به گزارش خبرگزاری ایمنا، جنگ یکی از مخربترین پدیدههایی است که میتواند ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و مدیریتی یک شهر را تحت تأثیر قرار دهد، از تخریب فیزیکی زیرساختها گرفته تا فروپاشی سرمایههای اجتماعی، بحرانهایی که یک جنگ میتواند بر یک شهر تحمیل کند، بسیار گسترده و چندبعدی است.
در دل این تهدیدها، مفهومی نوین و راهبردی بهنام «تابآوری شهری» شکل میگیرد که هدف آن نهتنها مقابله با بحران، بلکه بازسازی، بازآفرینی و احیای ظرفیتهای حیاتی شهر است، تابآوری در شرایط جنگ به معنای توانایی شهر برای حفظ عملکردهای حیاتی، سازگاری با بحران، حفاظت از جان و مال شهروندان و بازیابی سریع پس از آسیبها است.
تابآوری شهری به معنای ظرفیت یک شهر برای جذب، مقابله، پاسخگویی و بازیابی از شوکها و تنشهایی همچون جنگ است و در شرایط جنگی این تابآوری شامل توانایی دفاع از جان شهروندان در برابر حملات مستقیم، حفظ نسبی خدمات شهری اساسی (آب، برق، حملونقل و درمان)، توانایی تداوم مدیریت شهری در شرایط بحرانی و حفظ همبستگی اجتماعی و جلوگیری از فروپاشی نظم مدنی میشود.
تابآوری شهری صرفاً فنی یا مهندسی نیست، بلکه مفهومی پیچیده است که حوزههایی همچون سیاستگذاری، روانشناسی اجتماعی، معماری، برنامهریزی شهری، فناوری اطلاعات و حکمرانی محلی را در بر میگیرد.
در زمان جنگ، پایداری زیرساختها و قابلیت تطبیق آنها با وضعیت اضطراری اهمیت ویژهای دارد و شهرهایی که به لحاظ کالبدی مقاومسازی شدهاند، عملکرد بهتری در برابر حملات خواهند داشت، عناصر کلیدی در این بعد شامل پناهگاهها و فضاهای زیرزمینی امن، مقاومت ساختمانهای حیاتی همچون بیمارستانها و ایستگاههای آتشنشانی، زیرساختهای توزیع آب، برق، گاز و اینترنت با توانایی بازیابی سریع و شبکه حملونقل با مسیرهای جایگزین و فرار اضطراری میشود.
در شرایط جنگی، سرمایه اجتماعی و سطح اعتماد شهروندان به نهادهای رسمی نقش کلیدی در بقای جامعه دارد و تابآوری اجتماعی شامل اعتماد متقابل میان مردم و حاکمیت، شبکههای همیاری و کمکهای مردمی، رسانههای محلی مؤثر برای اطلاعرسانی شفاف و حضور نهادهای مردمی و داوطلبانه برای امداد و پشتیبانی میشود.
تابآوری بدون مدیریت مقتدرانه و انعطافپذیر ممکن نیست، از اینرو مدیریت شهری در دوران جنگ باید برنامههای مشخص و تمرینشده برای وضعیت فوقالعاده داشته باشد، مراکز فرماندهی بحران را فعال و هماهنگ نگه دارد، با ارتش، نیروهای امدادی و سازمانهای بینالمللی همکاری کند و توان تصمیمگیری سریع و برقراری نظم اجتماعی را حفظ کند.
یکی از اهداف حملات جنگی، فلجکردن اقتصاد شهری است و شهرهایی که اقتصاد متکی بر یک منبع خاص دارند، آسیبپذیرترند، تابآوری اقتصادی در جنگ مستلزم تنوع اقتصادی و وجود مشاغل انعطافپذیر، وجود ذخایر استراتژیک (غذا، دارو و سوخت)، امکان احیای فعالیتهای اقتصادی پس از جنگ و زیرساختهای پشتیبان تجارت و تولید مقاوم در برابر بحران است.
شهرهایی که هویت فرهنگی قدرتمند و ریشهدار دارند، در برابر فشارهای روانی جنگ تابآورتر هستند و فعالیتهای فرهنگی و نمادهای شهری میتوانند نقش تسکیندهنده و انگیزشی ایفا کنند، برنامههایی همچون حمایت از هنرهای مقاومتی (موسیقی، شعر و نقاشی)، بزرگداشت قهرمانان محلی و تقویت غرور ملی و مراقبت روانی از کودکان، سالمندان و آسیبدیدگان نقش پررنگی در این زمینه ایفا میکنند.
با نگاهی به نمونههای جهانی از تابآوری شهری در جنگ در حلب (سوریه) با وجود تخریب شدید، ساختار بازار سنتی و هستههای اجتماعی شهر همچنان عامل بازگشت تدریجی مردم و آغاز بازسازی پس از آتشبس شدند و غزه و شهرهای فلسطینی با وجود سالها درگیری، بافت اجتماعی محکم، کمکهای مردمی و نقش خانوادههای گسترده، موجب حفظ نسبی حیات اجتماعی شده است.
شهرهایی همچون خرمشهر، آبادان، اهواز، دزفول و دیگر مناطق جنگزده در دوران دفاع مقدس، نمونههایی از تابآوری شهری در بستر جنگ هستند، در این شهرها حضور مردمی در دفاع و کمکرسانی گسترده بود، شبکههای خودجوش مردمی با همکاری نهادهای رسمی شکل گرفت، با وجود تخریب شدید، روحیه بازسازی در مردم باقی ماند و حافظه تاریخی و فرهنگ مقاومت در کالبد شهری حفظ شد.
شهر اصفهان، که در گستره تاریخ ایران بهعنوان یکی از درخشانترین کانونهای تمدنی، فرهنگی و شهری شناخته میشود، در دوران دفاع مقدس (۱۳۵۹–۱۳۶۷) نهتنها با تهدیدهای مستقیم و غیرمستقیم جنگ روبهرو بود، بلکه به نمادی از پایداری شهری، تابآوری اجتماعی و همبستگی مردمی بدل شد و این شهر با وجود فاصله جغرافیایی از خطوط مقدم جبهه، از نظر روانی، انسانی و اقتصادی یکی از شهرهای خط مقدم محسوب میشد.
در طول جنگ تحمیلی، اصفهان توانست با بهرهگیری از ساختار منسجم شهری و ظرفیت بالای زیرساختی خود، نقش مؤثری در پشتیبانی از جبهههای نبرد ایفا کند و وجود کارخانهها و صنایع مادر از جمله صنایع فولاد، ذوبآهن و مجتمعهای نظامی و دفاعی، این شهر را به پشتیبان قدرتمند جبهه تبدیل کرد و با وجود خطرات ناشی از حملات هوایی، شبکه حملونقل، ارتباطات و خدمات شهری در اصفهان هیچگاه دچار فروپاشی گسترده نشد و خدمات عمومی بهطور پایدار ادامه یافت.
مهمترین مؤلفه تابآوری شهری در اصفهان را میتوان در ساختار اجتماعی این شهر جستوجو کرد و حضور گسترده داوطلبان اصفهانی در جبهههای جنگ، بهویژه در قالب لشکر ۱۴ امام حسین (ع)، نماد بارز این همبستگی اجتماعی بود.
خانوادههای اصفهانی نهتنها فرزندان خود را راهی میدان نبرد میکردند، بلکه با برگزاری آئینهای فرهنگی، نذرها، اعزام کاروانهای پشتیبانی و مشارکت در فعالیتهای خیریه، شهر را به سنگری فرهنگی برای پایداری در برابر تهاجم دشمن تبدیل کردند، ایستادگی مردم اصفهان، با وجود سنگینی بار داغ شهیدان، نمونهای از بالاترین سطح تابآوری اجتماعی در شهرهای جنگزده است.
در شرایطی که بسیاری از شهرهای جهان در بحران جنگ، بهسوی فراموشی فرهنگ و افت سرمایه اجتماعی سوق داده میشوند، اصفهان با حفظ و تقویت مؤلفههای فرهنگی خود، به الگوی مقاومت فرهنگی تبدیل شد و تکیهها، مساجد، حسینیهها، خانههای تاریخی و مراکز فرهنگی همچنان فعال بودند و روایت حماسه در قالب هنر، تعزیه، خوشنویسی، نقاشی و موسیقی سنتی جریان داشت، این پیوستگی فرهنگی موجب شد تا هویت شهری اصفهان نهتنها دچار خدشه نشود، بلکه تقویت شود.
یکی از مهمترین جلوههای تابآوری در اصفهان، تابآوری روانی مردم آن بود، بهرهگیری از باورهای دینی، فرهنگ عاشورایی، مجالس دعا و نیایش و ایجاد حس مسئولیت اجتماعی در میان شهروندان، بهویژه جوانان موجب شد که احساس ترس، اضطراب و تزلزل جای خود را به ایثار، ایمان و پایداری بدهد و خانوادههای شهدا و ایثارگران نیز با حفظ روحیه مقاوم، در صحنه اجتماعی حضور فعال داشتند و به الگویی برای نسلهای بعد تبدیل شدند.
شهرداری اصفهان نیز بههمراه دیگر نهادهای شهری و انقلابی توانست با بسیج امکانات و برنامهریزی منسجم، زیرساختهای حیاتی شهر را در برابر تهدیدهای جنگی مقاوم نگه دارد و همکاری میان نهادهای دولتی، سپاه، بسیج، روحانیت و مردم، مدلی از حکمرانی مشارکتی و مدیریت بحران را به نمایش گذاشت که هنوز هم میتواند الهامبخش برنامهریزان شهری در مواقع بحران باشد.
الزامات آینده برای ارتقای تابآوری شهری در جنگ شامل تدوین برنامههای جامع مدیریت بحران شهری، مقاومسازی زیرساختهای حیاتی، ایجاد بانک اطلاعاتی جامع از ظرفیتهای محلی و منطقهای، توسعه آموزشهای عمومی در حوزه ایمنی، امداد و حفظ آرامش، تقویت رسانههای محلی و مدیریت شایعه در فضای مجازی و ایجاد فضاهای فرهنگی و معنوی برای تقویت روحیه شهروندان میشود.
تابآوری مردم در شرایط بحرانی، نشانهای از ایمان و وحدت ملی است
ابوالفضل قربانی، عضو شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به تحولات اخیر و اقدامات نظام جمهوری اسلامی ایران در رویارویی با تهدیدات به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: در این روزها شاهد هستیم که دومین جنگ به ملت ایران و نظام مقدس جمهوری اسلامی تحمیل شده و دشمن تلاش میکند تا با فشارهای مختلف، ایران را دچار بحران کند، اما آنچه امروز رخ داده، دفاع مقدسی دیگر است که با صلابت در حال شکلگیری است.
وی ادامه میدهد: در طول ۱۲ روز، رژیم صهیونیستی اقدامات مختلفی را علیه جمهوری اسلامی ایران انجام داد، اما نکته حائز اهمیت این است که تابآوری مردم بهصورت چشمگیری افزایش پیدا کرده است، در شرایطی که مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی و امنیتی وجود دارد.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید میکند: اصل این تابآوری و ایستادگی را باید در شناخت مردم از مسیر و حرکتی که انتخاب کردهاند، جستوجو کرد، این پایداری ریشه در ایمان عمیق ملت ایران به نظام جمهوری اسلامی و وحدت و یکپارچگی کمنظیر کشور دارد.
قربانی میگوید: تابآوری در این شرایط دو بُعد اصلی دارد؛ نخست بُعد اعتقادی و ایمانی مردم است که شاهد عملکرد بسیار درخشانی در این حوزه بودهایم و دوم بُعد ابزارها و امکانات و زیرساختهایی است که برای مدیریت بحران باید فراهم باشد.
وی با اشاره به برگزاری جشنهای گسترده در روز عید غدیر اضافه میکند: در شرایطی که سامانههای پدافندی در حال عملیات بودند و دشمن در نقاطی از کشور اقدامات خصمانه انجام میداد، ملت ایران نهتنها عقبنشینی نکردند بلکه با حضور در جشنهای کیلومتری عید غدیر خم، حماسهای دیگر آفریدند و همزمان با این مراسمها، عملیات موشکی جمهوری اسلامی ایران نیز آغاز شد و چند ساعت بعد پاسخ کوبندهای به متجاوزان داده شد.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان خاطرنشان میکند: در هیچ کجای جهان سابقه ندارد که در بحبوحه جنگ و در حالی که حملات دشمن جریان دارد، مردم با شور و نشاط به میدان بیایند، تجمع کنند، شعار علیه متجاوزان سر دهند و در عین حال از مسیر مقاومت خارج نشوند، این حضور چشمگیر و معنادار مردم در طول ۱۲ روز بارها و بارها تکرار شد و نشان از بلوغ اجتماعی و بصیرت سیاسی ملت ایران دارد.
قربانی میگوید: اگرچه برخی از مردم در این روزها با مشکلاتی در زمینه تأمین مایحتاج زندگی خود روبهرو بودند، اما شاهد آن بودیم که اقشار مختلف جامعه به یاری یکدیگر شتافتند و فضای همدلی، کمک و تعاون را به خوبی شکل دادند؛ چنانچه در هیچ نقطهای از کشور کمبود گستردهای گزارش نشد و چرخه تأمین کالا و خدمات ادامه یافت.
وی با بیان اینکه صحنههای ایثار، کمکرسانی و همدلی امروز یادآور دوران دفاع مقدس است، ادامه میدهد: تجربه هشت سال جنگ تحمیلی، پشتوانهای گرانقدر برای مردم و مسئولان کشور بوده و هماکنون شاهد هستیم که همان روحیه ایثار و مقاومت دوباره احیا و موجب افزایش تابآوری ملی شده است.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید میکند: با وجود حملات هوشمند دشمن، بخش اعظم سامانههای دفاعی و زیرساختهای حیاتی کشور بدون اختلال فعالیت خود را ادامه دادند و تنها در بعضی نقاط خاص که به صورت مستقیم هدف قرار گرفته بودند، خساراتی وارد شد که بلافاصله شناسایی و اقدامات جبرانی آغاز شد.
قربانی با تأکید بر ضرورت توجه به ابزارهای مدیریت بحران میگوید: داشتن برنامه، تجهیزات، زیرساختهای ارتباطی و آمادگی نهادهای امدادی و خدماتی نقش تعیینکنندهای در کاهش آسیبها داشت و در این مدت، شبکههای اصلی خدماترسانی از جمله برق، آب، اینترنت، ارتباطات و توزیع کالا عملکرد قابل قبولی داشتند.
وی با اشاره به شایعات منتشر شده در بعضی مقاطع اضافه میکند: هرچند در ساعات ابتدایی بعضی شایعات موجب نگرانی یا ازدحام محدود شد، اما هیچگاه جریان خدماترسانی قطع نشد و با مدیریت مناسب، آرامش به جامعه بازگشت.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان خاطرنشان میکند: در بعضی نقاط کشور، بهویژه مناطقی که مورد هدف مستقیم حملات دشمن قرار گرفتند، خساراتی به تأسیسات یا واحدهای مسکونی وارد شده است، اما نقاط قوت ما به خوبی شناسایی شد و در کنار آن، کاستیها و ضعفهای موجود نیز احصا شد تا در اسرع وقت برای رفع آنها اقدام شود.
قربانی با اشاره به هماهنگی مثالزدنی میان دولت، مجلس و قوه قضائیه در این روزها میگوید: تعامل و همافزایی مناسبی بین قوا و نهادهای مسئول برقرار شده و تصمیمگیریها برای جبران خسارات و اصلاح نواقص با سرعت در حال انجام است.
وی ضمن ابراز امیدواری نسبت به تکرار نشدن این حوادث در آینده میافزاید: اگرچه آرزو داریم کشور و مردم ما دیگر با چنین حوادثی روبهرو نشوند، اما چنانچه شرایط مشابهی پیش آید، با استفاده از تجربیات فعلی و تقویت زیرساختها میتوان ضعفها را جبران کرد.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح میکند: تمام مسئولان و دستاندرکاران در تلاش هستند تا اشکالات و خسارات وارد شده را به سرعت برطرف کنند و در مواردی که حقی از مردم ضایع شده، آن را جبران کنند.
پراکنش شهری، کلید کاهش تراکم و افزایش تابآوری در زمان بحران
عماد مطالبی، کارشناس برنامهریزی شهری به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: باید بگویم همواره شهرها بهعنوان مراکزی که جمعیتی را در یک پهنه سرزمینی با کارکردهای مختلف در خود جای میدهند، بهعنوان اقامتگاه و سکونتگاههای زیستی برای کلونیهای انسانی شناخته میشوند و تمام برنامهریزیها و تلاشها و طراحیها برای ایجاد خلق مکانی برای زیست مناسب است و در دورهایی از آشوبها و حوادث و بهویژه جنگها مراکزی آسیب پذیر است، زیرا جریانهای جمعیتی و ازدحام شلوغی و تراکم در این پولیگونها نقش میزند.
وی ادامه میدهد: باید با تکنیکهایی تابآوری شهری را در محیط و مجتمعهای زیستی بالا ببریم، از اینرو نقش الگوهای آمایش نوین شهری و بهرهگیری مناسب از آن بر اساس مدلهای بهروز شهری میتواند اثربخش شود برای شهرهایی که تراکم زیاد و ازدحام در سرانههای زمین با حداقل مکانهای زیست شهری برای شهروندان وجود دارد، میتوان از پهنهبندیهای مراکز حساس بهرهگیری کرد.
کارشناس برنامهریزی شهری تاکید میکند: استفاده از رویکرد پراکنش شهری میتواند میزان تراکم شهری را کاهش دهد و با استفاده از رویکردهایی برای ایجاد مراکز خاص و اختصاص پوینتهایی خاص بهعنوان پناهگاه رویکردی اقامتی و موقت را برای جاگذاری اضطراری جمعیت در شهرها اختصاص داد تا بتوان در مواقع بحرانی موجب شد تا مدیریت احتمال خطرپذیری را با کاهش اثرات تخریبهای محیط زیست شهری مهیا ساخت.
مطالبی میگوید: بهرهگیری از محیطهای همگانی و فضاهای تعاملی ایمن در راستای بهرهبرداری همگانی میتواند بهعنوان یک مدل بومی رویکردی با توجه به شناخت اولویتها در مسیر مدیریت بحران زیست شهری صورت پذیرد.
وی اضافه میکند: لازم است مسیرهای دسترسی مناسب برای آمد و شدهای اضطراری در راستای رینگهای شهری در نظام پهنهبندی شهر با تاکید بر کاهش احتمال خطر پذیری تعبیه شود تا بتوانیم شهر و محیط زیست شهری دسترسپذیر فراهم کنیم.
کارشناس برنامهریزی شهری خاطرنشان میکند: باید تمام تلاش خود را در این مسیر انجام دهیم تا عملکرد شهر حفظ شود تا به شهر اجازه دهیم به فعالیتهای خود ادامه دهد و از فروپاشی خدمات ضروری جلوگیری کنیم تا زیست شهروندی اختلال پیدا نکند.
مطالبی میگوید: در این مسیر توجه به ایجاد اعتماد به نفس و ایجاد امید اطمینان از تداوم خدمات حیاتی در فضای شهری و محیطی ایجاد شبکههای اجتماعی قوی بهرهگیری از فضاهای زیستی ایمن سعی در ایجاد تقویت نظام ارتباطی اجتماعی و همکاری شهروندی میتواند محیط شهری را برای زیست شهروندان در مسیر تابآوری شهری فراهم سازد.
اصفهان باید در خط مقدم تابآوری شهری و مدیریت بحران قرار گیرد
علیمحمد ظهرابی، دکترای برنامهریزی شهری به خبرنگار ایمنا میگوید: بحران جنگ تأثیرات عمیق و گستردهای بر سلامت روانی و اجتماعی افراد و جوامع دارد که میتواند منجر به اضطراب، ترس، استرس مزمن و احساس ناامیدی شود.
وی ادامه میدهد: در این شرایط، تابآوری به معنای ظرفیت افراد و جوامع برای مقابله با فشارهای روانی، حفظ سلامت روان و بازسازی روانی اجتماعی پس از آسیبها است و افزایش تابآوری فردی و جمعی از طریق تقویت مهارتهای مقابلهای، حمایت اجتماعی، حفظ ارتباط با خانواده و دوستان و ایجاد ساختارهای روزمره میتواند به کاهش آسیبهای روانی کمک کند.
دکترای برنامهریزی شهری تاکید میکند: تابآوری شهری به معنای توانایی یک شهر برای مقاومت، بازسازی و ادامه عملکرد مناسب در برابر شوکها و بحرانها همچون جنگ و درگیریهای مسلحانه است.
ظهرابی میگوید: شهرهای تابآور با زیرساختها و برنامههای مدیریت بحران بهتر، قابلیت حفظ جان مردم را در شرایط جنگی افزایش میدهند و وجود پناهگاههای امن، آموزشهای آمادگی و سیستمهای هشدار مؤثر موجب کاهش آسیبها میشود.
وی اضافه میکند: تابآوری موجب میشود خدماتی همچون برق، آب، حملونقل و ارتباطات حتی در شرایط جنگی به صورت مستمر یا با حداقل اختلال ادامه داشته باشند و این امر به حفظ آرامش روانی و عملکرد اجتماعی کمک شایانی میکند.
دکترای برنامهریزی شهری خاطرنشان میکند: تابآوری اقتصادی شامل تنوع مشاغل و منابع درآمدی است که به شهرها اجازه میدهد سریعتر از بحرانهای جنگی بازیابی مالی داشته باشند و زیرساختهای مقاوم و سیستمهای پشتیبان، هزینههای بازسازی را کاهش و روند ترمیم را تسریع میکنند.
ظهرابی میگوید: شبکههای اجتماعی و مشارکت مردمی قوی، همکاری در مقابله با بحران را افزایش میدهند و بحران را به فرصتی برای تقویت جامعه تبدیل میکنند.
وی ادامه میدهد: استفاده از فناوریهای نوین در مدیریت بحران و بازسازی موجب افزایش کارایی و کاهش آسیبهای بیشتر میشود و این فناوریها میتوانند مدل جدیدی از زندگی شهری مقاوم را شکل دهند.
دکترای برنامهریزی شهری تاکید میکند: تجربه و درسآموختههای جنگ، شهر را برای مقابله با بحرانهای آینده همچون بلایای طبیعی یا تهدیدات امنیتی بهتر آماده میکند.
ظهرابی میگوید: تابآوری شهری در بحران جنگ برای شهر اصفهان نیز یکی از موضوعات مهم مورد توجه مسئولان و برنامهریزان است و اصفهان باید در خط مقدم تابآوری شهری و مدیریت بحران قرار گیرد و تمرکز ویژهای روی تقویت این تابآوری داشته باشد.
وی اضافه میکند: شهرداری و شورای شهر اصفهان نقش اساسی در تقویت تابآوری شهری و حمایت از اقشار آسیبپذیر در شرایط بحران جنگ و دیگر تهدیدها دارند و سند تابآوری شهری با رویکرد چند تهدیدی برای کلانشهر اصفهان تدوین میشود تا آمادگی لازم برای مواجهه با بحرانها به صورت علمی و منسجم افزایش یابد.
دکترای برنامهریزی شهری خاطرنشان میکند: بهرهگیری از مطالعات علمی و دادههای دقیق در مدیریت بحرانها و ارتقای تابآوری شهری اصفهان تاکید شده است و اقدامات زیرساختی و خدماتی از جمله حوزههای مهم برای توسعه و تابآوری در این شهر محسوب میشوند، همچون آتشنشانی، مدیریت پساب و خدمات شهری که از موارد اساسی مقابله با بحران هستند.
ظهرابی میگوید: متون و راهنماهای بسیار متنوع و مفیدی برای سلامت روان در بحران جنگ، تدوین شده با بهرهگیری از توصیههای سازمان جهانی بهداشت و یونیسف، بر پذیرش احساسات طبیعی همچون ترس و اضطراب، مدیریت استرس، محدود کردن دریافت اخبار منفی و ایجاد محیطهای روانی امن تاکید دارند.
وی میافزاید: نقش پزشکان اجتماعی، فعالان سلامت روان و سازمانهای مردم نهاد بهعنوان تسهیلگران و مهندسان اجتماعی تابآوری جنگ، با ارائه مداخلات روانی-اجتماعی، حمایت از امید و جلوگیری از فروپاشی روانی و اجتماعی بسیار حیاتی است و مراقبت از خود شامل خواب کافی، تغذیه مناسب، فعالیتهای هنری و خلاقانه و مدیریت استرس از راهکارهای فردی مؤثر در ارتقای سلامت روان در شرایط جنگ است.
دکترای برنامهریزی شهری تصریح میکند: حفظ آرامش، همکاری با امدادگران و استفاده از خدمات مشاورهای رایگان از جمله اقدامات کلیدی برای حفظ سلامت روان و تابآوری در بحران جنگ به شمار میروند که میتوانند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش پیامدهای منفی روانی این بحران کمک کنند
ظهرابی یادآور میشود: جنگ بهعنوان یکی از شدیدترین بحرانهای اجتماعی، ابعاد مختلف زندگی انسانها را تحت تأثیر قرار میدهد و علاوه بر تلفات جانی و آسیبهای جسمی، پیامدهای روانی و اجتماعی آن به مراتب گستردهتر و عمیقتر است.
وی ادامه میدهد: افراد در معرض تهدید دائمی، ترس و نگرانی ناشی از ناامنی، تغییرات ناگهانی در سبک زندگی و از دست دادن عزیزان قرار میگیرند که زمینهساز بروز مشکلات روانی همچون اضطراب، افسردگی و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) است.
دکترای برنامهریزی شهری تاکید میکند: تابآوری به توانایی فرد در رویارویی با شرایط دشوار، عبور موفقیتآمیز و بازیابی از بحرانها و مشکلات گفته میشود و تابآوری به افراد کمک میکند تا با وجود شرایط سخت و تهدیدکننده، با کمترین آسیب به مسیر زندگی خود ادامه دهند.
ظهرابی میگوید: در بحرانهای جنگی، تابآوری بهعنوان یک عامل محافظتی در برابر آسیبهای روانی عمل میکند و افراد با تابآوری بالاتر، کمتر دچار اضطراب و افسردگی میشوند و بهتر میتوانند به فعالیتهای روزمره و نقشهای اجتماعی خود ادامه دهند که این موضوع بهمعنای کاهش فشار بر سیستمهای حمایتی و درمانی و حفظ انسجام اجتماعی است.
به گزارش ایمنا، تابآوری شهرها در زمان جنگ تنها به مقاومت فیزیکی محدود نمیشود، بلکه شامل آمادگی مدیریتی، انعطافپذیری اقتصادی و انسجام اجتماعی است. با برنامهریزی هوشمند و مشارکت همهجانبه، میتوان شهرهایی ساخت که نه تنها در برابر جنگ مقاومت کنند، بلکه پس از آن نیز به سرعت به حیات خود ادامه دهند. در جهان امروز، این موضوع یک ضرورت استراتژیک برای تمامی دولتها و مدیران شهری محسوب میشود.
مدیران و برنامهریزان شهری باید به این موضوع توجه ویژهای داشته باشند، زیرا تابآوری نهتنها به حفظ امنیت و رفاه شهروندان کمک میکند، بلکه میتواند بهعنوان الگویی برای سایر شهرها در رویارویی با بحرانها و چالشهای مشابه عمل کند.
گزارش از: سروش زارع
نظر شما