صدای بیداری و مقاومت امام سجاد (ع) در عصر خفقان

به گزارش خبرگزاری ایمنا، علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب، ملقب به زین‌العابدین و سجاد، چهارمین امام شیعیان است که بنا بر قول مشهور در سال ۳۸ هجری قمری در مدینه به دنیا آمدند. امام سجاد (ع) در واقعه کربلا حضور داشتند و پس از شهادت پدرشان، امام حسین (ع)، مسئولیت امامت را بر عهده گرفتند؛ بیماری ایشان در روز عاشورا موجب شد در میدان جنگ حاضر نشوند.

امامت ایشان در یکی از دشوارترین دوره‌های تاریخ اسلام آغاز شد؛ زمانی که بنی‌امیه با داشتن قدرت کامل، هرگونه اعتراض یا حرکت فرهنگی مستقل را سرکوب می‌کرد. امام سجاد (ع) در چنین شرایطی راهی متفاوت انتخاب کردند که آن بازسازی معنوی جامعه از درون بود؛ ایشان با دعا، تربیت شاگردان، تعلیم اخلاق و بازگویی آرام ارزش‌های عاشورا، جبهه‌ای خاموش اما ریشه‌دار ایجاد کردند.

شهادت ایشان در ۱۲ یا ۲۵ محرم سال ۹۴ یا ۹۵ هجری قمری به‌دست ولید بن عبدالملک رقم خورد و آرامگاهشان در قبرستان بقیع کنار قبر امام حسن مجتبی (ع) است؛ جایی که همچنان نشانی از مظلومیت به‌جامانده از قرن‌ها را در خود دارد.

در ادامه چند اثر مهم برای شناخت بهتر ایشان معرفی می‌شود:

۱. الصحیفه السجادیه؛ نوشته امام سجاد (ع)

این کتاب مجموعه‌ای از دعاهای بلند، غنی و پرمحتوای امام است که فراتر از نیایش، بستری برای تعلیم توحید، عدالت، اخلاق و مفاهیم اجتماعی ارائه می‌دهد. «صحیفه» را می‌توان کتابِ سکوت معترضانه امام دانست؛ جایی که دعا، زبان مبارزه و بیداری شده است، این اثر طی قرون متمادی مورد توجه فقها، عرفا و متفکران اسلامی قرار داشته است.

۲. رساله الحقوق؛ نوشته امام سجاد (ع)

این رساله را می‌توان از نخستین متون اسلامی دانست که به‌طور نظام‌مند، درباره حقوق متقابل انسان‌ها سخن می‌گوید. امام در این متن، پنجاه حق را برمی‌شمرد؛ از حق خدا و نفس تا حق فرزند، معلم، همسایه و حتی دشمن. این اثر، تصویری از انسان کرامت‌مند در نظام اخلاقی اسلام ارائه می‌دهد و از منابع برجسته در حوزه فلسفه اخلاق اسلامی به‌شمار می‌رود.

۳. حماسه امام سجاد؛ مشتمل بر گفتارهایی از حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره مبارزات سیاسی و فرهنگی امام سجاد

این کتاب در سه بخش تنظیم شده است، بخش نخست مشتمل بر سخنرانی رهبر معظّم انقلاب در کنگره جهانی امام رضا (علیه‌السلام) است. ایشان در این سخنرانی که در سال ۱۳۶۵ ایراد شده به تبیین نظریه انسان ۲۵۰ ساله پرداخته‌اند.

بخش اصلی کتاب نیز به چهار گفتار از ایشان پیرامون مبارزات سیاسی و فرهنگی حضرت زین العابدین اختصاص دارد.

۴. حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، نوشته رسول جعفریان

در این اثر برجسته، نویسنده با نثر روان و تحلیلی دقیق، تلاش کرده جایگاه هر امام در تحولات سیاسی و فرهنگی عصر خود را تبیین کند. بخش مربوط به امام سجاد (ع)، به‌ویژه در تحلیل موقعیت تاریخی پس از عاشورا و رویکرد ویژه امام در مدیریت فرهنگی جامعه شیعی، از فصل‌های عمیق و راه‌گشای کتاب است.