به گزارش خبرگزاری ایمنا، حق پخش تلویزیونی مسابقات ورزشی سالها است که یکی از پرچالشترین موضوعات ورزش ایران به شمار میرود. در حالی که در بسیاری از کشورهای توسعهیافته، این منبع اصلیترین راه درآمدزایی پایدار برای باشگاهها به شمار میرود، اما در ایران همواره اختلافنظرهای جدی میان نهادهای ورزشی و رسانه ملی وجود داشته است؛ باشگاهها نیز بارها تأکید کردهاند که برای استقلال مالی و رهایی از وابستگی به منابع دولتی نیازمند بهرهمندی از حق پخش هستند، اما فقدان قانون جامع و روشن در این زمینه، مسیر استفاده آنها از حق پخش تلویزیونی را با دشواریهای متعدد روبهرو کرده بود.
مصوبه روز گذشته مجلس شورای اسلامی درباره حق پخش، نقطه عطفی در تاریخ ورزش کشور به شمار میرود؛ چراکه این مصوبه میتواند نخستین گام برای نهادینه کردن نظام شفاف درآمدزایی در ورزش ایران باشد، درواقع از این پس باشگاهها مالک اصلی حقوق برگزاری مسابقات و پخش تلویزیونی آن شناخته میشوند؛ موضوعی که بهطور بالقوه میتواند ساختار اقتصادی باشگاهها را متحول کرده و استقلال نسبی مالی برای آنها ایجاد کند؛ با این وجود چالشهای جدی نیز پیش روی اجرای این مصوبه قرار دارد.
تعیین قیمت واقعی مسابقات، سهمبندی میان تیمهای میزبان و مهمان و نحوه تقسیم عادلانه درآمدها میان باشگاههای بزرگ و کوچک از مهمترین مسائل اجرایی این مصوبه به شمار میروند؛ علاوهبر این، هماهنگی میان وزارت ورزش، صداوسیما، دستگاههای حقوقی و حتی نهادهای فرهنگی و امنیتی برای تدوین آئیننامه اجرایی، اهمیتی حیاتی دارد، اجرای موفق این قانون، نیازمند آئیننامهای دقیق، شفاف و خالی از ابهام است؛ آئیننامهای که نهتنها اختلافات احتمالی را به حداقل برساند، بلکه زمینهساز توسعه و پایداری اقتصادی باشگاهها شود.
نکته قابل توجه این است که حق پخش تنها یک موضوع مالی نیست؛ بلکه همچون پلی میان اقتصاد، فرهنگ و اجتماع عمل میکند؛ اگر به ورزش و بهویژه فوتبال نهتنها بهعنوان یک رویداد ورزشی بلکه بهعنوان پدیدهای چندوجهی و تمدنی نگاه شود، آنگاه میتوان انتظار داشت که این قانون تازه، مسیری نو را برای ارتقای جایگاه ورزش ایران در عرصه ملی و حتی بینالمللی فراهم کند.
پخش مسابقات ورزشی یک موضوع استراتژیک است
رسول نظری، عضو هیئت علمی دانشگاه درباره مصوبه واگذاری حق پخش تلویزیونی به باشگاهها در گفتوگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: لایحه نظام جامع باشگاهداری بیش از یک سال در کمیسیون فرهنگی مجلس بررسی شد؛ لایحه اولیهای که به کمیسیون آمد، بخشهایی از آن خلاف قانون اساسی بود و بعضی مواد هم با مأموریتهای وزارت ورزش و باشگاههایی که مجوز کمیسیون ماده پنج وزارت ورزش را گرفتهاند، همخوانی نداشت. با کارشناسی که کمیسیون فرهنگی اجتماعی مجلس شورای اسلامی انجام داد اصلاحاتی صورت گرفت و روز گذشته این لایحه در صحن علنی مجلس مطرح شد و در شانزدهم شهریور با حدود ۲۴۰ رأی موافق به تصویب رسید.
وی افزود: مسئله پخش مسابقات ورزشی یکی از موضوعات استراتژیک ورزش کشور است؛ چراکه این قانون میتواند سازماندهی و نظاممند کردن درآمد باشگاهها را به همراه داشته باشد، اگرچه تمام باشگاههای کشور مشمول این قانون میشوند، اما بیشترین منفعت را باشگاههای فعال در عرصه فوتبال خواهند برد؛ ماده ۱۷ لایحه اتفاق بزرگی بود که میتواند تحولی جدی در حوزه درآمدزایی و استقلال مالی باشگاهها ایجاد کند. حق پخش تلویزیونی در تمام کشورهای توسعهیافته اصلیترین منبع درآمد باشگاهها است و حالا در کشور ما نیز زمینه استفاده از آن فراهم شده است.
شبکههای اجتماعی رقیب جدی رادیو و تلویزیون
این استاد دانشگاه تصریح کرد: صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران یک نهاد حاکمیتی است و ما همچون کشورهای دیگر تلویزیون خصوصی به معنای واقعی نداریم، اما همین صداوسیما هم باید براساس قانون جدید حقوق باشگاهها را بپردازد؛ در کشورهای توسعهیافته همچون آمریکا عمده درآمد باشگاهها از حق پخش است، در آنجا مالکیت حقوقی و کپیرایت به رسمیت شناخته میشود و باشگاهها منافع متعددی از این مسیر کسب میکنند.
وی ادامه داد: در نظامهای پیشرفته، شفافیت یکی از ستونهای اصلی حکمرانی است، وقتی حق مالکیت معنوی یا همان کپیرایت به رسمیت شناخته شود، هم شفافیت ایجاد میشود و هم توزیع و نظارت قانونی برقرار خواهد شد، امروز شبکههای اجتماعی رقیب جدی رادیو و تلویزیون هستند و اگر ما کپیرایت را درست اجرا کنیم، به شفافیت و حاکمیت قانون در ورزش کمک میکنیم.
باید دپارتمان ورزشی تشکیل شود
نظری خاطرنشان کرد: ماده ۲۲ میگوید آئیننامههای مربوط به کپیرایت باید ظرف شش ماه توسط وزارت ورزش و جوانان تنظیم شود؛ به نظر من این کار نباید تنها در وزارت انجام شود، بلکه باید با همکاری اتحادیه باشگاهها صورت بگیرد، چون نگاه اصلی قانونگذار این بوده است که تمام باشگاهها در ابعاد مختلف باشگاهداری از این حق بهرهمند شوند، اما در عمل بیشترین نگاهها به سمت باشگاههای حرفهای فوتبال خواهد بود.
وی بیان کرد: به همین دلیل معتقد هستم باید در قوه قضائیه یک دپارتمان یا دادگاه ویژه ورزش ایجاد شود. چون در آینده دعواهای حقوقی بین باشگاهها و نهادهای حاکمیتی، عمومی، فرهنگی و حتی اشخاص حقیقی و کارگزاران زیاد خواهد شد؛ برای نمونه تاکنون تولیدکنندگان میتوانستند آزادانه از لوگوی باشگاههایی همچون سپاهان استفاده کنند، اما از این پس هر فردی که بخواهد از برند یا نشان باشگاهها استفاده کند باید قرارداد تجاری ببندد، بنابراین طبیعی است که حجم پروندههای حقوقی بالا برود و قوه قضائیه باید ساختار لازم را برای رسیدگی داشته باشد.
تقسیم حق پخش فرمول مشخصی دارد
عضو هیئت علمی دانشگاه تاکید کرد: تقسیم حق پخش فرمول مشخصی دارد. در دنیا بهطور معمول ارزشگذاری باشگاهها براساس تعداد هوادار، میزان جذابیت بازیها و برند باشگاه انجام میشود، بنابراین طبیعی است که حق پخش پرسپولیس یا استقلال با باشگاههای کوچکتر برابر نباشد. در کشورهای توسعهیافته، باشگاههایی همچون رئال مادرید حتی مالک دوربینها و خطوط مخابره بازی هستند و شبکههای مختلف برای پخش مسابقه به آنها پول پرداخت میکنند، ما هم باید به سمت چنین سبکی حرکت کنیم.
وی عنوان کرد: به نظر من تشکیل تیمهای کارشناسی حقوقی، رسانهای و اقتصادی برای تعیین قیمت واقعی حق پخش ضروری است؛ همچنین وزارت ورزش، قوه قضائیه و باشگاهها باید سریع سازوکارهای اجرایی و قضائی را آماده کنند، این قانون فرصت بزرگی برای ورزش ایران است و اگر درست اجرا شود میتواند استقلال مالی باشگاهها و شفافیت در ورزش را تضمین کند.
مصوبه حق پخش یک قانون بسیار خوب است
نظری یادآور شد: از این پس یکی از چالشهای بزرگ فوتبال ما تشکیل اتحادیه باشگاهها و قیمتگذاری حق پخش تلویزیونی است. به همین دلیل صداوسیما درگیر خواهد شد. حالا چه کسی باید قضاوت کند؟ این وظیفه بر عهده یک دستگاه عالی قضائی است. باید یک دادگاه ورزش در بخشهای فنی، تجاری، مارکتینگ و رسانهای ایجاد شود تا بتواند این دعواهای حقوقی را مدیریت کند.
وی اضافه کرد: تأکید میکنم این مصوبه امروز یک قانون بسیار خوب است، اما آئیننامه اجرایی آن اهمیت حیاتی دارد. پس از ابلاغ قانون توسط رئیسجمهور به وزیر ورزش و سپس به فدراسیونها و باشگاهها، دولت شش ماه فرصت دارد تا آئیننامه اجرایی را تدوین کند، این آئیننامه باید بسیار کارشناسیشده و دقیق باشد، چرا؟ چون قیمت پخش بازی پرسپولیس و استقلال با قیمت پخش بازی سپاهان و ذوبآهن یکسان نیست، حتی اگر سپاهان میزبان در اصفهان باشد یا مهمان در قیمتگذاریها متفاوت خواهد بود، بنابراین درصد سهم تیم میزبان و مهمان باید بهطور دقیق در آئیننامه مشخص شود.
نقطه عطفی در تاریخ ورزش ایران رخ داده است
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: تا این لحظه مخاطبان عمومی، بازیها را رایگان از صداوسیما میدیدند، اما از این پس باید منابع مالی به باشگاهها برگردد. اینکه این منابع از طریق تبلیغات تأمین شود، یا از طریق کمکهای سنواتی دولت، یا مدلهای دیگر، بستگی به تصمیمگیری صداوسیما و نهادهای مسئول دارد، بنابراین آئیننامه باید بسیار قوی و بدون ابهام نوشته شود. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دستگاههای حقوقی و حتی امنیتی باید در کنار هم کار کنند تا اختلافات احتمالی، ابهامات حقوقی و بحرانهای اجرایی رفع شود.
وی عنوان کرد: این مصوبه یک نقطه عطف در تاریخ ورزش ایران است. بهویژه در فوتبال که میتواند به کمک باشگاههای بحرانزده بیاید. برای نمونه باشگاه بزرگی همچون ذوبآهن که با مشکلات مالی دستوپنجه نرم میکند، میتواند از این قانون نجات پیدا کند. طبق قانون، شش ماه پس از لازمالاجرا شدن، آئیننامه باید آماده شود، اما مسئله فراتر از زمان است. ما در کشور مدل حکمرانی ورزشی مشخصی نداریم. ورزش ما همواره به صنعت، دولت و بخش خصوصی گره خورده است، به همین دلیل شاید حتی دستگاههای امنیتی در آینده در این زمینه اظهارنظر کنند.
نظری تصریح کرد: ما باید این نگاه را تغییر دهیم. اگر به ورزش تنها از منظر سیاسی و امنیتی نگاه کنیم، هیچوقت از ظرفیتهای واقعی آن استفاده نخواهیم کرد. ورزش یک پدیده فرهنگی، اقتصادی و حتی تمدنی است. وقتی نگاه تمدنی به ورزش داشته باشید، هم جنبه اقتصادی آن را میبینید، هم فرهنگی و اجتماعی آن به چشم میآید و البته ناگزیر جنبه سیاسی و امنیتی هم همراه آن خواهد بود. فوتبال یک پدیده چندوجهی است که میتواند جامعه را قوام بدهد، بنابراین باید آن را فراتر از سیاست روزمره ببینیم و بهعنوان یک عامل تمدنی با آن برخورد کنیم.
به گزارش ایمنا، تصویب قانون حق پخش تلویزیونی را میتوان سرآغاز تحولی بزرگ در ساختار اقتصادی ورزش ایران دانست. این قانون اگرچه فرصتهای مهمی برای استقلال مالی باشگاهها ایجاد میکند، اما بدون آئیننامهای دقیق و کارشناسیشده، ممکن است به محل مناقشه و اختلاف تبدیل شود، بنابراین اجرای صحیح آن مستلزم هماهنگی میان وزارت ورزش، صداوسیما، دستگاههای حقوقی و حتی نهادهای فرهنگی و امنیتی است، در نهایت حق پخش تنها یک منبع درآمد نیست؛ بلکه ابزاری برای شفافیت، عدالت اقتصادی و تقویت جایگاه ورزش در جامعه است، موفقیت آن آیندهای پایدارتر برای باشگاهها رقم خواهد زد.
نظر شما