به گزارش خبرگزاری ایمنا، داروسازان بالینی به عنوان یکی از ارکان اصلی نظام سلامت، نقشی فراتر از تهیه و توزیع دارو ایفا میکنند و با دانش تخصصی خود در زمینه داروشناسی، به عنوان مشاوران علمی در کنار پزشکان و پرستاران قرار میگیرند تا درمانی ایمن، مؤثر و شخصیسازی شده برای بیماران فراهم شود و این همکاری بینرشتهای، کیفیت مراقبتهای درمانی را به شکل چشمگیری ارتقا میدهد.
تشخیص بیماری تنها بخشی از مسیر درمان است و بخش حیاتی دیگر، مصرف صحیح داروها است؛ داروسازان با آموزش دقیق به بیماران درباره نحوه مصرف، زمانبندی و عوارض احتمالی داروها، نقش کلیدی در موفقیت درمان ایفا میکنند و بدون این آموزش، حتی داروی مناسب نیز ممکن است بیاثر یا خطرناک باشد.
یکی از مهمترین وظایف داروسازان، بررسی و پیشگیری از تداخلات دارویی است؛ بعضی داروها مانند کلاریترومایسین میتوانند متابولیسم بدن را تغییر دهند و بر عملکرد داروهای دیگر تأثیر بگذارند که این موضوع بهویژه در بیماران با چند داروی همزمان، اهمیت حیاتی دارد و نیازمند نظارت دقیق داروسازان است.
داروهایی مانند ایتراکونازول و کتوکونازول میتوانند سطح داروهای همزمان را افزایش دهند و در مقابل، داروهای ضدتشنج ممکن است باعث کاهش سطح داروهای دیگر شوند و این تغییرات میتوانند اثربخشی درمان را مختل کنند یا خطر عوارض جانبی را افزایش دهند، بنابراین شناخت این داروها برای داروسازان ضروری است.
نقش داروسازان در نظام سلامت / تداخل دارویی به چه معنا است؟
سید محمدرضا طباطبایی، داروساز بالینی و عضو هیئت علمی دانشگاه در گفتوگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه نقش داروسازان در نظام سلامت بسیار حیاتی است و ابعاد مختلفی را در بر میگیرد، اظهار کرد: داروسازان نه تنها در تهیه و توزیع دارو نقش بسیار مهمی دارند، بلکه در مشاوره به بیماران و تیم سلامت در زمینههای مختلف مانند تداخلات دارویی، نقش مهمی را ایفا میکنند.
وی با بیان اینکه نقش داروسازان در نظام سلامت بسیار پررنگ است، افزود: حتی در صورتی که بیماری یک نفر تشخیص داده شود، تا زمانی که بیمار از نحوه صحیح مصرف دارو مطلع نباشد و دارو را به صورت صحیح مصرف نکند، بیمار نتیجه رضایتبخشی از درمان خود نمیگیرد که تمام این اقدامات برعهده داروسازان است.
داروساز بالینی و عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه اطلاع از تداخلات دارویی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، تصریح کرد: بعضی داروها وجود دارد که در پی مصرف آنها، تغییر در متابولیسم ایجاد میشود که از جمله این داروها میتوان به کلاریترومایسین اشاره کرد که این دارو برای درمان باکتری معده تجویز میشود.
چه داروهای با یکدیگر تداخل دارد؟ / در صورت بروز تداخل دارویی چه میشود؟
طباطبایی با بیان اینکه داروی ضدقارچ ایتراکونازول و کتوکونازول نیز از جمله دیگر این داروها به شمار میرود که میتواند سطح بسیاری از داروهای همزمان را بالاتر ببرد، ادامه داد: بعضی از داروها نیز میتواند سطح داروهایی که همزمان با آنها تجویز میشود را بسیار کاهش دهد که به طور معمول، داروهای ضدتشنج در این گروه قرار میگیرد.
وی با بیان اینکه در صورتی که داروهای دارای تداخل با یکدیگر تجویز و مصرف شود، سطح داروی همزمان افزایش یا کاهش پیدا میکند و بیمار اثر خوبی از درمان دریافت نمیکند، گفت: استفاده از داروهای بیان شده، به این معنا نیست که بیمار نمیتواند داروهای دیگری را به صورت همزمان با این دارو مصرف کند.
داروساز بالینی و عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه چنین داروهایی، با بعضی داروهای خاص تداخل دارد و آگاهی بیمار از داروهایی که میتواند سطح دیگر داروها را افزایش یا کاهش دهد، از اهمیت بالایی برخوردار است، اضافه کرد: مصرف داروی ایتراکونازول همزمان با داروی انعقاد خون ریواروکسابان، میتواند باعث افزایش سطح دارو و افزایش سطح خطر خونریزی شود.
تجویز همزمان داروهایی که با یکدیگر تداخل دارند، ممکن است منجر به افزایش یا کاهش سطح دارو در بدن شود که این تغییرات نهتنها اثربخشی درمان را کاهش میدهند، بلکه میتوانند بیمار را در معرض خطرات جدی قرار دهند و داروسازان با بررسی دقیق پرونده دارویی بیمار، از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری میکنند.
آگاهی بیماران از داروهایی که مصرف میکنند و تأثیرات متقابل آنها، نقش مهمی در ایمنی درمان دارد و داروسازان باید اطلاعات لازم را به زبان ساده و قابل فهم در اختیار بیماران قرار دهند تا آنها بتوانند تصمیمات آگاهانهتری درباره سلامت خود بگیرند و از خطرات احتمالی دوری کنند.
به عنوان مثال، مصرف همزمان داروی ضدقارچ ایتراکونازول با داروی ضدانعقاد ریواروکسابان میتواند سطح خونی ریواروکسابان را افزایش دهد و خطر خونریزی را بالا ببرد که این مثال نشان میدهد حتی داروهای رایج نیز ممکن است در ترکیب با یکدیگر خطرناک باشند و ضرورت نظارت داروسازان را دوچندان میکند.
به طور کلی، تداخل دارویی زمانی رخ میدهد که دو یا چند دارو بهطور همزمان مصرف شوند و یکی بر عملکرد یا سطح خونی دیگری تأثیر بگذارد که این پدیده میتواند اثربخشی دارو را کاهش دهد یا عوارض جانبی خطرناکی ایجاد کند و بعضی داروها با افزایش یا کاهش فعالیت آنزیمهای کبدی، متابولیسم داروهای دیگر را تغییر میدهند و چنین مواردی نشان میدهند که شناخت دقیق تداخلات دارویی برای ایمنی بیمار حیاتی است.
نظر شما