مهدیه اسفندیاری کیست؟ | آخرین اخبار و جزئیات آزادی

به گزارش خبرگزاری ایمنا، مهدیه اسفندیاری، شهروند ایرانی ۳۹ ساله‌ای است که اخیراً در فرانسه بازداشت شده است. او ساکن شهر لئون و مترجم زبان فرانسوی معرفی شده و فعالیت فرهنگی دارد. این پرونده که از اواخر اسفند ۱۴۰۳ (مارس ۲۰۲۵) آغاز شد، به موضوع تنش میان ایران و فرانسه تبدیل شده است. بر اساس گزارش‌های رسانه‌ای، اسفندیاری ابتدا ناپدید شد و پس از مدتی مقام‌های ایرانی متوجه شدند پلیس فرانسه او را بازداشت کرده است. این حادثه بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی ایران داشته؛ برخی آن را نمونه‌ای از سرکوب آزادی بیان در فرانسه توصیف کرده‌اند و مقامات کشور از آن به‌عنوان «گروگان‌گیری» یاد می‌کنند.

مقام‌های ایرانی می‌گویند ماجرای اسفندیاری فقط به‌دلیل همدردی با کودکان فلسطینی مظلوم رخ داده است. از سوی دیگر، دادستانی پاریس اتهام رسمی او را «تمجید از تروریسم» اعلام کرده و مدعی است او در کانالی تلگرامی مطالبی منتشر کرده که حمایت از گروه حماس و اقدامات آن را در بر دارد. به‌گزارش منابع قوه قضائیه ایران، اسفندیاری به‌خاطر انتشار پیام‌های حمایتی از عملیات «طوفان الاقصی» در کانال تلگرامی خود متهم شده است.

پیش‌زمینه و معرفی مهدیه اسفندیاری

مهدیه اسفندیاری حدود سال ۱۳۶۳–۱۳۶۴ شمسی (حدود ۳۹ تا ۴۰ ساله) متولد شده و از حدود سال ۲۰۱۸ در شهر لئون فرانسه اقامت دارد. برخی منابع او را استاد دانشگاه معرفی کرده‌اند و برخی دیگر از او با عنوان مترجم زبان فرانسه یاد کرده‌اند. به‌گفته رسانه‌ها، او پیش از بازداشت در یک کانال تلگرامی فعال بود که اخبار مربوط به جنایات رژیم صهیونیستی را برای مخاطبان ایرانی ترجمه و منتشر می‌کرد. خواهر وی نیز گفته است: «خواهرم یک کانال تلگرامی با چند نفر دیگر داشت که اخبار روز جنایات رژیم صهیونیستی را ترجمه و منتشر می‌کرد… و دلیل اصلی دستگیری خواهرم توسط پلیس فرانسه همین کانال تلگرام بود». این مواضع نشان‌دهنده گرایش او به موضوع فلسطین و حمایت از مردم غزه است.

جزئیات بازداشت و اتهامات

اسفندیاری در دهم اسفند ۱۴۰۳ (۲۸ فوریه ۲۰۲۵) توسط پلیس فرانسه بازداشت شد. گزارش‌ها حاکی است او ابتدا به‌طور مرموز ناپدید شد و پس از پیگیری خانواده و اطلاع آنها به مقامات ایرانی، خبر بازداشت او از سوی مقام‌های فرانسوی اعلام شد. طبق خبرها، اسفندیاری هم‌اکنون در زندان فِرنس در حومه پاریس زندانی است. دفتر دادستانی پاریس به‌طور رسمی اتهام او را «تمجید از تروریسم» اعلام کرده است. این اتهام مرتبط با انتشار محتوا در کانال تلگرامی او است که از دید مقام‌های فرانسوی حمایت از حماس و اقدامات آن را شامل می‌شود.

بیشتر بخوانید: مهدیه اسفندیاری به ایران باز می‌گردد

به گفته نمایندگان قوه قضائیه ایران، مطالب منتشرشده در کانال تلگرامی اسفندیاری شامل پیام‌هایی بوده که مورد توجه دادستانی فرانسه قرار گرفته و تعبیر به «تحریک به تروریسم» و «توهین به جامعه یهودیان» شده است. وی از دوازدهم اسفند ۱۴۰۳ در بازداشت موقت قرار دارد و روند بررسی پرونده او در دادگاه‌های فرانسه ادامه دارد. براساس گزارش‌ها، مرحله تکمیل تحقیقات در مهرماه ۱۴۰۴ به پایان رسیده و قرار است محاکمه او در ماه ژانویه ۲۰۲۶ برگزار شود.

واکنش‌ها و پیامدهای اجتماعی و سیاسی بازداشت

بازداشت مهدیه اسفندیاری در داخل ایران واکنش‌های شدید به‌دنبال داشته است. معاون وزیر امور خارجه ایران گفته است اقدام دولت فرانسه در بازداشت او «گروگان‌گیری» است و با ادعاهای حقوق بشری فرانسه مغایرت دارد. رسانه‌های داخلی و کاربران فضای مجازی این موضوع را سرکوب آزادی بیان می‌دانند. وزارت خارجه ایران اعلام کرده از روز اول خبر بازداشت، پیگیری‌های کنسولی و حقوقی را آغاز کرده است و سفیر کشورمان در فرانسه با مقامات قضائی و سیاسی فرانسه دیدار کرده است. همچنین بیش از ده ملاقات کنسولی با اسفندیاری انجام شده و وکیل برای او تعیین گردیده است.

در بعد سیاست داخلی ایران، نمایندگان مجلس و فعالان حقوق بشری نسبت به این بازداشت واکنش نشان داده‌اند. یک کارشناس روابط بین‌الملل در مصاحبه با مهر تأکید کرده دولت فرانسه می‌خواهد از پرونده اسفندیاری به‌عنوان «کارت مبادله» استفاده کند، امری مغایر با کنوانسیون‌های بین‌المللی حقوق بشر است. به گفته این کارشناس، کنوانسیون‌های ژنو واضحاً منع استفاده از گروگان‌گیری سیاسی را مطرح کرده‌اند. به‌عبارتی، برخی تحلیلگران بازداشت او را نمونه‌ای از نقض حقوق بشر می‌دانند.

ایران گام‌هایی برای آزادی او برداشته و این پرونده را با سایر پرونده‌های دوجانبه مرتبط دانسته است. وزیر امور خارجه ایران نیز در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها اعلام کرده است که اسفندیاری در فهرست مبادله قرار دارد و بسته‌ای سیاسی-کنسولی برای آزادی او طراحی شده است. این در حالی است که سخنگوی قوه قضائیه ایران چند روز بعد در پاسخ به شایعات مربوط به مبادله زندانیان گفت پرونده مهدیه اسفندیاری جداگانه از پرونده دو شهروند فرانسوی بازداشتی در ایران است و هیچ تضمینی برای تبادل وجود ندارد. در سطح بین‌المللی، رسانه‌های خارجی از این پرونده به‌عنوان یک موضوع حقوق بشری و امنیتی گزارش کرده‌اند؛ برای مثال لوموند نوشته است محاکمه او در ژانویه ۲۰۲۶ برگزار خواهد شد و رژیم ایران او را به‌عنوان «شیرینی مبادله» برای زندانیان فرانسوی در نظر گرفته است. در مجموع، پرونده اسفندیاری تا کنون به عاملی تنش‌زا در روابط ایران و فرانسه تبدیل شده است و پیامدهای اجتماعی-حقوقی آن همچنان در حال بررسی است.

• پیش‌گیری حقوقی: هر شهروند ایرانی در سفر به خارج از کشور باید از حقوق خود مانند حق ملاقات کنسولی آگاه باشد. در صورت بازداشت یا مشکل قانونی، فوراً با سفارت یا کنسولگری کشور خود تماس بگیرد.

• پیگیری اخبار رسمی: اخبار مربوط به وضعیت ایرانیان در خارج را از منابع معتبر همچون وزارت امور خارجه ایران یا خبرگزاری‌های شناخته‌شده پیگیری کنید و از پخش شایعه پرهیز نمائید.

• استفاده از وکیل: چنانچه در خارج از کشور با اتهام یا پرونده قضائی روبه‌رو شدید، از حقوق خود مانند داشتن وکیل و مترجم رسمی استفاده کنید.

• محتاط بودن در رسانه‌های اجتماعی: هنگام انتشار مطالب در شبکه‌های اجتماعی درباره مسائل سیاسی یا مذهبی، از قوانین محل اقامت خود اطلاع کسب کنید تا اشتباهاً مرتکب جرمی نشوید.

• کمک به اطلاع‌رسانی: در صورت وقوع چنین حوادثی برای دیگر ایرانیان خارج از کشور، می‌توانید با نوشتن مقاله، امضای کمپین‌های حقوق بشری رسمی یا تماس با نمایندگان قانونی در پی آزادی آن‌ها باشید.

سوالات متداول

سوال: مهدیه اسفندیاری کیست؟
پاسخ: او تبعه ایرانی ۳۹ ساله‌ای است که از حدود سال ۲۰۱۸ در شهر لئون فرانسه زندگی می‌کرد. رسانه‌ها او را مترجم زبان فرانسه یا استاد دانشگاه معرفی کرده‌اند. اسفندیاری در کانال تلگرامی فعالیت داشت و اخبار مرتبط با وضعیت فلسطین را ترجمه می‌کرد.

سوال: چرا مهدیه اسفندیاری بازداشت شد؟
پاسخ: مقام‌های فرانسوی می‌گویند او در کانال تلگرامی خود مطالبی منتشر کرده که حمایت از گروه حماس را دربردارد و به همین دلیل متهم به «تمجید از تروریسم» شده است از سوی دیگر، نزدیکان اسفندیاری می‌گویند او صرفاً همدردی خود با مردم فلسطین را بیان کرده و به‌خاطر همین فعالیت‌های مسالمت‌آمیز سیاسی هدف قرار گرفته است.

سوال: بازداشت او چگونه و چه زمانی انجام شد؟
پاسخ: اسفندیاری در دهم اسفند ۱۴۰۳ (۲۸ فوریه ۲۰۲۵) به‌دست پلیس فرانسه بازداشت شد. ابتدا ناپدید شد و پس از پیگیری خانواده، مقامات ایرانی مطلع شدند پلیس فرانسه او را تحت کنترل دارد. مکانیسم دقیق بازداشت رسانه‌ای نشد، اما در نهایت پاریس رسماً خبر دستگیری او را تأیید کرد.

سوال: هم‌اکنون مهدیه اسفندیاری کجا نگهداری می‌شود و وضعیت او چیست؟
پاسخ: او در زندان فِرنس (Fresnes) در حومه پاریس در بازداشت موقت به‌سر می‌برد. مقامات ایرانی گزارش داده‌اند تاکنون بیش از ۱۰ ملاقات کنسولی با او انجام شده و وکیل برایش تعیین شده است. پرونده در مراحل قضایی است و قرار است به دادگاه ارسال شود؛ براساس گزارش‌ها، محاکمه در ژانویه ۲۰۲۶ برگزار خواهد شد.

سوال: چه واکنش‌هایی به این بازداشت در ایران و جهان نشان داده شد؟
پاسخ: در داخل ایران، مقامات و نهادها این اقدام را محکوم کرده‌اند. وزارت امور خارجه و رسانه‌های دولتی آن را «گروگان‌گیری» دانسته‌اند و از دولت فرانسه خواسته‌اند اسفندیاری را آزاد کند. کارشناسان حقوق بشر و نمایندگان مجلس نیز از احتمال سوءاستفاده سیاسی سخن گفته‌اند. در سطح بین‌المللی، مقامات فرانسوی اعلام کرده‌اند پرونده زیرنظر قانون قرار دارد و به‌شکل عادی پیگیری می‌شود. تا این لحظه واکنش رسمی دیگری از دولت فرانسه منتشر نشده است، اما رسانه‌های خبری خارجی به انتشار گزارش‌هایی درباره روند قضایی او پرداخته‌اند.

سوال: آیا احتمال مبادله مهدیه اسفندیاری با زندانیان ایرانی در فرانسه وجود دارد؟
پاسخ: برخی مقامات ایران این موضوع را مطرح کرده‌اند. معاون وزیر خارجه ایران اعلام کرد اسفندیاری در فهرست تبادل زندانیان با فرانسه قرار گرفته است. از سوی دیگر، سخنگوی قوه قضائیه ایران گفته این مسئله مجزا از پرونده دو شهروند فرانسوی متهم به جاسوسی است. به عبارت دیگر، مذاکراتی درباره تبادل احتمالی در جریان است، اما هنوز قطعیتی در مورد توافق یا زمان آن اعلام نشده است.