به گزارش خبرگزاری ایمنا، در تاریخ سیام جولای ۲۰۲۵، زلزلهای با قدرت ۸.۸ ریشتر در نزدیکی شبهجزیره کامچاتکا در شرق روسیه رخ داد که به عنوان یکی از قویترین زمینلرزههای ثبتشده در تاریخ شناخته میشود. این رویداد زمینشناسی نه تنها منطقه محلی را تحت تأثیر قرار داد، بلکه با ایجاد تسونامیهایی در اقیانوس آرام، هشدارهایی را در کشورهای مختلف از جمله ژاپن، ایالات متحده، و کانادا فعال کرد. در این مقاله، به بررسی دلایل علمی این زلزله، مکانیزمهای آن، و جدیدترین یافتههای مرتبط با آن میپردازیم. این تحلیل با هدف ارائه اطلاعات دقیق و بهینهسازیشده برای موتورهای جستوجو، بهویژه گوگل فارسی، تهیه شده است.
زمینشناسی منطقه و دلایل علمی زلزله
شبهجزیره کامچاتکا در شرق روسیه، در منطقهای به نام سابدوکشن کوریل-کامچاتکا قرار دارد که یکی از فعالترین مناطق زمینشناختی جهان است. این منطقه محل برخورد دو صفحه تکتونیکی، یعنی صفحه اقیانوس آرام و صفحه آمریکای شمالی، است. صفحه اقیانوس آرام، که قدیمیتر و متراکمتر است، با سرعت تقریبی ۷۶ تا ۹۰ میلیمتر در سال زیر صفحه آمریکای شمالی فرو میرود. این فرآیند، که به عنوان سابدوکشن شناخته میشود، باعث انباشت تنش در پوسته زمین میشود. هنگامی که این تنش به حد بحرانی میرسد، بهصورت ناگهانی آزاد شده و زمینلرزهای قدرتمند ایجاد میکند.
زلزله ۸.۸ ریشتری کامچاتکا در تاریخ بیستونهم جولای ۲۰۲۵ ساعت 23:24 UTC (30 جولای ساعت ۱۱:۲۴ به وقت محلی) رخ داد و عمق آن حدود ۲۱ کیلومتر بود. این زلزله از نوع شکست معکوس سطحی بود، به این معنا که صفحه اقیانوس آرام روی صفحه آمریکای شمالی لغزید. مساحت شکست تخمینی حدود ۳۹۰ کیلومتر در ۱۴۰ کیلومتر بود، اما مدلهای پیشرفتهتر نشان میدهند که بخشی به اندازه ۶۰۰ کیلومتر در ۲۰۰ کیلومتر درگیر این رویداد بوده است. بیشترین لغزش، بین ۷ تا ۸ متر و با اوج ۸.۷ متر، در نزدیکی لبه اقیانوس و حدود ۵۰۰ کیلومتری جنوبغربی مرکز زلزله رخ داد. مدت زمان شکست این زلزله بیش از ۱۸۰ ثانیه (بر اساس GEOSCOPE) و حدود ۲۳۰ ثانیه (بر اساس USGS) بود، که نشاندهنده پیچیدگی و بزرگی این رویداد است.
مقایسه با زمینلرزههای تاریخی و مفهوم شکاف زمینلرزهای
منطقه کوریل-کامچاتکا سابقه طولانی در وقوع زمینلرزههای بزرگ دارد. یکی از مهمترین زمینلرزههای تاریخی این منطقه، زلزله ۱۹۵۲ سورو-کوریلسک با قدرت Mw 8.8 تا ۹.۰ بود که مساحت شکست آن حدود ۷۰۰ کیلومتر در ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلومتر تخمین زده شده است. این زلزله، مشابه زلزله ۲۰۲۵، در نزدیکی همان منطقه رخ داد، اما الگوی شکست متفاوتی داشت. همچنین، زمینلرزهای در سال ۱۷۳۷ با قدرت تخمینی Mw 9.3 گزارش شده که تسونامیای با ارتفاع ۶۳ متر ایجاد کرد، نشاندهنده پتانسیل بالای این منطقه برای تولید زمینلرزههای مخرب است.
زلزله ۲۰۲۵ در یک شکاف زمینلرزهای رخ داد، یعنی منطقهای که از زمان زمینلرزههای بزرگ ۱۹۲۳ کامچاتکا و ۱۹۵۲ سورو-کوریلسک فعالیت قابل توجهی نداشته بود. شکافهای زمینلرزهای مناطقی هستند که تنش تکتونیکی در آنها انباشته شده و احتمال وقوع زمینلرزههای بزرگ در آنها بالاست. وقوع این زلزله نشاندهنده آزادسازی بخشی از این تنش انباشته است و میتواند به دانشمندان کمک کند تا الگوهای فعالیت زمینلرزهای در این منطقه را بهتر درک کنند.
پیشلرزهها و پسلرزهها
قبل از زلزله اصلی، دو پیشلرزه قابل توجه در منطقه ثبت شد: یکی با قدرت Mw 7.0 در ۱۷ اوت ۲۰۲۴ و دیگری با قدرت Mw 7.4 در ۲۰ جولای ۲۰۲۵. این پیشلرزهها ممکن است نشانههایی از فعالیتهای اولیه در منطقه باشند که به زلزله اصلی منجر شدند. پیشلرزهها معمولاً نشاندهنده تغییرات در تنش پوسته زمین هستند و میتوانند بهعنوان هشدارهای اولیه برای زمینلرزههای بزرگتر عمل کنند، اگرچه پیشبینی دقیق همچنان چالشبرانگیز است.
پس از زلزله اصلی، بیش از ۴۹ پسلرزه ثبت شده است که قویترین آنها با قدرت Mw 6.9 بود. پسلرزهها بخشی از فرآیند تنظیم مجدد تنش در پوسته زمین هستند و ممکن است برای ماهها یا حتی سالها ادامه یابند. این پسلرزهها، اگرچه معمولاً ضعیفتر از زلزله اصلی هستند، میتوانند به زیرساختهای آسیبدیده فشار بیشتری وارد کنند و نیاز به نظارت مداوم دارند.
تأثیرات تسونامی
زلزله ۸.۸ ریشتری کامچاتکا تسونامیهایی را ایجاد کرد که موجهایی با ارتفاع ۳ تا ۴ متر در شبهجزیره کامچاتکا و موجهای کوچکتر در مناطقی مانند ژاپن (۶۰ سانتیمتر در هوکایدو)، ایالات متحده (تا ۱.۶ فوت در کالیفرنیا)، و کانادا (کمتر از ۳۰ سانتیمتر در جزیره ونکوور) تولید کرد. این تسونامیها هشدارهای گستردهای را در سراسر اقیانوس آرام فعال کردند و منجر به تخلیه مناطق ساحلی شدند. الگوی این تسونامیها با تسونامی ۲۰۱۱ ژاپن مقایسه شده است، اگرچه شدت آن کمتر بود.
تسونامیها نتیجه جابجایی ناگهانی بستر اقیانوس در اثر زلزله هستند. در این مورد، لغزش قابل توجه در نزدیکی لبه اقیانوس باعث جابجایی حجم عظیمی از آب شد که بهصورت امواج تسونامی در سراسر اقیانوس آرام گسترش یافت. این پدیده نشاندهنده ارتباط نزدیک بین زمینلرزههای سابدوکشن و تسونامیهای مخرب است.
جدیدترین یافتهها
از آنجا که این زلزله به تازگی رخ داده است، تحقیقات علمی هنوز در مراحل اولیه قرار دارد. با این حال، دادههای اولیه نشان میدهند که این زلزله بخشی از چرخه فعالیت زمینشناختی منطقه سابدوکشن کوریل-کامچاتکا است. دانشمندان در حال تجزیه و تحلیل دادههای سیسمولوژیک، GPS، و ژئودتیک هستند تا مکانیزمهای دقیق شکست را درک کنند و مدلهای پیشبینی زمینلرزه را بهبود بخشند. یکی از یافتههای قابل توجه این است که زلزله در یک شکاف زمینلرزهای رخ داده که برای دههها فعالیت عمدهای نداشته بود، که این موضوع میتواند به شناسایی مناطق پرخطر دیگر کمک کند.
علاوه بر این، بررسی تأثیرات تسونامی نشاندهنده نیاز به بهبود سیستمهای هشدار و آمادگی در مناطق ساحلی است. به گفته دیو اسنایدر از مرکز هشدار تسونامی ملی، امواج تسونامی با سرعت صدها مایل در ساعت در اقیانوس حرکت میکنند و در نزدیکی ساحل کند شده و انباشته میشوند، که میتواند منجر به سیلابهای مخرب شود. این اطلاعات برای طراحی بهتر زیرساختهای مقاوم در برابر تسونامی حیاتی است.
جدول اطلاعات کلیدی زلزله
| ویژگی |
جزئیات |
|---|---|
| تاریخ و زمان |
۲۹ جولای ۲۰۲۵، 23:24 UTC (30 جولای، 11:24 PETT) |
| قدرت |
۸.۸ ریشتر |
| عمق |
۲۱ کیلومتر |
| موقعیت |
۱۲۰ کیلومتری پتروپاولوفسک-کامچاتسکی، شبهجزیره کامچاتکا |
| مساحت شکست |
۳۹۰ × ۱۴۰ کیلومتر (تخمینی)، ۶۰۰ × ۲۰۰ کیلومتر (مدل شکست محدود) |
| بیشترین لغزش |
۸.۷ متر |
| مدت زمان شکست |
۱۸۰–۲۳۰ ثانیه |
| پیشلرزهها |
Mw 7.0 (17 اوت 2024)، Mw 7.4 (20 جولای ۲۰۲۵) |
| پسلرزهها |
بیش از ۴۹، قویترین Mw 6.9 |
| تسونامی |
موجهای ۳-۴ متری در کامچاتکا، موجهای کوچکتر در ژاپن، ایالات متحده، کانادا |
اهمیت علمی و آمادگی برای آینده
زلزله ۸.۸ ریشتری کامچاتکا فرصتی بینظیر برای دانشمندان فراهم میکند تا دینامیکهای مناطق سابدوکشن را بهتر درک کنند. این رویداد نشاندهنده اهمیت مطالعه شکافهای زمینلرزهای و پیشلرزهها برای پیشبینی احتمالی زمینلرزههای آینده است، اگرچه پیشبینی دقیق همچنان چالشبرانگیز است. علاوه بر این، تأثیرات تسونامی این زلزله بر نیاز به بهبود سیستمهای هشدار و زیرساختهای مقاوم در برابر بلایای طبیعی تأکید دارد.
برای جوامع ساحلی، آمادگی در برابر تسونامی شامل ساخت سازههای مقاوم، برنامهریزی برای تخلیه سریع، و آموزش عمومی است، این زلزله یادآوری میکند که مناطق سابدوکشن مانند کوریل-کامچاتکا پتانسیل بالایی برای ایجاد زمینلرزههای مخرب و تسونامی دارند، و سرمایهگذاری در تحقیقات علمی و زیرساختهای مقاوم میتواند جان انسانها را نجات دهد.
زلزله ۸.۸ ریشتری کامچاتکا در ۳۰ جولای ۲۰۲۵ یکی از مهمترین رویدادهای زمینشناسی سالهای اخیر بود که توجه جهانی را به خود جلب کرد. این زلزله، که در منطقه سابدوکشن کوریل-کامچاتکا رخ داد، نتیجه انباشت و آزادسازی تنش تکتونیکی بود و تسونامیهایی را در اقیانوس آرام ایجاد کرد. اگرچه تحقیقات در مورد این زلزله هنوز در مراحل اولیه است، دادههای اولیه نشاندهنده اهمیت مطالعه مناطق سابدوکشن و شکافهای زمینلرزهای برای پیشبینی و آمادگی در برابر بلایای طبیعی است. این رویداد بار دیگر بر نیاز به همکاری بینالمللی در زمینه تحقیقات زمینشناسی و مدیریت بحران تأکید دارد.
نظر شما