به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، در عصر حاضر که شهرها با چالشهای پیچیدهای در حوزههای اجتماعی، فرهنگی و تکنولوژیکی روبهرو هستند، تدارک بسترهای شهری مناسب برای افراد ناشنوا و کمشنوا به یکی از مهمترین الزامات مدیریت شهری تبدیل شده است. این افراد بهواسطه محدودیتهای ارتباطی، اغلب در دسترسی به اطلاعات عمومی، خدمات شهری و شرایط ایمنی با مشکلات متعددی روبهرو هستند، بنابراین ایجاد محیطی فراگیر که نیازهای این گروه را بهصورت جامع دربرگیرد، از اهمیت ویژهای برخوردار است.
یکی از دلایل اصلی ضرورت آمادگی شهرها برای افراد ناشنوا، ارتقای دسترسی و برابری در بهرهمندی از امکانات شهری است، شهرهای فراگیر و دسترسپذیر، با فراهم آوردن ابزارهای ارتباطی بصری همچون تابلوهای راهنما، اعلانهای نوری و فناوریهای هوشمند اطلاعرسانی، اطمینان حاصل میکنند که افراد ناشنوا بتوانند درست همچون سایر شهروندان در فعالیتهای روزمره، حملونقل عمومی و مشارکت اجتماعی حضور فعال داشته باشند.
علاوهبر این، مسائل ایمنی از دیگر جنبههای حیاتی در طراحی شهری برای افراد ناشنوا است، شرایط نوری مناسب، تابلوهای هشدار و سیستمهای اعلان قابلفهم از طریق دیداری، نقش مهمی در کاهش خطرات و افزایش امنیت این گروه از جمعیت ایفا میکنند. مطالعات نشان میدهند، افراد ناشنوا بهدلیل محدودیتهای شنیداری، در معرض خطرات بیشتری قرار دارند و آمادهسازی شهر برای آنها به معنای ارتقای ایمنی عمومی است.
نکته مهم دیگر، تأثیر طراحی شهری متناسب با نیازهای افراد ناشنوا بر زیبایی و کیفیت فضاهای شهری است. استفاده از فضاهای باز، سطوح لمسی راهنما و فناوریهای نوین اطلاعرسانی سبب میشود تا شهرها نهتنها برای کاربران ناشنوا بلکه برای همه شهروندان تجربه بهتری فراهم کنند، این رویکرد که به نام «شهری ناشنوا» یا Deaf Urbanism شناخته میشود، میتواند به تقویت عدالت اجتماعی و کاهش تبعیض در محیطهای شهری کمک شایانی کند.
از سوی دیگر، جمعآوری دادهها و تحلیل نیازهای ویژه افراد ناشنوا توسط سیستمهای هوشمند امکان تخصیص بهتر منابع را فراهم کرده و موجب سرمایهگذاری هدفمند در زیرساختهای شهری میشود. این فرایندها موجب ایجاد شهرهایی هوشمندتر، پاسخگوتر و متناسب با تنوع فرهنگی و فیزیولوژیکی جامعه میشود.
یک نمونه برجسته و موفق از پروژههای طراحی شهری و معماری فراگیر برای ناشنوایان، ساختمان اقامتی و آموزشی «Dorm Hall 6» دانشگاه گالآددت در واشنگتن دیسی است که بر اساس اصول «DeafSpace» طراحی شده است. این پروژه نخستین نمونه کامل در جهان است که بهطور تخصصی به نیازهای فضایی و ارتباطی افراد ناشنوا میپردازد.
در این ساختمان پنج طبقه با بیش از ۶۰ هزار فوت مربع، نکات کلیدی همچون پهنای راهروها و رمپها برای تسهیل حرکت و ارتباط بدون مانع پیادهروی، انتخاب رنگها و متریالهایی که بازتاب نور و خیرگی ایجاد نکنند و حفظ خطوط دید باز برای امکان برقراری ارتباط چشمی و زبان اشاره، بهصورت دقیق رعایت شده است. فضای سالن اجتماعات با سقف بلند، نورگیری مناسب و طراحی پلههای چندسطحی به گونهای است که همه افراد حاضر بتوانند بدون هیچ مانعی به یکدیگر نگاه کنند و با هم ارتباط برقرار کنند، همچنین کنترل دقیق نور محیط کمک میکند تا با روشنایی مطلوب، توجه افراد ناشنوا توسط چراغها جلب شود.
علاوهبر این، استفاده از سطوح نرم و پنلهای جذبکننده صدا در سقف و کف برای کاهش نویزهای مزاحم و بهبود کیفیت صوتی از دیگر ویژگیهای این پروژه است که موجب افزایش راحتی افرادی میشود که از سمعک یا ایمپلنتهای شنوایی استفاده میکنند، در آشپزخانههای مشترک طراحی به گونهای است که افراد هنگام پختوپز بتوانند بدون از دست دادن دید به دیگران، با آنها تعامل داشته باشند.
وین بهترین شهر جهان برای ناشنوایان
در سال ۲۰۲۵، وین بهدلیل تعهد و فعالیتهای گسترده خود در حوزه دسترسیپذیری و ارتقای کیفیت زندگی افراد دارای ناتوانی، جایزه «شهر دسترسپذیر اروپا» را دریافت کرد. این موفقیت نشان از برنامهریزی مدون و یکپارچه این شهر برای ایجاد شهری فراگیر و برابر دارد که نیازهای گروههای مختلف جامعه از جمله افراد ناشنوا را در اولویت قرار میدهد.
یکی از ویژگیهای برجسته وین در این حوزه، سیستم حملونقل عمومی صددرصد دسترسپذیر آن است، این سیستم مجهز به وسایل نقلیه کمکف، ایستگاههایی با سیستمهای هدایت لمسی و اعلانهای نوری و بصری است که امکان حرکت مستقل و آسان را برای افراد ناشنوا فراهم میآورد، همچنین فناوریهای نوآورانه همچون آواتارهای زبان اشاره که مسافران را در مسیرهای مختلف راهنمایی میکنند، از جمله اقدامات تاثیرگذار به شمار میرود.
از سوی دیگر زیرساختهای شهری این شهر شامل پیادهروهای عریض با سطوح صاف، علائم لمسی و نورپردازی هوشمند است که عبورومرور ایمن و ساده افراد را تضمین میکند، حتی در بخشهایی که ساختمانهای تاریخی قرار دارند. این زیرساختها نشاندهنده توجه کامل به نیازهای کالبدی و رفتاری افراد ناشنوا است.
فرهنگ فراگیر و سیاستهای اجتماعی وین نیز نقش کلیدی در موفقیت این شهر دارد. اداره «ادغام و تنوع» مسئول ایجاد برنامههای آموزشی و فرهنگی برای ارتقای آگاهی اجتماعی و حذف موانع تبعیض برای افراد دارای ناتوانی است، همچنین دسترسی آسان به خدمات فرهنگی به وسیله تورهای زبان اشاره و امکانات مخصوص افراد ناشنوا در موزهها، سینماها و مراکز فرهنگی یادآور توجه همهجانبه این شهر به جامعه ناشنوایان است.
اداره «ادغام و تنوع» وین بهعنوان نهادی تخصصی در حوزه مدیریت شهری، ماموریت دارد با تدوین سیاستها و ایجاد فضاهایی فراگیر، امکان دسترسی و مشارکت همه اقشار جامعه از جمله افراد دارای نیازهای ویژه، اقلیتهای فرهنگی و گروههای سنی مختلف را در محیطهای شهری فراهم کند، این اداره با ایجاد استانداردهای منطبق بر شرایط متنوع اجتماعی و جسمی، تلاش میکند موانع فیزیکی و ارتباطی را رفع کند و مدیریت شهری را به سمت عدالت، برابری و همزیستی مسالمتآمیز سوق دهد.
این اداره متولی شناسایی و رفع موانع تبعیضآمیز در طراحی فضاهای عمومی و خدمات شهری است و با تأکید بر مشارکت جوامع مختلف در برنامهریزی شهری، روح همبستگی اجتماعی را تقویت میکند. فعالیتهای آموزشی، آگاهیبخشی و توسعه پروژههای نمونه، از جمله اقدامات این اداره به شمار میروند که با همکاری دستگاههای فرهنگی، آموزشی و بهداشتی، چارچوبی همهجانبه برای مدیریت موفق و انسانی شهرها ایجاد میکند.
اقدامات عملی بهبود فضای شهری برای ناشنوایان
یکی از پروژههای برجسته و درخشان در حوزه مدیریت شهری برای افراد ناشنوا پروژه «DeafSpace» است که توسط دانشگاه گالآددت (Gallaudet University) بهعنوان تنها دانشگاه هنرهای لیبرال جهان برای دانشجویان ناشنوا و کمشنوا طراحی و توسعه یافته است، این پروژه مجموعهای از اصول و راهنماییهای طراحی شهری و معماری را ارائه میدهد که بهطور خاص به نیازهای فضایی افراد ناشنوا توجه دارد. این اصول شامل مواردی چون نورپردازی مناسب، سطوح لمسی ویژه، طراحی فضاهای باز برای تسهیل ارتباط بصری، کنترل آکوستیک محیط و استفاده از فناوریهای بصری و لمسی است که امکان دسترسی بهتر و ارتباط مؤثرتر را برای افراد ناشنوا فراهم میکند.
این پروژه که به نام شهری ناشنوا (Deaf Urbanism) شناخته میشود، زمینهساز خلق فضاهای شهری فراگیر و قابلدسترس برای جامعه ناشنوایان است و بهبود قابلتوجه کیفیت زندگی آنان در محیط شهری را هدف قرار داده است. فضای عمومی همچون کتابخانهها، پارکها و مسیرهای حملونقل با استفاده از این اصول طراحی شدهاند تا ارتباط بصری و حرکت ایمن افراد ناشنوا تضمین شود.
علاوهبر این، پروژههای محلی همچون «شهر را احساس کن» Sensing the City در مونتهویدئوی اروگوئه نمونه دیگری از موفقیتهای این رویکرد است که با هدف بهبود تعامل بین کودکان ناشنوا و مراقبانشان در فضاهای عمومی طراحی شده و با تغییرات کالبدی مثل پهنتر شدن پیادهروها، فراهم آوردن مکانهای استراحت و بازی و کنترل سرعت خودروها توانسته جلوهای عملی از توسعه شهری فراگیر را ارائه دهد.
یکی از چالشهای اصلی این پروژه، خیابانی بود که بهدلیل تسلط خودروها و باریکی پیادهروها، مانع دسترسی ایمن کودکان ناشنوا و دانشآموزان مدرسه به فضای باز و میدان نزدیکی مدرسه میشد. کودکان احساس میکردند که محله و شهر برای آنها طراحی نشده و بهندرت از فضاهای عمومی برای بازی یا آموزش بهره میبردند. این پروژه بر ایجاد فضایی مطلوبتر برای کودکان و مراقبانشان تمرکز داشت؛ محیطهایی با امکانات استراحت و بازی که ارتباط میان کودکان و مراقبان را تسهیل کند و امکان برقراری ارتباط بهتر را فراهم آورد.
رویکرد طراحی در این پروژه بر اساس همزیستی و ادغام است؛ بهگونهای که فضای شهری بتواند جریان ارتباطی فراگیر بین جامعه ناشنوا و افراد شنوا را بهبود دهد. در مرحله اول نیازها و خواستههای جامعه ناشنوا، بهویژه کودکان، در بافت اجتماعی و فرهنگی اروگوئه بررسی شد. مطالعات نشان داد که درک دقیقی از نیازهای ویژه این جامعه در طراحی شهری وجود ندارد و موانع ارتباطی برای کودکان ناشنوا میتواند بر رشد و توسعه آنها تأثیرات منفی بگذارد.
اقدامات کلیدی این پروژه شامل پهنتر کردن پیادهروها برای تسهیل ارتباط از طریق زبان اشاره، کاهش سرعت خودروها، کوتاهتر کردن عرض گذرگاهها برای عبور ایمنتر و طراحی مسیرهای جذاب و آموزشی برای کودکان با توجه به حواس مختلف بود، همچنین طراحی و توسعه مبلمان شهری مشترک با مشارکت کودکان و ساکنان محله بهمنظور ارتقای تعامل اجتماعی و تجربه حسی فضایی انجام شد.
پروژه «Sensing the City» با برگزاری رویدادها و مسابقات طراحی پوستر، افزایش آگاهی جامعه در خصوص نیاز به فضاهای فراگیر برای افراد ناشنوا را هدف قرار داد و با حمایت شهرداری مونتهویدئو، تغییرات شهری در محله مدرسه ۱۹۷ را پیش برد. این طرح علاوهبر بهبود کیفیت زندگی کودکان ناشنوا، فرصتهای ارتباطی و اجتماعی مردم عادی را نیز افزایش داد و گامی موثر برای ایجاد شهرهای انسانیتر و در دسترستر برداشت.
یکی دیگر از پروژههای مهم در زمینه تسهیل حرکت و جابهجایی افراد ناشنوا در شهرها، پروژهای تحت عنوان MoViH (Mobility of the sight and hearing impaired in public transport) است که بر رفع موانع حرکتی برای افراد کمشنوا و نابینا در سیستمهای حملونقل عمومی تمرکز دارد. این پروژه با هدف ارتقای دسترسی، ایمنی و راحتی افراد ناشنوا ضمن استفاده از وسایل حملونقل عمومی، طراحی و اجرای راهکارهایی فناورانه و کالبدی را مد نظر قرار داده است.
در قالب این طرح، ایستگاهها و وسایل نقلیه عمومی با نشانهگذاریهای دیداری و لمسی بهگونهای تجهیز میشوند که افراد ناشنوا بتوانند بهصورت مستقل و بدون نیاز به کمک دیگران، جهتیابی کنند و از اطلاعات لازم همچون نام ایستگاهها، مسیر حرکت و زمانبندیها مطلع شوند. استفاده از فناوریهای هوشمند همچون تابلوهای الکترونیکی با قابلیت نمایش تصویری، پیامهای متنی و علامتهای بصری فعال، سیستمهای هشدار نوری برای اعلان توقفها و تغییرات مسیر از جمله ویژگیهای برجسته این پروژه است.
این پروژه که در چندین شهر مختلف در اروپا و آمریکا اجرایی شده است، نمونهای موفق از بهکارگیری رویکردهای طراحی شهری فراگیر و فناوریهای نوین برای افزایش توان حرکتی و دسترسی افراد ناشنوا در محیطهای شهری است و بهعنوان الگوی مناسبی برای سایر کلانشهرها در سراسر جهان مطرح است.
نظر شما