مجتبی حقشناس در گفتوگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اینکه خزان زودرس درختان تنها مختص شهر اصفهان نبوده و با توجه به تغییر شرایط اقلیمی در بسیاری از شهرهای کشور اتفاق افتاده است، اظهار کرد: کشور ایران هماکنون درگیر بحرانی جدی به نام خشکسالی است و علاوه بر آن، تغییرات اقلیمی بسیار شدیدی در سراسر کشور از جمله شهر اصفهان، در حال وقوع است که تأثیرات مستقیم و عمیقی بر فضای سبز شهری گذاشته است.
وی با اشاره به ویژگیهای فیزیولوژیکی درخت چنار افزود: درخت چنار از جمله گونههای گیاهی است که نیاز آبی بالایی دارد و تحمل آن در برابر گرما نیز محدود است و در شرایط کنونی که دما در شهر اصفهان و سایر شهرها به بالای ۴۰ درجه سانتیگراد رسیده، این درخت دیگر توانایی انجام فتوسنتز مؤثر را ندارد.
مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اصفهان تاکید کرد: بر اساس بررسیهای علمی و استفاده از دستگاه فتوسنتزسنج، مشخص شده که در چنین دمایی، توانایی فتوسنتز درخت چنار به شدت کاهش یافته و عملاً متوقف شده است و از سوی دیگر، منابع آبی کافی برای تأمین نیاز این درختان وجود ندارد یا بسیار محدود است.
حقشناس گفت: درخت برای بقا، مکانیسم دفاعی خود را فعال میکند و برای کاهش سطح تبخیر، اقدام به ریزش برگ میکند و در واقع این پدیده، یک واکنش فیزیولوژیک به شرایط بحرانی گرمایی و کمآبی است که درخت برای زنده ماندن، مواد غذایی را به سمت تنه منتقل کرده و تلاش میکند انرژی خود را حفظ کند.
وی اضافه کرد: اکثر فیزیولوژیستها و کارشناسان حوزه گیاهشناسی بر این باورند که درخت چنار از دمای حدود ۳۲ درجه سانتیگراد به بعد درگیر اختلال در فرایند فتوسنتز میشود و حال آنکه در شرایط فعلی، دمای هوا برای چند ماه متوالی به بیش از ۴۰ درجه رسیده است؛ این یعنی درختان ما در حال تجربه یکی از شدیدترین فشارهای زیستی ممکن هستند.
مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اصفهان با تاکید بر اهمیت حفظ درختان کهنسال شهر بهویژه درختان چنار که بسیاری از آنها قدمتی ۵۰ تا ۱۰۰ ساله دارند و در دورهای با شرایط اقلیمی مطلوب کاشته شدهاند، خاطرنشان کرد: این درختان، بخش ارزشمندی از میراث طبیعی و ملی اصفهان هستند و نابودی آنها خسارتی جبرانناپذیر خواهد بود.
حقشناس با اشاره به اقدامات گسترده و کمنظیر شهرداری اصفهان برای مقابله با بحران پیشرو گفت: در فصل زمستان سال گذشته، اقداماتی همچون اجرای چالکودهای وسیع، استفاده از کیکهای چالکود با رهش آهسته (که برای نخستینبار در اصفهان اجرایی شد) و تزریق مستقیم مواد غذایی به تنه درختان انجام گرفت که این روش نیز برای نخستینبار در سطح کشور و در اصفهان بهویژه برای درختان چنار، بهطور گسترده مورد استفاده قرار گرفت.
وی ادامه داد: این اقدامات با هدف تقویت عمومی درختان و افزایش مقاومت آنها در برابر تنشهای گرمایی و کمآبی صورت گرفته است و با این حال باید اذعان داشت که بسیاری از درختان کاشتهشده در شهر اصفهان، از جمله درختان سوزنیبرگ، نیز به شدت آسیبپذیر هستند و گزارشهای متعددی از ریزش برگ و زردی در آنها نیز دریافت شده است.
مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اصفهان با اشاره به مشکل کمبود شدید منابع آبی تاکید کرد: براساس برآوردهای دقیق، شهر اصفهان سالانه به ۶۲ میلیون متر مکعب آب پایدار برای آبیاری فضای سبز خود نیاز دارد، در حالی که حداکثر ظرفیتی که هماکنون در اختیار داریم، حدود ۳۰ میلیون متر مکعب است و به عبارت دیگر، کمتر از ۵۰ درصد از نیاز آبی درختان تأمین میشود و این موضوع فشار مضاعفی بر پوشش گیاهی شهری وارد کرده است.
حقشناس میگوید: حتی موقعیت مکانی درختان نیز در میزان آسیبپذیری آنها مؤثر است و درختانی که در سایه یا نیمسایه قرار دارند یا از سایه درختان دیگر بهرهمند هستند، کمتر دچار آسیب میشوند، اما درختانی که در معرض مستقیم نور خورشید قرار گرفتهاند، بیشتر تحت تأثیر گرما و کمآبی قرار میگیرند، همچنین برخی از درختان در مناطقی کاشته شدهاند که به لحاظ بستر خاک دچار مشکلات ساختاری هستند.
وی اضافه میکند: کارشناسان ما طی سالهای اخیر با بررسیهای خاکشناسی، بسترهای مشکلدار را شناسایی کردهاند و با توجه به منابع مالی موجود، بهصورت مرحلهای و متناوب در فصل زمستان، نسبت به اصلاح بسترهای کاشت اقدام میشود و این روند شامل حذف نخالهها، جایگزینی خاکهای مرغوب و اصلاح زهکشی است.
مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اصفهان با بیان اینکه افزایش اشعه فرابنفش خورشید را نیز از دیگر عوامل مؤثر بر زوال زودرس درختان است، تاکید میکند: افزایش تابش UV اثرات زیانباری بر بافت گیاهی دارد که نباید از آن غافل بود.
حقشناس با اشاره به ارائه راهکارهای بلندمدت و کوتاهمدت برای مقابله با بحران حاضر میگوید: راهحل قطعی، ارتقای توان زیستی درختان و تقویت بستر رشد آنها است و ما در حال برنامهریزی گستردهای برای زمستان آینده هستیم که شامل استفاده از روشهایی همچون چالکود، تعویض خاک در بسترهای معیوب، تزریق مواد مغذی به تنه، محلولپاشی در اوایل فصل بهار، همچنین بهکارگیری سیستمهای تغذیهای مکمل برای افزایش توان درختان خواهد بود.
وی با اشاره به یکی از بحرانیترین مناطق اصفهان از نظر آسیبدیدگی فضای سبز ادامه میدهد: بیشترین خسارات در مناطق ناژوان و منطقه ۹ اصفهان گزارش شده است؛ بهویژه در حاشیه جاده سلامت که بستر رودخانهای دارد و ساختار زیرسطحی آن، شامل لایههای شن و ماسهای است.
مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اصفهان تاکید میکند: در عمق ۷۰ تا ۸۰ سانتیمتری، این شنها مانع از نگهداری آب در محدوده ریشه درخت و موجب افزایش سرعت تبخیر و خروج آب از دسترس ریشهها میشود.
حقشناس میگوید: ما با تمام توان، تلاش میکنیم درختان چنار و سایر گونههای گیاهی شهری را حفظ کنیم و امیدواریم با حمایت نهادهای بالادستی و همکاری شهروندان، بتوانیم این میراث سبز و ارزشمند را برای نسلهای آینده نگاه داریم.
نظر شما