به گزارش خبرگزاری ایمنا از زنجان، هنر ملیلهکاری در زنجان، سابقهای طولانی دارد و بنا بر روایتها از دوران صفویه تاکنون در این منطقه رواج داشته است، زنجان از دیرباز مرکز فلزکاری و ساخت مصنوعات نقرهای بوده است، استادکاران زنجانی با بهرهگیری از نقره خالص، سیمهای باریکی را بهصورت ظریف و منظم در کنار هم قرار میدادند تا از دل آن طرحهایی بدیع و چشمنواز از گلها، برگها و نقوش اسلیمی پدید آید.
امروزه، نام زنجان با ملیله آن شناخته میشود و در سراسر ایران، وقتی سخن از ملیله نقره به میان میآید، ناخودآگاه «ملیله زنجان» در ذهن تداعی میشود. این برند نهتنها در داخل کشور، بلکه در سطح جهانی نیز جایگاه ویژهای دارد.
طبق بررسیهای انجام شده آثار هنرمندان زنجانی به کشورهای مختلف صادر میشود و در نمایشگاههای بینالمللی صنایعدستی مورد توجه قرار میگیرد.
ویژگی شاخص ملیله زنجان، کیفیت بالا، طراحی اصیل و دقت بینظیر در اجرا است و هنرمندان زنجانی با استفاده از نقره خالص و باکیفیت، محصولاتی تولید میکنند که از نظر ظرافت، دوام و زیبایی در رده ممتاز قرار دارند.
طرحها و نقشهای بهکاررفته در ملیله زنجان برگرفته از اصالت ایرانی و ریشههای فرهنگی این استان است و طرحهایی همچون گل شاهعباسی، مرغ و گل، بتهجقه و نقوش اسلیمی که هر یک یادآور شکوه هنر ایرانی هستند.
ملیله؛ هنری خانوادگی و ماندگار
در سال ۱۳۹۸ شورای جهانی صنایعدستی با بررسی شاخصهای کیفی، فرهنگی و اقتصادی، زنجان را بهعنوان شهر جهانی ملیله ثبت کرد و در واقع این عنوان نشانگر جایگاه برجسته زنجان در تولید، آموزش و توسعه این هنر فاخر است که از آن زمان تاکنون، ملیله زنجان بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته و زمینهساز رونق اقتصادی و گردشگری در استان شده است.
یکی از ویژگیهای منحصربهفرد ملیله زنجان، تداوم آن در نسلهای مختلف است و بسیاری از هنرمندان امروز، فرزندان و نوههای استادکاران قدیمی هستند که این هنر را در کارگاههای کوچک خانوادگی فرا گرفتهاند.
هرچند بروز و ظهور هنر ملیله در زنجان به سالهای بسیار دور برمیگردد اما در سالهای اخیر شاهد تحولاتی نو در طراحی و کاربرد آن بودهایم و هنرمندان زنجانی با حفظ اصالت و هویت هنر خود، ملیله را از محدوده ظروف تزئینی و قابها فراتر بردهاند و این رویکرد نو، موجب افزایش تقاضا در بازار داخلی و بینالمللی شده و ملیله زنجان را به یک برند اقتصادی در این حوزه تبدیل کرده است.
ملیله زنجان، سرمایهای فرهنگی، اقتصادی و جهانی
این روزها ملیله زنجان نه فقط یک هنر، بلکه سرمایهای فرهنگی و اقتصادی برای استان و کشور است و در عصری که اقتصاد فرهنگی نقش پررنگی در توسعه پایدار دارد، صنایعدستی ارزشمندی همچون ملیله میتواند سهمی قابل توجه در معرفی ایران به جهان ایفا کند.
بسیاری از استادکاران زنجانی نهتنها در داخل کشور، بلکه در سطح جهانی شناختهشدهاند و آثارشان در موزهها و مجموعههای خصوصی نگهداری میشود و از میان چهرههای برجسته این عرصه میتوان استاد احمد شجاعی از پیشکسوتان هنر ملیلهکاری و از نخستین کسانی که ملیله زنجان را به نمایشگاههای بینالمللی معرفی کرد.
استاد ابوالفضل علیاکبری، هنرمند خلاقی که در طراحیهای نوین ملیله و ترکیب آن با فلزات دیگر، سبک تازهای پدید آورده است استاد اسماعیل مرادی که از چهرههای شناختهشده در حوزه آموزش ملیلهکاری و تربیت نسل جدیدی از هنرمندان زنجانی است.
از دیگر اساتید این حوزه فاطمه رحمانی است که با ظرافت و نگاه زنانه، روحی تازه به طرحهای سنتی داده و آثارش در نمایشگاههای ملی مورد تحسین قرار گرفته است.
تلاش برای رفع محدودیتهای صادراتی
سید میکائیل موسوی، مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان زنجان با بیان اینکه بسیاری از شهروندان سایر شهرهای کشور هنوز شناخت کافی از هنر اصیل ملیله زنجان ندارند و در سالهای اخیر با برگزاری نمایشگاههای داخلی و خارجی تلاش شده است تا این رشته فاخر بیش از گذشته معرفی شود، به خبرنگار ایمنا میگوید: هنرمندان ملیلهکار استان زنجان در اواخر بهمنسال گذشته در نمایشگاه بینالمللی تهران و در غرفه «نامآوران» حضور فعالی داشتند و آثار نفیس خود را در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دادند، همچنین جوایز برندگان جشنواره «سرو سیمین» نیز از آثار ملیله زنجان تأمین شد که نشان از جایگاه و اعتبار این هنر در سطح ملی دارد.
وی با اشاره به چالشهای صادرات ملیله میافزاید: در سال گذشته، صادرات بیش از سه کیلوگرم ملیله زنجان با محدودیتهای خاصی روبهرو شد اما با این حال، وزارت میراثفرهنگی در تلاش است تا با رفع این موانع و ایجاد نماد اختصاصی صادراتی برای صنایعدستی در گمرکها، مسیر صادرات این هنر تسهیل و زمینه رونق آن فراهم شود.
مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان زنجان با بیان اینکه یکی از اقدامات مهم وزارتخانه در حمایت از هنرمندان، اعطای تسهیلات متناسب با پروانه و نوع فعالیت آنهاست، اضافه میکند: این تسهیلات بهصورت فردی، گروهی و کارگاهی ارائه میشود تا زمینه رشد و توسعه فعالیتهای هنری در رشته ملیلهکاری تقویت شود.
وی با بیان اینکه ملیلهکاری از شاخصترین رشتههای صنایعدستی زنجان است، میگوید: در ساخت ملیله زنجان از نقره با عیار ۹۹ درصد استفاده میشود و تنها یک درصد ناخالصی مربوط به لحیمکاری است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان با اشاره به اینکه طراحی، ظرافت و زیبایی خاص آثار ملیلهکاران زنجانی موجب شده این هنر در سطح کشور از جایگاه ممتازی برخوردار باشد، میافزاید: مصنوعات ملیله شامل سرویس چایخوری، شکلاتخوری، گلدان، شمعدان، قاب عکس و انواع زیورآلات است که جلوه درخشان نقره در آنها نظر هر گردشگری را جلب میکند.
وی با اشاره به اینکه وجود استادکاران باتجربه و کارگاههای فعال در زنجان، نقش مهمی در حفظ و جهانیشدن این هنر اصیل دارد، ادامه میدهد: در حال حاضر حدود ۳۰۰ هنرمند ملیلهکار در زنجان فعال هستند و با ذوق و مهارت خود برند ملیله زنجان را در بورس نگه داشتهاند.
حمایت از ملیلهکاران در حد وعده باقی ماند
با وجود جایگاه جهانی ملیله زنجان و درخشش آن در عرصههای بینالمللی، بسیاری از هنرمندان این رشته هنوز با چالشهایی در زمینه فروش، بیمه و حمایتهای مالی روبهرو هستند. گفتوگو با زهرا زارعی، یکی از هنرمندان ملیلهکار زنجانی، بخشی از واقعیتهای امروز این هنر فاخر را روشنتر میکند.
وی با انتقاد از بیتوجهی به وضعیت معیشتی و شغلی فعالان این رشته به خبرنگار ایمنا میگوید: با وجود وعدههای متعدد برای حمایت از هنرمندان صنایعدستی، تاکنون اقدام مؤثری برای رفع مشکلات آنان انجام نشده و شرایط اقتصادی دشوار، روند فروش ملیله را بهشدت کاهش داده است.
زارعی میافزاید: با توجه به وضعیت نامناسب اقتصادی، فروش آثار ملیلهکاری کاهش چشمگیری داشته است، هرچند مسئولان و متولیان امر وعدههایی برای حمایت از هنرمندان این عرصه دادهاند، اما این وعدهها هنوز به مرحله اجرا نرسیده است.
این هنرمند ملیلهکار اضافه میکند: اگر مغازههای واقع در سبزهمیدان را با قیمت مناسبتر در اختیار آنان قرار دهند، میتوان این هنر فاخر را بهصورت شایستهتری به گردشگران و بازار داخلی معرفی کرد، این اقدام در تحقق جهانی شدن برند شهر ملیله زنجان نیز بسیار مؤثر خواهد بود.
وی با بیان اینکه نبود پوشش بیمهای از دیگر دغدغههای فعالان این حوزه است، تصریح میکند: اگرچه تعدادی از هنرمندان بیمه شدهاند، اما بسیاری دیگر همچنان فاقد بیمه هستند، امید است با ایجاد سازوکار مناسب، تمام هنرمندان این رشته تحت پوشش بیمه قرار گیرند تا بتوانند با آرامش بیشتری به فعالیت خود ادامه دهند.
زارعی ادامه میدهد: در حال حاضر صادرات ملیله بیشتر بهصورت چمدانی انجام میشود که اگر موانع صادراتی برطرف شود، علاوه بر ورود آثار ملیله زنجان به بازارهای جهانی، نوسانات قیمت مواد اولیه نیز تأثیر کمتری بر روند تولید خواهد داشت.
وی با بیان اینکه ملیلهکاری بخشی از هویت فرهنگی و هنری زنجان است و بیتوجهی به مشکلات فعالان این حوزه میتواند به فراموشی این هنر اصیل منجر شود، خاطرنشان میکند: حمایت واقعی نه در قالب وعده، بلکه با اقدام عملی در زمینه بیمه، صادرات و ایجاد فضای عرضه، میتواند آینده این هنر ارزشمند را تضمین کند.
به گزارش ایمنا، ملیله زنجان، هنری است که ریشه در گذشته دارد اما به سوی آینده مینگرد. اگر حمایت از هنرمندان آن از سطح وعده فراتر رود، نقره زنجان همچنان خواهد درخشید؛ نه فقط در موزهها، بلکه در قلب هویت فرهنگی ایران.
نظر شما