محمود فرشچیان؛ هنرمندی که اخلاقش به زیبایی آثارش بود

به گزارش خبرگزاری ایمنا، استاد محمود فرشچیان، نامی آشنا در هنر معاصر ایران، چهره‌ای است که مرزهای نگارگری را درنوردید و نقوشی آفرید که جان را از زمین به آسمان می‌برد. او نه‌تنها در ایران که در سراسر جهان به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین هنرمندان مینیاتور و نگارگری شناخته می‌شود، آثار او سرشار از رنگ و حرکت، تلفیقی از سنت و خلاقیت است؛ تصاویری که با هر نگاه، عمق تازه‌ای از معنویت و زیبایی را آشکار می‌سازد.

فرشچیان، متولد ۱۳۰۸ در اصفهان، از همان کودکی شیفته نقاشی و طراحی بود. آموزه‌های اساتید برجسته و پشتکار بی‌وقفه‌اش، او را به هنرمندی تبدیل کرد که امروز آثارش در موزه‌ها و اماکن مقدس می‌درخشند. او خالق ضریح‌های حرم امام رضا (ع) و امام حسین (ع) است؛ آثاری که نه‌تنها از نظر هنری شاهکارند، بلکه از منظر معنوی نیز جایگاهی بی‌همتا دارند.

فرشچیان در طول زندگی هنری خود، بارها مورد ستایش قرار گرفت، اما آنچه او را از بسیاری هم‌عصرانش متمایز می‌کرد، اخلاق و تواضعی بود که همگان از آن سخن می‌گویند.

در همین راستا، محمدرضا کائینی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ معاصر در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: استاد فرشچیان در آپارتمانی نزدیک امامزاده صالح تجریش زندگی می‌کرد. خانه‌ای ساده و بی ‌تجمل، با اتاق‌کاری کوچک که وسایلش دور از هرگونه جلوه‌گری بود.

وی افزود: او از هنربازی‌های سطحی و باسمه‌ای که تنها چند خط و رنگ را روی بوم می‌پاشند و معنا را به عهده مخاطب می‌گذارند، دل خوشی نداشت. حسادت برخی هم‌صنفانش نیز کم نبود. عده‌ای که به شکوه هنرش و اقبال مردم رشک می‌بردند، کارهایش را با توجیهات سست کم‌اهمیت جلوه می‌دادند.

این پژوهشگر ادامه داد: از نوجوانی نام فرشچیان برایم یادآور نقش‌هایی بود که روح را از فرش به عرش می‌برد. تا پیش از دیدارش تنها شیفته آثارش بودم، اما وقتی با او آشنا شدم، فهمیدم که اخلاقش نیز همچون هنرش است. ادب، تواضع، صمیمیت، سخاوت و مهمان‌نوازی‌اش در همان نخستین دیدار آشکار می‌شد. طرح‌هایش، انعکاسی از باطن پاک و صاف او بود.

کائینی مطرح کرد: در پایان دهه شصت، به‌دلیل دلخوری‌ای، مدتی ایران را ترک کرد و در خارج زندگی کرد. چندی بعد، با دعوت حکیمی دلسوز در ایران، به وطن بازگشت و بار دیگر کارش را در این خاک ادامه داد. در این دوره، آثار بزرگی خلق کرد که از مهم‌ترینشان طراحی ضریح حرم امام رضا (ع) و امام حسین (ع) بود.

وی ادامه داد: استاد بسیار جوان دل بود. وقتی نگاهش می‌کردیم، گمان نمی‌بردیم بیش از هفتاد سال داشته باشد، در حالی که آن زمان هشتاد و چند ساله بود. حسادت‌ها زیاد بود، حتی از سوی هم‌سن‌وسال‌هایش، بعضی طعنه می‌زدند و می‌گفتند کارهایش حکومتی است، اما او با آرامش و متانت همیشگی، همه را پشت سر می‌گذاشت.

این نویسنده اشاره کرد: شخصیت اخلاقی استاد هم‌پای آثارش بود؛ این جنبه کمتر گفته شده است، خیلی‌ها هنرمند هستند، اما وقتی وارد زندگیشان می‌شویم، اخلاقشان مایوس‌کننده است، اما فرشچیان به زیبایی تابلوهایش، خوش‌اخلاق بود و از این نظر کم‌نظیر.

کائینی بیان کرد: یکی از خاطرات مهمش، مربوط به طراحی ضریح امام رضا (ع) است. او همیشه با افتخار می‌گفت که شفای دستش را از امام رضا گرفته. پس از سانحه‌ای، دستش رو به از کار افتادن بود و درمان‌ها بی‌اثر مانده بود. وقتی طراحی ضریح به او سپرده شد، پشت میز و کاغذ نشست و دید که انگشتانش دوباره حرکت می‌کنند. به مرور، دستش بهبود پیدا کرد. خودش این اتفاق را به شفاعت امام رضا نسبت می‌داد.

وی ادامه داد: به همین دلیل، با عشق فراوان پیشنهاد طراحی ضریح امام حسین (ع) را نیز پذیرفت. این آثار از باقیات صالحات اوست؛ تا زمانی که ضریح‌ها پابرجا باشند و زائران در برابرشان بایستند و حتی اگر روزی به موزه منتقل شوند، اثر استاد همچنان باقی خواهد بود.

این پژوهشگر اشاره کرد: او تا پایان عمر، در آپارتمانش تنها زندگی می‌کرد. گاهی که به دیدارش می‌رفتم، خودش در را باز می‌کرد، پذیرایی می‌کرد و با همان سادگی و صفا می‌نشستیم و گپ می‌زدیم.

به گزارش ایمنا، استاد محمود فرشچیان نه‌تنها به‌عنوان هنرمندی بی‌بدیل در عرصه نگارگری شناخته می‌شود، بلکه نمونه‌ای از انسانیت، تواضع و پاکی در زندگی شخصی بود.

آثارش، چه بر بوم و چه در قالب ضریح‌های باشکوه حرم‌های مطهر، میراثی است که نسل‌های آینده نیز از آن الهام خواهند گرفت. شاید راز ماندگاری او همین باشد؛ پیوندی عمیق میان هنر و اخلاق که از قلبی صاف سرچشمه می‌گرفت و در هر خط و رنگ آثارش جاری بود.