به گزارش خبرگزاری ایمنا، مرکز مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شهرداری اصفهان بهعنوان یکی از ارکان کلیدی در مدیریت بحرانهای شهری، نقشی حیاتی در ارتقای تابآوری و آمادگی این کلانشهر در برابر تهدیدات طبیعی و غیرطبیعی ایفا میکند. این مرکز با هدف ایجاد ساختار یکپارچه و هماهنگ برای مقابله با بحرانها، زیرمجموعه معاونت خدمات شهری شهرداری اصفهان قرار دارد.
در راستای تقویت توان پاسخگویی سریع و مؤثر، شهرداری اصفهان اقدام به راهاندازی پایگاههای پشتیبانی بحران در مناطق پانزدهگانه شهر کرده است و این پایگاهها با تجهیزات پیشرفته و نیروی انسانی آموزشدیده، آمادهاند تا در مواقع بحران، خدمات لازم را به شهروندان ارائه دهند.
این مرکز با اقدامات مؤثر و ساختار منسجم خود، الگویی موفق در مدیریت بحرانهای شهری بهشمار میآید و نقش مهمی در حفظ ایمنی و سلامت شهروندان ایفا میکند؛ در واقع فعالیتهای مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شهرداری اصفهان، تنها محدود به مقابله با بحرانها نیست، بلکه ایجاد شهری تابآور و ایمن برای نسلهای آینده را هدف گرفته است.
با بهرهگیری از رویکردی پیشگیرانه، مشارکت شهروندان و استفاده از فناوریهای نوین، اصفهان به الگویی برای سایر کلانشهرهای کشور تبدیل شده است؛ این تجربیات موفق نشان میدهد که سرمایهگذاری در حوزه ایمنی و مدیریت بحران، نه تنها هزینه نیست، بلکه سرمایهای برای آیندهای امن و پایدار است.
آنچه در ادامه میخوانید، حاصل گفتوگوی خبرنگار ایمنا با احمدرضا کیانی، مدیر بحران و پدافند غیرعامل شهرداری اصفهان در راستای افزایش آگاهی شهروندان از اقدامات این مرکز برای ارتقای ایمنی شهر است.
ایمنا: با توجه به تعاریف پایه، بهطور مشخص چگونه میتوان مرز بین «مدیریت بحران» و «پدافند غیرعامل» را در عمل تعریف کرد؟ این دو حوزه در ساختار شهرداری اصفهان چگونه همپوشانی و همکاری دارند؟
کیانی: ساختار مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شهرداری اصفهان پیشتر در قالب یک اداره فعالیت میکرد، اما با توجه به ضرورت تقویت ایمنی و تابآوری شهری، با حمایتها و پشتیبانیهای شهردار اصفهان و پیگیریهای انجامشده، این حوزه به سطح ادارهکل ارتقا یافت؛ این اقدام بر اساس رویکردی شکل گرفت که تحقق شعار «اصفهان من؛ شهر زندگی» را منوط به توجه جدی به ایمنی و مدیریت بحران میداند.
در همین راستا، مکاتبات متعددی با سازمان شهرداریها انجام شد و همزمان در کمیسیون مدیریت بحران و پدافند غیرعامل کلانشهرهای کشور، بهویژه در کمیته برنامهریزی و آموزش این کمیسیون، موضوع مورد بررسی قرار گرفت، همچنین در حوزه منابع انسانی و برنامهریزی شهرداری اصفهان نیز پیگیریهای لازم صورت گرفت تا در نهایت ادارهکل مدیریت بحران، پدافند غیرعامل و HSE در شهرداری اصفهان شکل بگیرد.
این ساختار جدید سه اداره تخصصی را در دل خود جای داده است از جمله اداره پیشگیری، رفع خطر، بازسازی و بازتوانی؛ اداره مقابله و پاسخ به بحران و اداره نظارت بر سلامت، ایمنی و محیطزیست (HSE) که این سه اداره با تقسیم وظایف مشخص، چرخه کامل مدیریت بحران را در شهر پوشش میدهند و سنگبنایی نو برای توسعه مباحث تابآوری و ایمنی شهری بهشمار میآیند.
چرخه مدیریت بحران در این ساختار سه مرحله اصلی دارد؛ در مرحله نخست، یعنی پیشگیری و کاهش خطر یا آمادگی، دو اداره پیشگیری، کاهش خطر، بازسازی و بازتوانی، همچنین اداره نظارت بر سلامت، ایمنی و محیطزیست ایفای نقش میکنند. مرحله دوم به مقابله و پاسخ اختصاص دارد که وظیفه آن بر عهده اداره مقابله و پاسخ به بحران است، در مرحله سوم، یعنی بازسازی و بازتوانی، بار دیگر اداره پیشگیری و بازتوانی در کنار حوزه HSE وارد عمل میشود تا این چرخه به شکلی کامل و علمی اجرا شود.
ایجاد ادارهکل مدیریت بحران، پدافند غیرعامل و HSE در شهرداری اصفهان نهتنها اقدامی بهجا و شایسته محسوب میشود، بلکه نشان میدهد اصفهان همچنان در مسیر پیشگامی ملی گام برمیدارد و این اقدام میتواند الگویی برای سایر کلانشهرهای کشور برای ارتقای ساختارهای ایمنی و مدیریت بحران باشد و بستر ساز ارتقای تابآوری شهری و ایجاد شهری ایمنتر برای شهروندان شود.
ایمنا: شهرداری اصفهان ردیف بودجه جداگانهای برای پدافند غیرعامل اختصاص داده است. این بودجه بیشتر در چه زمینههایی و با چه اولویتبندی هزینه میشود؟ (بهعنوان مثال مقاومسازی سازهها، آموزش نیروها، خرید تجهیزات خاص)
کیانی: بحث بودجه پدافند غیرعامل یکی از موضوعات مهم در مدیریت شهری و مصوبات ملی است و در ابلاغیههای بالادستی کشور تأکید شده است که همه دستگاههای اجرایی مشمول ماده ۲ قانون از جمله شهرداریها، موظف هستند دو درصد از بودجه مصوب خود را صرف امور پدافند غیرعامل کنند که در این میان، شهرداری اصفهان فراتر از تکلیف قانونی عمل کرده و بالغ بر پنج درصد از بودجه خود را به این حوزه اختصاص داده است.
این پنج درصد بودجه در حقیقت بخشی از مجموعه اقداماتی است که شهرداری اصفهان در حوزه پدافند غیرعامل، آمادگی و پیشگیری دنبال میکند و نگاهی دقیق به پروژههای شهری نشان میدهد بسیاری از اقدامات شهرداری بهطور مستقیم یا غیرمستقیم در راستای پیشگیری از بحرانهای آینده تعریف میشوند.
برای نمونه، احداث رینگ چهارم ترافیکی شهر اصفهان نه تنها موجب روانسازی ترافیک میشود، بلکه کاهش چشمگیر مصرف سوخت، صرفهجویی در بنزین، کاهش آلودگی هوا و جلوگیری از بسیاری از بحرانهای زیستمحیطی و ترافیکی آتی را به همراه دارد.
چرخه مدیریت بحران تأکید میکند که نخست باید در حوزه پیشگیری و آمادگی سرمایهگذاری شود تا در مراحل بعدی نیاز کمتری به پاسخ و مقابله وجود داشته باشد که از این منظر، بسیاری از اقدامات عمرانی و خدماتی شهرداری اصفهان در حقیقت در زمره فعالیتهای پدافند غیرعامل محسوب میشوند و احداث ایستگاههای آتشنشانی، توسعه زیرساختهای ایمنی شهری و حتی ایمنسازی محلهها همگی اقداماتی هستند که بهطور مستقیم یا غیرمستقیم در پیشگیری از بحران نقش دارند.
با این حال، اگر بهطور خاص به بودجه اختصاصیافته برای پدافند غیرعامل نگاه شود، همان پنج درصد مصوب مبنای کار است و در این چارچوب، در مناطق پانزدهگانه شهرداری اصفهان شوراهای پدافند غیرعامل بهصورت سالانه تشکیل جلسه میدهند و اولویتهای اجرایی هر منطقه تعیین میشود که در این جلسات، موضوعاتی همچون ایمنسازی زیرساختها، برنامههای اطفای حریق و دیگر اقدامات پیشگیرانه مورد بررسی قرار گرفته و بر اساس مصوبات شورا، بودجهها تخصیص داده میشود.
نگاه شهرداری اصفهان به پدافند غیرعامل فراتر از یک تکلیف قانونی و بودجهای صرف است و بیشتر بهعنوان یک راهبرد کلان در مدیریت شهری دنبال میشود؛ راهبردی که تلاش دارد شهر را در برابر بحرانهای آینده تابآورتر کرده و امنیت و آرامش شهروندان را تضمین کند.
ایمنا: آیا شهرداری اصفهان یک «برنامه جامع و مدون» برای پدافند غیرعامل و مدیریت بحران دارد؟ اگر دارد، مهمترین اهداف کوتاهمدت و بلندمدت این برنامه چیست؟
کیانی: مطالعات پدافند غیرعامل در شهرداری اصفهان پیشتر بهعنوان مبنای اصلی توافقات و اقدامات این مجموعه در حوزه ایمنی و مدیریت بحران انجام شده است و این مطالعات، چارچوبی برای برنامهریزیها فراهم کرده که امروز نیز نقشه راه شهرداری اصفهان در تعامل با حوزههای مرتبط به شمار میآید.
بر اساس قانون مدیریت بحران کشور، وظایف شهرداریها بهطور دقیق در حوزههای مسئولیتی و همکار یا پشتیبان مشخص شده است و شهرداری اصفهان نیز با استناد به این قانون و در چهارچوب مسئولیتهای تعیینشده، برنامههای خود را تدوین کرده و اقدامات عملیاتی را پیش میبرد. برای نمونه، در حوزه سیلابهای شهری شهرداری بهعنوان دستگاه مسئول شناخته میشود و بر همین مبنا مطالعات تخصصی سیلابهای شهری را به اجرا گذاشته است.
در حوزه اطفای حریق نیز شهرداری اصفهان بهعنوان دستگاه مسئول عمل میکند و با برخورداری از سازمان تخصصی آتشنشانی، پهنهبندیهای خطر و نقشههای حریق شهر اصفهان را تهیه کرده و مأموریتهای عملیاتی خود را پیش میبرد، همچنین در حوزه مدیریت اجساد و ضایعات شهری نیز شهرداری اصفهان بهعنوان دستگاه مسئول در مدیریت بحران شناخته میشود و سازمانهای مرتبط با این مأموریتها برنامههای مدون و عملیاتی دارند تا در زمان بحران وظایف خود را اجرا کنند.
اهداف و سیاستهای بلندمدت مدیریت شهری در حوزه پدافند غیرعامل و مدیریت بحران تا افق ۱۴۱۰ تعریف شده است
از سوی دیگر، در حوزههایی که شهرداری نقش دستگاه همکار دارد، وظایف بر اساس ساختار مشخص و با مشارکت سازمانهای مرتبط انجام میشود و این مشارکتها بهویژه در بحرانهای گسترده اهمیت مییابند و با بهرهگیری از تخصص سازمانهای ذیربط، اقدامات شهرداری کارآمدتر دنبال میشود.
شهرداری اصفهان در بخش HSE نیز مطالعات جامعی را آغاز کرده است، مشاوران مشخص شدهاند و تدوین برنامههای راهبردی در این حوزه در دستور کار قرار دارد تا ضمن تکمیل زنجیره ایمنی و سلامت شهری، زمینه ارتقای تابآوری در برابر بحرانها فراهم شود.
نکته مهم آن است که تمام این اقدامات در قالب برنامه جامع «اصفهان ۱۴۱۰» سامان یافته است و در این سند راهبردی، اهداف و سیاستهای بلندمدت مدیریت شهری در حوزه پدافند غیرعامل و مدیریت بحران تا افق ۱۴۱۰ تعریف شده و شهرداری بر اساس آن، طرحها و پروژههای خود را برنامهریزی و اجرا میکند.
هدف نهایی این رویکرد، ایجاد شهری ایمن، تابآور و آماده در برابر تهدیدها و بحرانهای احتمالی است؛ شهری که با تکیه بر راهبردهای علمی و مطالعات جامع، بتواند آیندهای مطمئنتر برای شهروندان رقم بزند.
ایمنا: آیا از فناوریهای جدید یا دیگر سامانههای کنترلی برای مدیریت و نظارت بر بحران استفاده میشود؟
کیانی: یکی از مهمترین دستاوردهای این دوره، تکمیل ساختمان مدیریت بحران شهرداری اصفهان است که بهعنوان مرکز فرماندهی و تصمیمگیری در شرایط بحرانی عمل خواهد کرد و این ساختمان با هدف ایجاد هماهنگی میان بخشهای مختلف، تسریع در اقدامات عملیاتی و ارتقای آمادگی مدیریت شهری طراحی و آماده بهرهبرداری شده است.
شهرداری اصفهان در حال برنامهریزی برای بهرهگیری از سامانههای هوشمندی است که نقش مهمی در تمامی مراحل چرخه بحران ایفا میکنند و این سامانهها میتوانند پیش از وقوع بحران با ارائه هشدارهای بهموقع، در حین بحران با تسهیل عملیات پاسخ و مدیریت میدانی و پس از بحران با کمک به بازسازی و ارزیابی خسارتها، به شهرداری و شهروندان یاری رسانند.
بهکارگیری این فناوریها نه تنها سرعت و دقت تصمیمگیری را در زمان بحران افزایش میدهد، بلکه امکان ارائه بهترین پاسخ عملیاتی و خدماترسانی به شهروندان را فراهم میکند و این اقدامات نوآورانه، شهرداری اصفهان را در مسیر دستیابی به مدیریت بحران هوشمند و کارآمد قرار داده و زمینهساز الگویی تازه برای سایر کلانشهرهای کشور شده است.
ایمنا: ساختمان مرکز مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شهرداری اصفهان سیویکم اردیبهشت سال جاری با حضور «حسین ساجدینیا» رئیس سازمان مدیریت بحران کشور افتتاح شد؛ مهمترین دستاوردهای عملی و کمّی این مرکز در کاهش زمان پاسخگویی، بهبود هماهنگی بین بخشی و افزایش کیفیت خدماترسانی در شرایط اضطراری چه بوده است؟ آیا ارزیابی رسمی از عملکرد این مرکز پس از افتتاح انجام شده است و در صورت مثبت بودن، نتایج این ارزیابی چه نقاط قوت و زمینههای بهبودی را نشان داده است؟ چه برنامهها یا پروژههای توسعهای برای ارتقای این مرکز در دست بررسی یا اجرا دارید؟
کیانی: شهرداری اصفهان در دوره اخیر مدیریت شهری توجه ویژهای به حوزه مدیریت بحران و پدافند غیرعامل داشته و یکی از مهمترین نتایج این رویکرد، تکمیل پروژه احداث ساختمان مدیریت بحران است، این پروژه که سال ۱۳۹۵ آغاز شده بود، تا سال ۱۴۰۱ تنها حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد پیشرفت داشت؛ اما با رویکرد جدید مدیریت شهری و قرار گرفتن موضوع ایمنی و تابآوری در اولویت، روند تکمیل آن سرعت گرفت و در نهایت در فاصله سالهای ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴ به بهرهبرداری رسید.
احداث و بهرهبرداری از این ساختمان نهتنها به تکمیل زیرساختهای سختافزاری مدیریت بحران کمک کرد، بلکه در کنار ایجاد ساختار ادارهکل مدیریت بحران، پدافند غیرعامل و HSE توانست جایگاه این حوزهها را به سطح واقعی و مورد انتظار برساند و به همین دلیل، این اقدام بهعنوان یکی از نقاط برجسته و شاخص در کارنامه مدیریت شهری اصفهان ثبت شده است.
کارایی و اثربخشی ساختمان مدیریت بحران بهگونهای است که توانسته ارتباطات برونسازمانی را منسجمتر کرده و فرماندهی و هماهنگیهای درونسازمانی را نظم ببخشد و این مرکز اکنون بهعنوان یک پایگاه فرماندهی و تصمیمگیری مجهز، امکان پاسخ سریعتر، هماهنگتر و کارآمدتر به بحرانهای احتمالی را فراهم میکند.
ویژگی مهم این ساختمان، بهرهمندی همزمان از ابزارهای سختافزاری و نرمافزاری تخصصی در زمان پاسخ به بحران است؛ امری که آن را در میان کلانشهرهای کشور متمایز کرده است و پس از تهران که سالها است از سازمان مدیریت بحران و پدافند غیرعامل برخوردار است، اصفهان نخستین کلانشهری به شمار میرود که چنین ساختمانی مجهز و تخصصی در حوزه مدیریت بحران را در اختیار دارد.
ایمنا: هماهنگی مرکز شما با مدیریت بحران استانداری اصفهان چگونه است؟
کیانی: هماهنگی میان دستگاههای شهری و استانی یکی از الزامات اصلی در مدیریت بحران به شمار میآید و شهرداری اصفهان طی سالهای اخیر با تقویت ساختار داخلی خود در حوزه مدیریت بحران، پدافند غیرعامل و HSE، توانسته است انسجام قابلتوجهی در این بخش ایجاد کند؛ انسجامی که امروز از سوی مدیریت بحران استان نیز مورد تأیید قرار گرفته است.
این هماهنگی بهگونهای شکل گرفته است که شهرداری اصفهان نهتنها در محدوده وظایف قانونی خود، بلکه در سطحی فراتر و بهعنوان بازوی عملیاتی و پرقدرت مدیریت بحران استان عمل میکند؛ بدین ترتیب، در شرایط وقوع بحرانهای شهری، استان میتواند با اتکا به ظرفیتهای تخصصی و سختافزاری شهرداری، اقدامات سریعتر، منظمتر و مؤثرتری را اجرا کند.
ساختار منسجم شهرداری اصفهان در این حوزه شامل ادارهکل مدیریت بحران، پدافند غیرعامل و HSE و سه اداره تخصصی زیرمجموعه آن است که تمام مراحل چرخه مدیریت بحران از پیشگیری و کاهش خطر تا مقابله و بازسازی را پوشش میدهد و همین ساختار یکپارچه، زمینهساز اعتماد مدیریت بحران استان به توانمندیهای شهرداری اصفهان شده است.
ایمنا: برنامه شهرداری اصفهان برای «آموزش همگانی» و افزایش آگاهی شهروندان در مورد اقدامات پیشگیرانه و نحوه واکنش در شرایط بحرانی چیست؟ این آموزشها به چه شکلهایی (بهعنوان مثال مانور، کارگاه، محتوای آنلاین) ارائه میشود؟
کیانی: آموزش بهعنوان پایه اصلی در مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شناخته میشود. شهرداری اصفهان نیز با درک این ضرورت، برنامههای متعددی را در حوزه آموزش عمومی و تخصصی تدوین و اجرا کرده است. نگاه اصلی مدیریت شهری در این زمینه آن است که اگر افراد جامعه، چه کارکنان سازمانها و چه شهروندان عادی، پیش از وقوع حوادث آموزشهای لازم را دیده باشند، میتوانند در لحظات ابتدایی بحران اقدامات مؤثری انجام دهند؛ اقداماتی که گاه حتی میتواند از بروز حادثه جلوگیری کرده یا مانع گسترش خسارتها شود.
شهرداری اصفهان در ۲۲۰ محله از ۱۵ منطقه شهری، تشکیل گروههای مردمی بحران را در دستور کار قرار داده است. این گروهها با همکاری دستگاههای مختلف و بهویژه با محوریت معاونتهای فرهنگی مناطق شهرداری شکل میگیرند و بهعنوان حلقه ارتباطی مدیریت بحران با بدنه شهروندان عمل خواهند کرد؛ مهمترین وظیفه این گروهها، دریافت آموزشهای تخصصی و انتقال آن به سایر شهروندان محله است.
برنامههای آموزشی برای این گروهها شامل سرفصلهای متنوعی همچون کمکهای اولیه، اطفای حریق، مدیریت اجساد، اسکان اضطراری و مدیریت پسماند در شرایط بحران است. تاکنون نیز آموزشهایی بهصورت پراکنده در فرهنگسراها، مجموعههای فرهنگی و حتی میان کارکنان شهرداری برگزار شده و گروههای مختلف خدمات شهری نیز در این دورهها شرکت داشتهاند.
شهرداری اصفهان در ۲۲۰ محله از ۱۵ منطقه شهری، تشکیل گروههای مردمی بحران را در دستور کار قرار داده است
قرار است این آموزشها با نظم و انسجام بیشتری ادامه یابد و خروجی آن تبدیل گروههای مردمی بحران به «دوام» یا داوطلبان واکنش اضطراری محلات باشد؛ افرادی که در لحظات نخست حادثه، پیش از حضور نیروهای امدادی، میتوانند بهترین واکنش را ارائه دهند.
در کنار این برنامهها، طرح «مدرسه آماده» بهعنوان یکی از نوآورانهترین اقدامات شهرداری اصفهان در حوزه آموزش معرفی شده است. این طرح که مورد تأیید معاونت خدمات شهری قرار گرفته، قرار است از مهرماه سال جاری در مدارس متوسطه اول و برای دانشآموزان پایههای هفتم، هشتم و نهم اجرا شود. هدف این طرح، آموزش و تمرین زندگی در شرایط سخت به دانشآموزان است. مباحثی همچون مقابله با آتش، اسکان اضطراری و چادرزنی، بهداشت در بحران، مدیریت پسماند و سایر آموزشهای کاربردی در قالب کارگاههای عملی به دانشآموزان ارائه خواهد شد.
انتخاب دانشآموزان بهعنوان جامعه هدف اصلی این طرح، بهدلیل تأثیرگذاری آنان بر خانوادههاست. آموزشهایی که این گروه سنی دریافت میکنند، بهطور غیرمستقیم به خانوادهها منتقل میشود و به این ترتیب دامنه اثرگذاری طرح فراتر از محیط مدرسه گسترش خواهد یافت.
ایمنا: چگونه از ظرفیتهای محلی و مشارکت شهروندان در برنامههای پدافند غیرعامل و مدیریت بحران استفاده میکنید؟
کیانی: یکی از اصول کلیدی در مدیریت بحران، مشارکت و استفاده از ظرفیتهای مردمی و نهادهای غیردولتی است. شهرداری اصفهان در همین راستا تلاش کرده است تا علاوه بر تقویت ساختارهای داخلی، زمینه حضور فعال NGO ها و گروههای محلی را در برنامههای پدافند غیرعامل و مدیریت بحران فراهم کند. تشکیل گروههای مردمی بحران در ۲۲۰ محله و تعامل آنها با مجموعههای فرهنگی شهرداری از جمله اقداماتی است که نشان میدهد مدیریت شهری نگاه ویژهای به مشارکت اجتماعی دارد.
این ظرفیتها بهویژه در مواقع بحران، بهعنوان حلقه نخست واکنش، اهمیت پیدا میکنند. گروههای محلی و داوطلبان آموزشدیده میتوانند پیش از حضور نیروهای امدادی رسمی، اقداماتی مؤثر انجام دهند و با هماهنگی شهرداری از گسترش بحران جلوگیری کنند.
نقش NGO ها نیز در حوزه آموزش، آگاهیرسانی و پشتیبانی از عملیات امدادی، بهعنوان مکملی ارزشمند برای ساختار رسمی مدیریت بحران شهر مورد توجه قرار گرفته است.
از سوی دیگر، همکاری شهرداری اصفهان با سایر نهادهای مؤثر در مدیریت بحران یکی از نقاط قوت این حوزه به شمار میرود. استانداری بهعنوان متولی اصلی مدیریت بحران استان، همواره در هماهنگی با شهرداری اصفهان عمل میکند.
سازمان آتشنشانی بهعنوان بازوی تخصصی، هلالاحمر با مأموریتهای امدادی و اسکان اضطراری، نیروی انتظامی و پلیس راهور با نقش تأمین امنیت و مدیریت ترافیک از جمله دستگاههایی هستند که با شهرداری همکاری مستقیم دارند.
این همکاریها تنها در سطح اداری و جلسات هماهنگی باقی نمانده، بلکه در قالب پروتکلهای مشخص و مانورهای مشترک عملیاتی شده است. برگزاری مانورهای دورهای، امکان شبیهسازی شرایط بحران را فراهم میکند و میزان هماهنگی، سرعت واکنش و کارآمدی اقدامات مشترک را مورد ارزیابی قرار میدهد.
ایمنا: همکاری و هماهنگی میان شهرداری اصفهان با سایر نهادهای مؤثر در بحران مانند استانداری، سازمان آتش نشانی، هلال احمر، نیرویهای انتظامی و نظامی چگونه است؟ آیا پروتکل مشخص و مانورهای مشترکی دارید؟
کیانی: یکی از مهمترین الزامات مدیریت بحران در کلانشهری مانند اصفهان، همکاری و همافزایی میان دستگاههای مختلف خدماترسان و امدادی است؛ تجربه نشان داده است که در هر حادثه شهری، مجموعهای از سازمانها باید بهصورت همزمان و هماهنگ وارد عمل شوند تا پیامدهای بحران به حداقل برسد.
در این چارچوب، دستگاههای خدماترسان از جمله آب، برق، گاز و مخابرات و همچنین نهادهای امدادی نظیر اورژانس، سازمان آتشنشانی، هلالاحمر و نیروی انتظامی بهعنوان نیروهای خط مقدم، همواره در کنار شهرداری اصفهان حضور فعال دارند. به گفته مدیران شهری، این ارتباطات از پیش تعریفشده و مسیر ورود هر دستگاه به عملیات مشخص است؛ به همین دلیل واکنشها در لحظه حادثه با سرعت و انسجام بیشتری صورت میگیرد.
اصفهان بهعنوان شهری پویا و زنده، همواره در معرض دو دسته از حوادث قرار دارد؛ نخست حوادث طبیعی همچون وزش بادهای شدید، سقوط درختان یا سیلابهای شهری، و دوم حوادث انسانساخت مانند فروریزشهای ناشی از فرسودگی شبکه فاضلاب. در هر دو حوزه، دستگاههای امدادی و خدماترسان همکار شهرداری هستند و با حضور بهموقع، مانع گسترش بحران میشوند.
از سوی دیگر، برگزاری مانورهای مشترک نقش مهمی در ارتقای آمادگی و افزایش هماهنگی میان دستگاهها ایفا کرده است. در سالهای اخیر مانورهای متعددی از جمله مانور برق با محوریت مصرف انرژی، مانور سایبری با هدف مقابله با تهدیدات فضای مجازی و مانور پرتویی به میزبانی استان برگزار شده است. افزون بر این، مانورهای تخصصی دیگری نیز به اقتضای زمان و شرایط، توسط شهرداری اصفهان و دستگاههای همکار به اجرا درآمده که همگی سبب افزایش انسجام و بهبود ارتباطات بینبخشی شده است.
ایمنا: چشمانداز و اولویتهای اصلی شهرداری اصفهان در حوزه پدافند غیرعامل برای ۵ سال آینده چیست و روی کدام حوزهها بیشتر متمرکز خواهید شد؟
کیانی: چشمانداز مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شهرداری اصفهان با تکیه بر برنامه راهبردی «اصفهان ۱۴۱۰» ترسیم شده است. این برنامه بلندمدت، نه تنها اهداف کلان و سیاستهای مدیریت شهری در حوزه تابآوری و ایمنی را مشخص میکند، بلکه اقداماتی را که ادارهکل مدیریت بحران، پدافند غیرعامل و HSE باید انجام دهد، بهصورت شفاف تعریف کرده و برای هر اقدام سال اجرای مشخصی در نظر گرفته است.
در این برنامه، اقدامات حوزه مدیریت بحران شامل پیشگیری، کاهش خطر، مقابله و پاسخ به بحران و بازسازی پس از حادثه است، همچنین برنامههای پدافند غیرعامل و HSE نیز بهعنوان بخشی جداییناپذیر از این چشمانداز دیده شده است؛ از جمله ایمنسازی زیرساختها، افزایش تابآوری شهری، آموزش و توانمندسازی شهروندان، بهرهگیری از فناوریهای نوین و توسعه سامانههای هوشمند برای مقابله با بحرانها.
ایمنا: اصفهان بهعنوان یک شهر پیشرو در این زمینه، چه تجربیات موفق و درسهای آموختهای میتواند با دیگر شهرهای کشور به اشتراک بگذارد؟
کیانی: اصفهان بهعنوان شهری پیشرو در حوزه مدیریت بحران و پدافند غیرعامل، طی سالهای اخیر تجربیات موفق متعددی کسب کرده که قابلیت اشتراکگذاری با سایر کلانشهرهای کشور را دارد. یکی از مهمترین این تجربیات، تبدیل گروه مدیریت بحران به یک ادارهکل مستقل است. این اقدام با هدف ساختارمند کردن فعالیتها، تأمین نیروی انسانی متخصص و تعریف جایگاه سازمانی مشخص انجام شد و اکنون الگویی عملی برای سایر شهرداریها به شمار میآید.
احداث ساختمان مدیریت بحران و مرکز کنترل عملیات نیز یکی دیگر از تجربیات موفق اصفهان است که قابلیت استفاده بهعنوان نمونه برای سایر کلانشهرها را دارد. این ساختمان بهعنوان مرکز فرماندهی و هماهنگی عملیاتهای بحران عمل میکند و توانسته انسجام و سرعت واکنش دستگاهها را افزایش دهد.
در حوزه مطالعات و پژوهش، شهرداری اصفهان نیز تجربههای قابل توجهی دارد. مطالعات تخصصی پدافند غیرعامل، پهنهبندی سیلابهای شهری، مطالعات اسکان اضطراری، تخلیه اضطراری و پهنهبندی حریق از جمله فعالیتهایی هستند که با همکاری دانشگاه اصفهان و دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شده است.
این تحقیقات میتواند به سایر کلانشهرها کمک کند تا بر اساس شواهد علمی و دادههای محلی، برنامهریزی مؤثرتری برای تابآوری و کاهش آسیبپذیری شهری داشته باشند.
علاوه بر این، اقدامات شهرداری اصفهان در حوزه پیشگیری و صدور دستورالعملها، ایمنسازی فعالیتها و تدوین ابلاغیهها، نشان میدهد که جنس مدیریت بحران و پدافند غیرعامل بیشتر از ورود مستقیم به عملیات اجرایی، در حوزههای ستادی، برنامهریزی و هماهنگی متمرکز است. دستگاههای اجرایی و عملیاتی همچون سازمانهای آتشنشانی، حملونقل بار، اتوبوسرانی، پسماند و دیگر نهادهای مرتبط بر اساس این دستورالعملها و با هماهنگی ادارهکل مدیریت بحران، اقدامات عملیاتی خود را انجام میدهند.
نظر شما