به گزارش خبرگزاری ایمنا از گلستان، این دیار که همواره بهعنوان یکی از قطبهای کشاورزی کشور شناخته میشود و از تنوع اقلیمی و منابع آبی قابل توجهی برخوردار است، امروز با یکی از جدیترین بحرانهای تاریخ خود دستوپنجه نرم میکند، به طوری که تغییرات اقلیمی، افزایش دما، کاهش بارشهای مؤثر، برداشتهای بیرویه از منابع زیرزمینی و مدیریت نامتوازن مصرف، سبب شده ذخایر آبی استان به شدت کاهش پیدا کند.
به باور کارشناسان، خشکسالیهای پیدرپی در دو دهه اخیر نهتنها سطح آبهای زیرزمینی را بهطور نگرانکنندهای پایین آورده، بلکه سدها، تالابها و رودخانههای استان را نیز در آستانه خشکی کامل قرار داده است، فشار بر سفرههای آب زیرزمینی به حدی رسیده که عمق برداشت در برخی نقاط به بیش از ۳۰۰ متر افزایش پیدا کرده است، موضوعی که بهمعنای مصرف پساندازهای آبی نسلهای آینده است.
از سوی دیگر، ساختار مصرف آب در گلستان بهویژه در بخش کشاورزی یکی از دلایل اصلی تعمیق بحران محسوب میشود، حدود ۹۰ درصد منابع آبی استان در این بخش مصرف میشود، آن هم در شرایطی که راندمان بهرهوری پایینتر از ۳۵ درصد است که این یعنی حجم عظیمی از منابع محدود آبی بهسادگی هدر میرود و فشار بیشتری بر سدها و چاهها وارد میکند.
مدیران و کارشناسان حوزه آب هشدار میدهند که اگر راهکارهای جامع و هماهنگ در حوزههای فنی، فرهنگی، قانونی و مدیریتی بهکار گرفته نشود، آینده آبی گلستان با تهدیدی جدی روبهرو خواهد شد، تهدیدی که زندگی روزمره شهروندان، امنیت غذایی و توسعه اقتصادی استان را تحت تأثیر قرار میدهد.
توسعه تأسیسات ذخیره، انتقال و بازچرخانی آب باید در اولویت باشد
ابوالفضل رحیمی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب گلستان با بیان اینکه چاهها پسانداز گذشتگان هستند و نباید همه آنها را مصرف کنیم، توسعه تأسیسات ذخیره، انتقال و بازچرخانی آب باید در اولویت باشد، به خبرنگار ایمنا میگوید: در شهر گرگان حدود ۱۰۰ حلقه چاه آب آشامیدنی وجود دارد که ۲۵ درصد آنها با عمر بیش از ۲۰ سال نیازمند مرمت یا جایگزینی هستند.
رحیمی با بیان اینکه عمق برداشت آب از منابع زیرزمینی در برخی نقاط به شکل نگرانکنندهای افزایش پیدا کرده است، میافزاید: به عنوان مثال در دو شهر گنبدکاووس تا ۳۶۰ متر و در گرگان تا ۲۲۰ متر عمق این چاهها برای حفر و دسترسی به آب افزایش پیدا کرده است.
آنچه از گزارش مدیران بر میآید وضعیت ذخیره آب در سدهای استان هم تعریف چندانی ندارد، به طوری که در چند سال اخیر کاهش قابل توجهی داشته است.
ایرج حیدریان، مدیرعامل شرکت آب منطقهای گلستان در گفتوگو با خبرنگار ایمنا در گلستان از کاهش چشمگیر ذخیره آب سدهای استان خبر میدهد و میگوید: تا پایان تیر سالجاری، حجم آب ذخیرهشده سدهای استان به ۱۹.۳ میلیون مترمکعب رسیده که تنها هشت درصد ظرفیت کل سدهای استان را شامل میشود.
وی با بیان اینکه این رقم در مدت مشابه سال گذشته کاهش بیش از ۷۵ درصدی داشته است، میافزاید: سدهای مهمی همچون بوستان، وشمگیر، شهید ایمری، شهید قربانی و شهید دستغیب هماکنون کاملاً خالی هستند.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای گلستان ادامه میدهد: سد کوثر تنها ۱۴.۵ درصد ظرفیت و سد گلستان حدود ۴.۷ درصد ظرفیت خود را در اختیار دارند، این وضعیت نشاندهنده شدت خشکسالی و کاهش ورودی آب به سدهاست و زنگ خطر جدی برای تأمین آب شرب و کشاورزی در سال جاری به صدا درآمده است.
وی با بیان اینکه ۸۸ درصد منابع آبی گلستان در کشاورزی و تنها ۱۲ درصد در بخش شرب و صنعت مصرف میشود، میافزاید: در حالی که بهرهوری آب در کشاورزی فقط ۳۱ درصد است و حدود ۶۹ درصد هدررفت وجود دارد.
به گفته حیدریان، این آمار نشان میدهد که حتی در صورت رفع مشکلات شبکه شرب، بدون اصلاح الگوی مصرف در بخش کشاورزی، بحران کمآبی برطرف نخواهد شد.
وی اضافه میکند: برای مدیریت بهتر منابع آب در گلستان استفاده از کنتورهای هوشمند برای پایش دقیق مصرف و قطع جریان در صورت عبور از حد مجاز، شیرینسازی بخشی از آب دریای خزر با مجوز سازمان محیط زیست و طرح شیرینسازی چاههای لبشور در شمال گنبدکاووس با اعتبار ۳۰۰ میلیارد ریال میتواند کمک کننده باشد.
ظرفیت پنهان کولرها در تأمین آب
اگرچه تغییرات اقلیمی، خشکسالیهای پیدرپی و افزایش مصرف، فشار مضاعفی بر منابع محدود وارد کرده است، باای نحال کارشناسان بر لزوم بازنگری در شیوههای مدیریت منابع آب و استفاده از ظرفیتهای پنهان تأکید دارند. یکی از این ظرفیتها که کمتر مورد توجه قرار گرفته، جمعآوری و بهرهبرداری از آب تقطیر شده کولرهای گازی و اسپیلت است.
سید محسن حسینی، کارشناس حوزه آب در گفتوگو با خبرنگار ایمنا میگوید: فرایند تولید آب در کولرهای گازی امری طبیعی و مداوم است، حین کارکرد دستگاه، بخار آب موجود در هوای داخل ساختمان روی سطح سرد اوپراتور متراکم شده و به صورت قطرات جمع میشود، این آب از طریق لوله به بیرون هدایت شده و معمولاً بدون استفاده در فضای باز رها میشود، حال آنکه میتواند بهعنوان منبعی ارزشمند برای مصارف غیرشرب مورد استفاده قرار گیرد.
وی معتقد است که بر اساس برآوردها، هر کولر گازی در مناطق گرم و مرطوب روزانه تا هشت لیتر و در مناطق خشک به طور متوسط یک لیتر آب تقطیر تولید میکند که با وجود حدود ۳۱۰ هزار کولر خانگی فعال در استان، تنها در یک روز بیش از ۲.۴ میلیون لیتر آب تقطیر شده تولید میشود. که این رقم در یک دوره ۱۰۰ روزه استفاده سالانه از کولرها به ۲۴۸ میلیون لیتر (معادل ۲۴۸ هزار مترمکعب) میرسد.
حسینی میافزاید: این محاسبات تنها مربوط به کولرهای خانگی است و اگر واحدهای تجاری، اداری، صنعتی و آموزشی نیز در نظر گرفته شوند، ظرفیت واقعی بسیار بیشتر خواهد بود.
وی اضافه میکند: هرچند آب تقطیر شده کولرها به هیچ عنوان قابل شرب نیست، اما میتواند به عنوان یک منبع جانبی و کمهزینه، بخشی از نیازهای روزمره خانوارها و واحدهای مختلف را تأمین کند، کافی است خانوادهها و مدیران با تغییراتی ساده در شیوه مدیریت، این آب را جمعآوری و مورد استفاده قرار دهند.
این کارشناس حوزه آب تأکید میکند: آب تقطیر شده کولر گازی به دلیل خلوص بالا و نداشتن املاح، برای مصارف غیرشرب گزینهای ایدهآل محسوب میشود که میتواند در تمیز کردن سطوح بدون ایجاد لکه و رسوب، استفاده در اتو بخار و رادیاتور خودرو، شستوشوی خودرو و حیاط، پر کردن مخازن سیفون، آبیاری گلها و گیاهان آپارتمانی و همچنین تأمین آب کولرهای آبی یا سیستمهای مهپاش کاربرد داشته باشد.
به گفته وی، در شرایطی که هر قطره آب ارزشمند است، بهرهگیری از چنین ظرفیتهای ساده و در دسترس میتواند حلقهای مهم در زنجیره مدیریت یکپارچه منابع آب به شمار رود.
به گزارش ایمنا، بحران آب در گلستان تنها یک دغدغه زیستمحیطی نیست، مسئلهای چندوجهی است که به کشاورزی، سلامت، اقتصاد و زندگی روزمره مردم گره خورده است، امروز زمان تصمیمگیری است، تصمیم برای تغییر الگوهای مصرف، اصلاح سیاستهای ناکارآمد و بهرهگیری از ظرفیتهایی که شاید پیش افتاده به نظر برسند اما میتوانند تفاوتی بزرگ ایجاد کنند، اگر همین حالا برای نجات قطره قطرههای باقیمانده اقدام نکنیم، فردا شاید برای نجات کل دریاچهای از بحران هم دیر شده باشد.
نظر شما