به گزارش خبرگزاری ایمنا، اعاده حیثیت در نظام حقوقی به معنای بازگرداندن اعتبار و آبروی فردی است که بهناحق مورد اتهام، افترا یا نشر اکاذیب قرار گرفته و پس از اثبات بیگناهی، خواهان جبران آسیبهای وارده به شخصیت اجتماعی خود است و این حق قانونی در قوانین کیفری و آئین دادرسی کیفری به رسمیت شناخته شده و در سالهای اخیر با توجه به اهمیت حقوق شهروندی، مورد توجه بیشتری قرار گرفته است.
در قانون مجازات اسلامی، بهویژه در مواد ۶۹۷ و ۶۹۸، به جرایم افترا و نشر اکاذیب پرداخته شده است؛ این مواد به فردی که به دیگری نسبت جرم داده یا مطالب خلاف واقع منتشر کرده باشد، مجازاتهایی مانند حبس و شلاق را در نظر گرفته است و این مواد قانونی پایهی اصلی شکایت اعاده حیثیت است، زیرا اثبات سوءنیت و دروغ بودن اتهام، شرط لازم برای پیگیری قضائی است.
فرایند اعاده حیثیت به طور معمول پس از صدور حکم تبرئه یا اثبات بیگناهی آغاز میشود و فرد باید با تنظیم شکوائیهای رسمی، به دادسرای محل وقوع جرم یا محل اقامت خود مراجعه کند؛ در این شکوائیه، باید بهطور دقیق شرح داده شود که چگونه اتهام نادرست باعث آسیب به حیثیت، اعتبار اجتماعی یا حتی موقعیت شغلی یا خانوادگی فرد شده است.
مستندات لازم برای اعاده حیثیت چیست؟
یکی از نکات مهم در اعاده حیثیت، ارائه مستندات کافی برای اثبات آسیبهای وارده است؛ این مستندات میتواند شامل شهادت شهود، مدارک رسانهای، پیامها یا حتی گزارشهای روانشناسی باشد و هرچه مستندات قویتر باشند، احتمال موفقیت در دادگاه بیشتر خواهد بود، همچنین حضور وکیل متخصص در امور کیفری میتواند روند رسیدگی را تسهیل کند.
در مواردی که فرد سابقه کیفری داشته باشد، اما پس از گذشت زمان قانونی و اصلاح رفتار، درخواست اعاده حیثیت میدهد، قانون امکان حذف سوابق کیفری را نیز فراهم کرده است، این موضوع در ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی آمده است و به افراد کمک میکند تا پس از اصلاح، بتوانند دوباره در جامعه فعالیت کنند بدون اینکه سابقه کیفری مانع شود.
دیه معنوی یا خسارت غیرمالی برای اعاده حیثیت
اعاده حیثیت فقط جنبه کیفری ندارد، بلکه میتواند شامل درخواست جبران خسارت معنوی نیز باشد، اگر فرد از نظر روحی، روانی یا اجتماعی آسیب دیده باشد، میتواند از دادگاه تقاضای پرداخت دیه معنوی یا خسارت غیرمالی کند، البته رویه قضائی در این زمینه هنوز یکسان نیست و بعضی دادگاهها چنین خسارتی را نمیپذیرند.
در مواردی که افترا یا نشر اکاذیب از طریق رسانهها یا فضای مجازی انجام شده باشد، اعاده حیثیت اهمیت بیشتری پیدا میکند، زیرا انتشار عمومی اطلاعات نادرست میتواند آسیب گستردهتری به اعتبار فرد وارد کند، در این موارد، دادگاه ممکن است دستور انتشار حکم تبرئه یا عذرخواهی رسمی را صادر کند تا حیثیت فرد در افکار عمومی بازسازی شود.
مجازات فردی که باعث آسیب به حیثیت دیگری شده، بسته به نوع جرم متفاوت است؛ در موارد افترا، مجازات میتواند شامل حبس از یک ماه تا یک سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه باشد، در موارد نشر اکاذیب، حبس از دو ماه تا دو سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه در نظر گرفته شده است و این مجازاتها با هدف بازدارندگی و حمایت از حقوق شهروندی وضع شده است.
اعاده حیثیت نهتنها یک حق قانونی بلکه یک ابزار مهم برای بازسازی اعتماد اجتماعی است، این فرایند به افراد آسیبدیده کمک میکند تا با پشتوانه قانون، جایگاه خود را در جامعه بازیابند و از آسیبهای روانی و اجتماعی ناشی از اتهامات نادرست رهایی یابند، همچنین اجرای صحیح این حق میتواند موجب ارتقای فرهنگ مسئولیتپذیری در بیان اتهامات و حفظ کرامت انسانی شود.
نظر شما