به گزارش خبرگزاری ایمنا، آلودگی هوا بهویژه در کلانشهرهایی مانند تهران و اصفهان، به یکی از جدیترین بحرانهای زیستمحیطی و بهداشتی تبدیل شده است که این پدیده علاوه بر اینکه سلامت جسمی شهروندان را تهدید میکند، آثار روانی، اجتماعی و اقتصادی گستردهای نیز بههمراه دارد و افزایش بیماریهای تنفسی، قلبی و حتی سرطان، کاهش بهرهوری نیروی کار و افزایش هزینههای درمانی از جمله پیامدهای مستقیم آلودگی هوا است و در این میان، منابع متحرک مانند خودروهای فرسوده نقش کلیدی در تولید آلایندهها دارد و مقابله با آنها نیازمند سیاستگذاری دقیق و اجرای مؤثر است.
نقش خودروهای فرسوده در آلودگی هوا
خودروهای فرسوده بهدلیل عمر بالا، نقص در سیستمهای کنترل آلاینده و مصرف سوخت غیربهینه، سهم قابل توجهی در تولید گازهای سمی مانند دیاکسید نیتروژن، منوکسید کربن و ذرات معلق دارد و این خودروها نهتنها برای محیط زیست مضر است، بلکه بهدلیل احتمال خرابیهای فنی، خطرات ایمنی نیز بههمراه دارد و اسقاط این خودروها میتواند به کاهش چشمگیر آلودگی هوا، بهبود کیفیت زندگی شهری و کاهش بار درمانی بر نظام سلامت کشور منجر شود.
قانون برنامه هفتم توسعه و تکلیف سالانه برای خارج کردن خودروهای فرسوده از چرخه مصرف
در ماده ۴۷ قانون برنامه هفتم توسعه، دولت موظف شده است سالانه ۵۰۰ هزار دستگاه خودروی فرسوده را از چرخه مصرف خارج کند که این تکلیف قانونی نشاندهنده عزم ملی برای مقابله با بحران آلودگی هوا است، با این حال، تحقق این هدف نیازمند تأمین منابع مالی، هماهنگی میان دستگاههای اجرایی و ایجاد زیرساختهای لازم برای اسقاط و جایگزینی خودروها است و در راستای این امر، نیازمند برنامهریزی دقیق هستیم.
سهم استان تهران از طرح اسقاط خودروهای فرسوده
با توجه به تراکم جمعیت، حجم بالای تردد و سطح بالای آلودگی هوا در تهران، سهم این استان از طرح اسقاط خودروهای فرسوده ۲۰۰ هزار دستگاه تعیین شده است که این تصمیم در کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا مطرح و سپس در سطح استانی با حضور دستگاههای مختلف بررسی و تصویب شده است و تمرکز بر تهران بهعنوان پایتخت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور، اقدامی منطقی در راستای کاهش مخاطرات زیستمحیطی و ارتقای سلامت عمومی است.
چالشهای اجرایی برای اسقاط خودروها
اجرای طرح اسقاط خودروهای فرسوده با موانع متعددی مواجه است که نبود مراکز اسقاط کافی، ضعف در هماهنگی میان نهادهای مسئول، مقاومت بعضی مالکان خودروهای فرسوده بهدلیل نبود مشوقهای مالی مناسب و پیچیدگیهای اداری از جمله چالشهای اصلی به شمار میرود، همچنین بعضی خودروهای فرسوده در مناطق محروم یا روستایی مورد استفاده روزانه قرار دارد و جایگزینی آنها بدون حمایت مالی ممکن نیست.
برای موفقیت طرح اسقاط، باید سازوکارهایی شفاف، عملیاتی و قابل اجرا تدوین شود که این سازوکارها میتواند شامل ایجاد مراکز اسقاط استاندارد، ارائه تسهیلات بانکی برای خرید خودروهای نو، تخصیص یارانههای هدفمند و تسهیل فرآیند اداری باشد، همچنین باید سامانهای هوشمند برای ثبت، پیگیری و نظارت بر فرایند اسقاط طراحی شود تا از بروز فساد و تخلف جلوگیری شود.
نقش بخش خصوصی و صنعت خودروسازی در کاهش آلودگی هوا
بخش خصوصی بهویژه خودروسازان داخلی، میتوانند نقش مهمی در موفقیت طرح ایفا کنند و ارائه تخفیفهای ویژه، طرحهای فروش اقساطی و مشارکت در فرایند اسقاط میتواند انگیزه مالکان خودروهای فرسوده را افزایش دهد، همچنین صنعت بازیافت خودرو میتواند بهعنوان یک حوزه اشتغالزا و درآمدزا توسعه یابد و به اقتصاد سبز کشور کمک کند.
آثار اجتماعی و اقتصادی طرح اسقاط خودروهای فرسوده
اجرای موفق طرح اسقاط خودروهای فرسوده به بهبود سلامت عمومی منجر میشود و آثار اقتصادی مثبتی نیز دارد که کاهش مصرف سوخت، کاهش هزینههای درمانی، افزایش بهرهوری حملونقل و ایجاد فرصتهای شغلی در حوزه بازیافت و تولید خودروهای نو از جمله مزایای اقتصادی این طرح است، همچنین ارتقای فرهنگ زیستمحیطی در جامعه میتواند به تغییر رفتارهای مصرفی و افزایش مسئولیتپذیری شهروندان منجر شود.
بدون مشارکت مردم، هیچ طرحی به نتیجه مطلوب نخواهد رسید، بنابراین باید از طریق رسانهها، شبکههای اجتماعی، مدارس و نهادهای مدنی، آگاهیبخشی گستردهای درباره مضرات خودروهای فرسوده و مزایای اسقاط آنها انجام شود و کمپینهای عمومی، تبلیغات هدفمند و آموزشهای شهروندی میتواند نقش مهمی در افزایش مشارکت اجتماعی ایفا کند.
طرح اسقاط خودروهای فرسوده نباید یک اقدام مقطعی باشد، بلکه باید بهصورت مستمر و با ارزیابیهای دورهای اجرا شود، همچنین این طرح باید با سایر سیاستهای زیستمحیطی مانند توسعه حملونقل عمومی، استفاده از خودروهای برقی و کنترل صنایع آلاینده همراستا باشد و تنها در این صورت میتوان به چشماندازی پایدار برای هوای پاک و زندگی سالم در شهرهای ایران دست یافت.
نظر شما