اقیانوس آرام نیز از تهدید انقراض بینصیب نماندهاند. نوکشاخ سولو Sulu hornbill در فیلیپین با جمعیتی کمتر از ۵۰ عدد، بهدلیل جنگلزدایی گسترده در آستانه انقراض است. این پرنده با دم سفید و کلاه کاسکوی بزرگ بالای منقارش (یک زائده استخوانی توخالی) شناخته میشود. جنگلزدایی با قطع درختان و گسترش مزارع روغن پالم، کائوچو و معدن، تهدیدهای عمدهای برای نوک شاخ سولو هستند. بعضی از جزایری که پیش از این محل سکونت این پرنده بودهاند، بهطور کامل جنگلزدایی شدهاند.
عقاب فیلیپینی Philippine eagle، یکی از باشکوهترین پرندگان شکاری جهان نیز اکنون تنها چند صد عدد جمعیت دارد و از بین رفتن جنگلهای بارانی بزرگترین خطر پیشروی آن است. این پرنده از نظر طول و اندازه بال، بزرگترین عقاب جهان محسوب میشود، البته عقاب هارپی از نظر وزن بزرگتر است. کشتن عقاب فیلیپینی جرم محسوب میشود، زیرا شکار یکی از بزرگترین تهدیدها برای این پرنده است، اما در طولانیمدت استخراج چوب تجاری بزرگترین چالشی خواهد بود که آن را تهدید میکند، زیرا موجب از بین رفتن زیستگاه این پرنده میشود. در حال حاضر ۱۸۰ تا ۵۰۰ عدد از این پرنده شکاری باقی مانده است.
کبوتر نقرهای Silvery pigeon بومی اندونزی و مالزی، پرندهای با پرهای خاکستری کمرنگ و دم و بالهای سیاهرنگ، با جمعیتی کمتر از ۵۰ عدد در سکوت به سوی انقراض پیش میرود. اطلاعات کمی در مورد این پرنده وجود دارد، اما گمان میرود که گسترش سکونتگاههای انسانی، جنگلزدایی، شکار و ورود شکارچیان به جزایر، بیشتر جمعیت آن را آواره و کشته است.
دارکوب اوکیناوا Okinawa woodpecker پرندهای کوچک و بومی در یکی از جنوبیترین جزایر ژاپن، اوکیناواست که جمعیتی کمتر از ۲۵۰ عدد دارد. دلیل اصلی کاهش جمعیت آن، جنگلزدایی برای ساخت جادهها، مزارع، زمینهای گلف و باندهای فرود هلیکوپتر در این جزیره است.
لاکپشت غولپیکر آسیایی Asian giant tortoise که در جنوب شرقی آسیا یافت میشود، یکی از قدیمیترین گونههای لاکپشت بهشمار میرود که هنوز زنده است. این گونه بیشتر برای گوشتش کشته و برای مصرف در شرق آسیا صادر میشود. تعدادی از آنها نیز وارد تجارت حیوانات خانگی عجیب و غریب میشوند. از دست دادن زیستگاه و قطع درختان بامبو نیز تهدیدی برای این لاکپشت بهشمار میرود.
لاکپشتهای غولپیکر مالزیایی Malaysian giant turtle نیز که بزرگترین گونه لاکپشت آب شیرین در جنوب شرقی آسیاست، بهدلیل شکار برای گوشت و تجارت حیوانات خانگی غیرعادی بهشدت آسیبپذیرند. این لاکپشت که در مالزی و اندونزی یافت میشود و در باتلاقها، دریاچهها و رودخانههای آب شیرین زندگی میکند، در بازارهای مواد غذایی شرق آسیا معامله میشوند و با وجود وضعیت در معرض خطر انقراض، در مالزی از نظر قانونی محافظت نمیشوند. تبدیل زیستگاه آنها به مزارع روغن پالم نیز تهدیدی برای آنها محسوب میشود.
درنای سیبری Siberian crane پرندهای بزرگ و سفید است که در شمال سیبری، در مدار قطب شمال تولیدمثل میکند و تابستانهای خود را در مرز روسیه، مغولستان و چین میگذرانند. درناهای سیبری برای زمستان به سمت جنوب سفر میکنند و زندگی خود را در چین و ایران میگذرانند. این گونه با از بین رفتن و تخریب تالابها در محلهای زمستانگذرانی خود تهدید میشوند. آب برای استفاده انسان در حال انشعاب است و زمین برای کشاورزی و توسعه میدانهای نفتی پاکسازی میشود که این اقدامات تهدیدی جدی برای برای این حیوانات بهشمار میرود.
لاریکیت پیشانی آبی Blue-fronted lorikeet بومی جزیره بورو اندونزی، یک طوطی در معرض خطر انقراض با جمعیت باقیمانده کمتر از ۲۵۰ عدد است. اگرچه اطلاعات کمی در مورد علت کاهش جمعیت این موجود وجود دارد، تغییرات اقلیمی ممکن است یکی از بزرگترین تهدیدات برای این گونه باشد.
تمساح چینی Chinese alligator که بهطور بالقوه الهامبخش اژدهای اساطیری چینی در دنیای واقعی است، خزندهای در معرض خطر انقراض محسوب میشود که در حال حاضر فقط در استان آنهویی وجود دارد. جمعیت این تمساحها بهدنبال تکهتکه شدن و تخریب زیستگاه، شکار، سیل، خشکسالی و آلودگی، به حدود ۶۸ تا ۸۶ عدد کاهش داشته است.
بلدرچین هیمالیایی Himalayan quail عضوی از خانواده قرقاولان و بومی شمال غربی هند، بیش از یک قرن (از سال ۱۸۷۶) است که دیده نشده و بهاحتمال بسیار زیاد منقرض شده است. شکار گسترده در دوران استعمار و بهرهبرداری از زیستگاه طبیعی آن دلیل اصلی ناپدیدی این پرنده بهشمار میرود.
پلنگ عربی (Arabian Leopard) در فهرست قرمز دفتر مرکزی اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت (IUCN) بهعنوان گونهای بهشدت در خطر انقراض ثبت شده است. جمعیتهای وحشی این گونه تنها در عمان و یمن باقی ماندهاند و با تهدیداتی همچون شکار غیرقانونی، تجارت غیرمجاز، از دست دادن زیستگاه، کاهش طعمهها و پراکندگی جمعیت روبهرو هستند. با این حال ارزیابیهای اخیر نشان میدهد که با اقدامات حفاظتی مناسب، این گونه پتانسیل بالایی برای بازیابی دارد.
جمعیت ببرهای وحشی آسیا بر اساس گزارش اخیر IUCN در سال ۲۰۲۵ بسیار کاهش داشته و روند بهبود این شرایط متوقف شده است. ببرها که یکی از شکارچیان رأس هرم غذایی هستند و نقش مهمی در تعادل اکوسیستم دارند، بهرغم تلاشهای حفاظتی، تنها حدود ۱۴ درصد از ظرفیت بازسازی طبیعی خود را بازیابی کردهاند و همچنان در فهرست گونههای در معرض خطر انقراض قرار دارند. تهدیدهای اصلی ببرها شامل شکار غیرقانونی، کاهش طعمهها و تکهتکه شدن زیستگاهها بهدنبال توسعه مزارع، جادهها و پروژههای صنعتی است که جابهجایی و جفتگیری آنها را دشوار میکند و خطرات ژنتیکی را افزایش میدهد. تغییرات اقلیمی و افزایش سطح آب در مناطقی همچون سونداربانس که زیستگاه مهم ببرهاست نیز تهدید بزرگی بهشمار میرود.
حیوانات در معرض انقراض ایران
ایران کشوری است با تنوع زیستی بالا که بهدلیل کوهها، جنگلها، بیابانها، دشتها و دریاهایش زیستگاه گونههای متعددی از حیوانات بهشمار میرود. این سرزمین از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب میزبان گونههای زیادی است که بسیاری از آنها ارزش جهانی دارند. در اصل حیاتوحش ایران گنجینهای ارزشمند از گونههای نادر و منحصربهفرد است که بسیاری از آنها در خطر انقراض قرار دارند.
دلایل اصلی انقراض این حیوانات در ایران فعالیتهای انسانی همچون جنگلزدایی (تخریب زیستگاه بهدلیل تبدیل جنگلها به زمینهای کشاورزی و گسترش شهرها)، شکار بیرویه و غیرقانونی برای پوست، گوشت یا تجارت غیرقانونی، کاهش بارندگی و کمآبی، کاهش منابع غذایی بهدلیل کمبود طعمه و رقابت با دامهای اهلی، خشکسالی، تغییرات اقلیمی و تصادفات جادهای است که بهویژه گونههایی همچون یوز ایرانی را تهدید میکند. اگر امروز برای حفاظت از این گونهها اقدامی نشود، فردا شاید تنها نام آنها در کتابها باقی بماند. افزایش آگاهی، حمایت از برنامههای حفاظتی، رعایت قوانین شکار و مشارکت عمومی میتواند آینده روشنتری برای حیاتوحش ایران رقم بزند. که آشنایی با این گونهها و دلایل تهدید بقای آنها میتواند در افزایش آگاهی عمومی و جلبتوجهات همگانی به ضرورت حفاظت محیط زیست مؤثر باشد. در ادامه با لیست حیوانات در معرض انقراض در ایران طبق اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN ) آشنا میشویم.
یوز آسیایی(Acinonyx jubatus venaticus ) که به یوز ایرانی نیز معروف است، تنها زیرگونه باقیماندهی یوز در قاره آسیاست و امروزه تنها در ایران یافت میشود. این حیوان بیشتر در دشتها و بیابانهای مرکزی کشور همچون پارک ملی توران (سمنان) و پناهگاه حیاتوحش میاندشت زندگی میکند. جمعیت یوز ایرانی بهشدت کاهش پیدا کرده و کمتر از ۲۰ عدد در طبیعت باقی ماندهاند. تصادفات جادهای، کمبود طعمه و شکار از جمله تهدیدات اصلی این گونه هستند.
پلنگ ایرانی(Panthera pardus tulliana ) بزرگترین زیرگونه پلنگ در جهان است. زیستگاه آن بهطور عمده در جنگلهای هیرکانی شمال، رشتهکوه البرز، بخشهایی از شمالشرق (خراسان) و جنوبشرق کشور است. این پلنگ نقش مهمی در زنجیره غذایی دارد و انقراض آن تعادل اکوسیستم را مختل میکند. شکار و تخریب زیستگاه تهدیدات اصلی آن هستند.
خرس سیاه آسیایی(Ursus thibetanus gedrosianus ) که به «خرس بلوچی» نیز معروف است، تنها زیرگونه خرس سیاه در ایران است که در مناطق کوهستانی جنوبشرق (هرمزگان، کرمان و استان سیستان و بلوچستان) زندگی میکند. این جانور شبزی است و بیشتر از میوهها، گیاهان و حشرات تغذیه میکند. کمبود غذا، تخریب زیستگاه و شکار این گونه را در خطر قرار دادهاند.
تمساح کوتاهپوزه ایرانی (Crocodylus palustris) یا گاندو تنها گونه تمساح موجود در ایران است که در رودخانهها و برکههای سیستان و بلوچستان زندگی میکند. مردم محلی احترام ویژهای برای این حیوان قائل هستند و باورهای فرهنگی ویژهای درباره آن دارند. خشکسالیها و کمبود آب مهمترین تهدیدات برای بقای گاندو هستند.
گوزن زرد ایرانی(Dama dama mesopotamica ) گونهای است که پس از نزدیک شدن به انقراض صددرصدی، بهواسطه تلاشهای حفاظتی نجات پیدا کرد. این گونه ابتدا به جزیره اشک بازگردانده شد و با افزایش جمعیت، تعدادی از آنها به زیستگاه تاریخی خود در منطقه زاگرس منتقل شدند. بر اساس آخرین سرشماری سازمان محیط زیست ایران در خرداد ۱۴۰۳، جمعیت این گونه حدود ۳۵۰ عدد برآورد شده و در حال بهبود وضعیت است.
باسترد بزرگ یا میشمرغ (Otis tarda) گونهای از خانواده اوتیدیهاست که سه گونه پرنده شامل باسترد بزرگ، باسترد هوبره و باسترد کوچک را در بر میگیرد. این پرنده از نظر حفاظتی در وضعیت بحرانی قرار دارد و طبق سرشماری زمستان ۱۴۰۰ تنها ۱۹ عدد از آن باقی مانده است که در پناهگاه حیاتوحش دشت سوتاو (آذربایجان غربی) زندگی میکنند. کارکرد ماشینآلات کشاورزی همچون کمباین و تغییر از کشاورزی خشک به آبی موجب نابودی تخمها و جوجههای این پرنده میشود.
فک خزری(Pusa caspica ) تنها پستاندار دریایی دریای خزر است و تنها در این دریا زندگی میکند. آلودگی آب، کاهش ذخایر ماهی و شکار غیرمجاز موجب کاهش شدید جمعیت این جانور شده و فک خزری در فهرست IUCN بهعنوان گونه در معرض خطر قرار داده است.
گور ایرانی(Persian onager )گونهای است که بهطور عمده در مناطق صحرایی ایران زندگی میکند و زیستگاههای اصلی آن شامل منطقه حفاظتشده توران در جنوب استان سمنان و منطقه حفاظت شده بهرامگور در جنوبشرق استان فارس است. جمعیت این گونه حدود ۱۵۰۰ عدد (۲۵۰ عدد در سمنان و ۱۲۰۰ رأس در فارس) برآورد میشود و در رده گونههای در معرض خطر ملی و بینالمللی قرار دارد.
گربه پالاس Felis manul گونهای گربه وحشی کوچک بومی آسیای مرکزی و ایران است و کمی بزرگتر از گربههای خانگی با طول بدن حدود ۶۰ سانتیمتر و وزن نزدیک به ۳.۶ کیلوگرم، رنگ پوست خاکستری روشن یا زرد تیره با خطوط عمودی و ضخیم، چشمان گرد، سر بهنسبت بزرگ و پاهای کوتاه است. مهمترین زیستگاه این جانور شمال شرقی ایران است و گزارشهای پراکندهای از البرز مرکزی و شمال غربی نیز وجود دارد. اطلاعات کمی در مورد رژیم غذایی، تولید مثل و رفتار اجتماعی گربه پالاس در دسترس است، اما این گربه در مرتعها تا ارتفاع ۴۰۰۰ متر زندگی میکند و بهطور عمده در سپیدهدم و غروب به شکار جوندگان، خرگوشها، پرندگان وخرگوشموشها میپردازد.
تلاشهای جهانی برای حفظ تنوع زیستی و بازگردانی طبیعت
جهان فعالانه در تلاش است تا حیوانات در خطر انقراض را نجات دهد، چراکه بیش از ۱۰ هزار گونه در آستانه نابودی قرار دارند. این تلاشها شامل حفاظت از زیستگاهها، برنامههای تخصصی تکثیر، مداخلات ویژه برای گونههای خاص، اقدامات قانونی و مشارکت جوامع محلی است تا روند کاهش تنوع زیستی معکوس و اکوسیستمها بازسازی شود. موفقیتهای قابلتوجهی در جلوگیری از انقراض بسیاری از گونههای بحرانی از دهه ۱۹۹۰ به دست آمده است. برای مثال گونههایی همچون لاکپشت سقفدار برمهای (Burmese roofed turtle) و تامارین شیر طلایی (golden lion tamarin) بار دیگر از آستانه نابودی بازگردانده شدند و جمعیت حیواناتی همچون بوفالو buffalo ، پانداهای غولپیکر giant pandas، بز کوهی عربی Arabian oryx و دیگر گونهها نیز با دخالتهای بشر و اقدامات ویژه حفاظتی بهبود پیدا کردهاند. این اقدامات شامل تکثیر در اسارت، افزایش جمعیت و جابهجایی حفاظتی برای افزایش تنوع ژنتیکی است.
بیش از نیمی از گونههای در خطر شدید انقراض نیازمند این نوع مداخلات تخصصی همراه با حفاظت گستردهتر زیستگاهها هستند. برنامههایی که بینش علمی در مورد علتهای کاهش جمعیت را با اقدامهای عملی ترکیب کردهاند، موجب بهبودهای قابلتوجهی در گونههای مختلف این حیوانات میشوند. قوانینی ازجمله « قانون گونههای در معرض خطر انقراض Endangered Species Act » در ایالات متحده آمریکا نقش مهمی در جلوگیری از انقراض این حیوانات ایفا کرده است. بر اساس این قانون، جمعیت گونههایی همچون شیر دریایی اشتلر Steller sea lion و نهنگ گوژپشت یا کوهاندار humpback whale پس از برنامههای موفق بازسازی بهبود پیدا کرده و از فهرست گونههای در معرض خطر خارج شدهاند. برای گونههای مهاجر و دریایی همچون نهنگها و لاکپشتهای دریایی همکاری بینالمللی حیاتی است که با برنامهها و توافقات چندملیتی از زیستگاههای حیاتی و کاهش تهدیدهایی همچون شکار غیرقانونی محافظت میکند.
حفاظت و گسترش مناطق وحشی و مناطق کلیدی نیز تنوع زیستی را بهطور قابلتوجهی افزایش و خطرهای انقراض را کاهش میدهد. ایجاد و مدیریت پارکهای ملی، پناهگاههای حیاتوحش و مناطق محافظتشده، اکوسیستمها را در برابر تهدیدهایی ازجمله قطع درختان، توسعه شهری و آلودگی حفظ میکند. از سوی دیگر بازگردانی زیستبوم (Rewilding) بهعنوان رویکردی نوین در حفاظت محیط زیست، بر بازگرداندن فرآیندهای طبیعی اکوسیستم و اجازه دادن به طبیعت برای هدایت مسیر خود با حداقل دخالت انسانی تمرکز دارد. این عمل نقشهای زیستمحیطی گونههای کلیدی را دوباره احیا و به تعادل و تنوع زیستی کمک میکند.
تلاشهای جهانی همچنین بر مشارکت جوامع محلی، افزایش آگاهی عمومی و ترویج سبک زندگی پایدار تأکید دارند. رویدادهایی ازجمله «روز گونههای در معرض خطر Endangered Species Day» اهمیت حفظ گونههای بحرانی را مطرح و حمایت عمومی را جلب میکنند. بشر نیز با حمایت از مناطق حفاظتشده و شرکت در برنامههای بازسازی گونههای خاص میتواند نقش مؤثری ایفا کند. با این وجود هرچند موفقیتهای زیادی به دست آمده، تهدیداتی همچون از دست رفتن زیستگاه، تغییرات اقلیمی، شکار غیرقانونی و گونههای مهاجم همچنان موجودات زنده را در معرض خطر قرار میدهد و محافظان طبیعت خواستار تعهد سیاسی بیشتر، تأمین مالی و همکاریهای بینالمللی برای گسترش مداخلات موفق و حفظ زیستگاهها در سطح جهانی هستند. بهویژه که نجات حیوانات در خطر انقراض مستلزم ترکیبی از برنامههای تکثیر تخصصی، حمایت قانونی، محافظت از زیستگاه، بازسازی زیستبوم و مشارکت جامعه است. با این تلاشها و پیشرفتهای علمی در حوزه حفاظت، این امید افزایش پیدا میکند که گونههای آسیبپذیر بتوانند دوباره از انقراض نجات پیدا کنند و شکوفا شوند.
گزارش از: مریم زمانی، مترجم ایمنا
نظر شما