به گزارش خبرگزاری ایمنا از تهران، متروی تهران در حالی وارد فصل پرتردد شهری شد که با وجود توسعه قابل توجه در زیرساختهای شبکه، همچنان با چالش کمبود واگن روبهرو است، موضوعی که در صورت تحقق نهتنها کیفیت سفرهای شهری بلکه رضایت عمومی از خدمات حملونقل عمومی را نیز افزایش میدهد.
مدیریت شهری در دوره کنونی یش از ۹ کیلومتر مسیر جدید به خطوط مترو افزوده کرده و ۱۹ ایستگاه تازه به بهرهبرداری رسانده است، توسعهای که از منظر مهندسی شهری موفقیتآمیز بود، اما بهدلیل نبود تناسب میان ظرفیت ناوگان و حجم تقاضا، موجب ازدحام شدید در ایستگاهها و تأخیر در حرکت قطارها شده است.
در پاسخ به این ناترازی، شهرداری تهران با همکاری وزارت کشور و کارخانه واگنسازی تهران، پروژه تأمین واگنهای جدید را در دستور کار قرار داده است؛ این پروژه که از سال ۱۴۰۲ وارد مرحله پیشپرداخت شد، اکنون وارد فاز اجرایی شده و ظرفیت تولید کارخانه واگنسازی تهران نیز با رشد ۴۰ درصدی همراه بوده است.
از مجموع ۱۰۷۱ واگن پیشبینیشده برای مترو تهران، قرار است بیش از نیمی توسط این کارخانه تولید شود که اتفاقی مهم برای صنعت ریلی کشور و گامی مؤثر در کاهش وابستگی به واردات و تقویت توان داخلی است.
افزایش جابهجایی روزانه مترو تا سقف ۳.۵ میلیون نفر
متروی تهران روزانه بهطور متوسط بین ۲.۵ تا ۳ میلیون نفر را جابهجا میکند؛ این میزان در ماههای تابستان بهدلیل تعطیلی مدارس و دانشگاهها اندکی کاهش پیدا میکند، اما با آغاز مهر و بازگشایی مراکز آموزشی، شاهد جهش قابل توجهی در تعداد مسافران هستیم.
برآوردها نشان میدهد که با شروع سال تحصیلی، میزان جابهجایی روزانه مترو تا سقف ۳.۵ میلیون نفر افزایش پیدا میکند که رشد حدود ۲۰ تا ۳۰ درصدی را نسبت به ماههای قبل نشان میدهد، این افزایش تقاضا در شرایطی که ناوگان فرسوده و ظرفیت محدود واگنهای جدید همچنان پابرجاست، فشار مضاعفی بر شبکه مترو وارد میکند و احتمال اختلال در خدمات را بالا میبرد.
در چنین شرایطی ازدحام در ایستگاههای مرکزی، کاهش کیفیت تهویه در واگنها و تأخیر در حرکت قطارها بهعنوان پیامدهای مستقیم این ناترازی بیشازپیش نمایان میشود؛ اگرچه برنامه تأمین ۱۰۷۱ واگن جدید در مسیر اجرا قرار دارد، اما تحقق کامل آن نیازمند تسریع در تولید داخلی، تأمین مالی پایدار و مدیریت هوشمندانه بهرهبرداری است.
در غیر این صورت متروی تهران بهجای آنکه نقش تسهیلگر در حملونقل شهری ایفا کند، خود به یکی از گلوگاههای نارضایتی عمومی و فشار اجتماعی تبدیل خواهد شد.
مهدی سروری، نایب رئیس شورای اسلامی شهر تهران به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: بهزودی دو رام قطار ملی (معادل ۱۴ واگن) به ناوگان مترو تهران اضافه خواهد شد و یک رام دیگر نیز در همین ماه وارد چرخه بهرهبرداری میشود.
متروی تهران در آستانه یک تحول زیرساختی قرار دارد، اما این تحول تنها زمانی به کارآمدی منجر خواهد شد که توسعه فیزیکی با نوسازی ناوگان و افزایش ظرفیت عملیاتی همراه شود، ورود تدریجی واگنهای ملی، افزایش تولید داخلی و برنامهریزی برای پاسخ به جهش فصلی تقاضا، میتواند مترو را از وضعیت بحرانی خارج کند
وی با اشاره به روند مثبت پیگیری برای تأمین واگن میافزاید: بخشی از واگنهای جدید تا چند ماه آینده وارد کشور میشود و پس از مونتاژ در کارخانه واگنسازی تهران به ناوگان افزوده خواهند شد.
نایبرئیس شورای اسلامی شهر تهران خاطرنشان میکند: این اقدامات در صورت تأمین اعتبار کامل میتواند تهران را به هدف خرید بیش از هزار واگن نزدیک کند، هرچند برنامه اولیه بیش از این تعداد را در نظر داشت و تحقق کامل آن همچنان در گرو منابع مالی پایدار و حمایت نهادی است.
سروری عنوان میکند: یکی از مهمترین چالشهای ساختاری مترو تهران، نسبت نامتوازن میان واگنهای فعال و فرسوده است، طبق آخرین آمارهای رسمی ناوگان متروی تهران حدود ۱۶۰۰ واگن در اختیار دارد که از این تعداد، نزدیک به ۴۵۰ واگن فرسوده و نیازمند نوسازی یا تعمیرات اساسی است.
وی اضافه میکند: بیش از ۲۵ درصد ناوگان در عمل با کاهش بهرهوری، افزایش هزینه نگهداری و افت ایمنی روبهرو هستند و باید جایگزین شوند.
نایبرئیس شورای اسلامی شهر تهران اظهار میکند: تعداد واگنهای نو که طی دو سال اخیر به ناوگان اضافه شدهاند، هنوز به حدی نرسیدهاند که بتوانند فشار تقاضا را بهطور مؤثر پاسخ دهند، با اضافه شدن چند رام مجموع واگنهای نو در سال جاری به حدود ۴۰ دستگاه میرسد، رقمی که در برابر نیاز واقعی تهران بسیار محدود است.
توسعه و تکمیل حملونقل ریلی در چند سال آینده
عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران نیز درباره روند توسعه واگنهای مترو تهران به خبرنگار ایمنا میگوید: در حال حاضر از مجموع ۱۵ درصد اعتبار مورد نیاز برای این پروژه توسعه ناوگان متروی تهران، حدود ۹.۷ درصد توسط دولت پیشین پرداخت و مقرر شده است که ۵.۳ درصد باقیمانده از سوی دولت فعلی تأمین اعتبار شود.
وی درباره زمانبندی ورود واگنها به خطوط مترو تهران تصریح میکند: تکمیل ناوگان متروی تهران در کنار توسعه خطوط جدید مترو چند سال طول میکشد و این یک فرایند پیوسته است، بهنحوی که واردات و تولید واگنهای جدید حدود سه تا سهونیم سال به طول خواهد انجامید.
سخنگوی شهرداری تهران عنوان میکند: بعد از آنکه طبق برنامه رام نخست واگنهای قطار مترو بهصورت کامل وارد کشور میشود، باقی واگنها با ورود قطعات در داخل کشور مونتاژ و تولید خواهد شد، به همین دلیل در یک روند پیوسته توسعه حملونقل مترویی تهران اتفاق خواهد افتاد.
متروی تهران در آستانه یک تحول زیرساختی قرار دارد
در ادامه مسیر توسعه متروی تهران یکی از مهمترین مؤلفههای تحقق وعدهها تأمین اعتبار برای خرید و تولید واگنهای جدید است، طبق برآوردهای رسمی، تکمیل ناوگان متروی تهران و دستیابی به هدف ۱۰۷۱ واگن جدید، نیازمند اعتبار ۴۰ هزار میلیارد تومان است.
این رقم شامل هزینههای ساخت داخلی، واردات قطعات، مونتاژ، تجهیز فنی و زیرساختهای جانبی همچون تعمیرگاهها و سیستمهای کنترل هوشمند است.
تأمین این اعتبار بهصورت ترکیبی از منابع داخلی و خارجی طراحی شده است، بخشی از بودجه از محل اعتبارات عمرانی شهرداری تهران و اوراق مشارکت شهری تأمین میشود و شورای اسلامی شهر تهران نیز با تصویب بستههای مالی ویژه تلاش کرده است سهمی از بودجه عمومی را به این پروژه اختصاص دهد.
در کنار آن، مذاکراتی با بانکهای عامل برای ارائه تسهیلات بلندمدت در جریان است که با ضمانت دولت و شهرداری، امکان پرداخت مرحلهای به پیمانکاران و تولیدکنندگان را فراهم میکند، از سوی دیگر وزارت کشور نیز در قالب طرح ملی توسعه حملونقل عمومی، متروی تهران را بهعنوان اولویت نخست در تخصیص منابع لحاظ کرده است و بخشی از اعتبار مورد نیاز از محل بودجه ملی و صندوق توسعه حملونقل شهری تأمین خواهد شد.
همکاری با شرکتهای خارجی برای تأمین قطعات و انتقال فناوری در قالب قراردادهای فاینانس و تهاتر نیز در حال بررسی است تا فشار ارزی مستقیم بر بودجه کشور کاهش پیدا کند با این حال تحقق کامل این اعتبار نیازمند ثبات اقتصادی، اجماع نهادی و تسریع در فرایندهای اداری است.
یکی از مهمترین چالشهای ساختاری متروی تهران نسبت نامتوازن میان واگنهای فعال و فرسوده است طبق آخرین آمارهای رسمی ناوگان متروی تهران حدود ۱۶۰۰ واگن در اختیار دارد که از این تعداد، نزدیک به ۴۵۰ واگن فرسوده و نیازمند نوسازی یا تعمیرات اساسی است
هرگونه تأخیر در تخصیص یا نوسان در منابع مالی میتواند پروژه را با وقفه روبهرو کند و فشار مضاعفی بر شبکه مترو وارد کند، بهویژه در فصل پاییز که تقاضا بهطور طبیعی افزایش پیدا میکند.
متروی تهران در آستانه یک تحول زیرساختی قرار دارد، اما این تحول تنها زمانی به کارآمدی منجر خواهد شد که توسعه فیزیکی با نوسازی ناوگان و افزایش ظرفیت عملیاتی همراه شود؛ ورود تدریجی واگنهای ملی، افزایش تولید داخلی و برنامهریزی برای پاسخ به جهش فصلی تقاضا، میتواند مترو را از وضعیت بحرانی خارج کند.
اگر این مسیر با کندی یا کمبود منابع روبهرو شود، مترو از ایفای نقش خود در کاهش آلودگی و ترافیک بازمیماند، بنابراین اکنون زمان تصمیمگیریهای دقیق، سرمایهگذاری هدفمند و هماهنگی نهادی است تا متروی تهران بتواند در مهر و ماههای پیشرو، پاسخگوی نیازهای واقعی شهروندان باشد.
به گزارش ایمنا، تکمیل ناوگان متروی تهران نهتنها یک پروژه عمرانی بلکه فرصتی برای نمایش توانمندی مدیریت شهری در تأمین مالی، هماهنگی نهادی و پاسخگویی به نیازهای عمومی است، اعتبار ۴۰ هزار میلیارد تومانی اگرچه عددی سنگین است، اما با طراحی دقیق منابع ترکیبی و حمایت ملی قابل تحقق خواهد بود و در صورت موفقیت، متروی تهران میتواند به الگویی برای توسعه حملونقل عمومی در سایر کلانشهرهای کشور تبدیل شود.
نظر شما