به گزارش خبرگزاری ایمنا، در تاریخ آمده است که ناصرالدین شاه پس از بازگشت از سفر اروپایی خود و آشنایی با جایگاه شهرداری‌های در اداره امور شهری، برای اصلاح امور داخلی و مدیریت شهر تصمیم گرفت اداره بلدیه را در تهران تأسیس کند، اما به‌دلیل اعتراض بازاریان و مردم نسبت به ساماندهی بازار تهران، موفق به این کار نشد و تأسیس بلدیه را منتفی اعلام کرد.
در نهایت پس از پیروزی مشروطه، نمایندگان مجلس اول شورای ملی برای تدوین امور مربوط به بهداشت شهرها «قانون بلدیه» را در سال ۱۲۸۶ شمسی تدوین کردند و از آن زمان تا زمان سلطنت پهلوی اول ۱۶ بلدیه در شهرهای ایران تأسیس شد و به مرور زمان به تمام شهرهای ایران گسترش پیدا کرد.
پیش از تأسیس بلدیه، مردم و ساکنان هر شهر، بر طبق آداب و اعتقادات شخصی و دینی، خدمات شهری را انجام می‌دادند، اما پس از پیروزی مشروطه، مشکلات فراوانی در اداره شهرها و از جمله امور بهداشت شهری و آب‌رسانی پدید آمد.
شهرداری از دو کلمه «شهر» و «داری» تشکیل شده است که «داری» به معنای اداره و مدیریت کردن و «شهر» به مکانی که شهرداری در آن وجود داشته باشد، گفته می‌شود؛ بنابراین اگر بخواهیم معنای لغوی شهرداری را مبنای تعریف آن قرار دهیم، می‌توانیم بگوییم که شهرداری سازمانی است که شهر را اداره می‌کند.
اجرای تصمیمات شورای اسلامی شهر بر عهده اداره شهرداری است که در رأس آن شهردار قرار دارد، همچنین شهردار، عامل و مجری تصمیمات شورای اسلامی شهر است و به‌وسیله اعضای شورا انتخاب می‌شود و در صورت تشکیل نشدن شورای اسلامی شهر، توسط وزیر کشور انتخاب خواهد شد.
شهرداری بر اساس تعریف قانونی نهادی عمومی و غیر دولتی است که زیر نظر دولت اداره می‌شود و شهردار مسئول اداره آن است، اما به دلیل غلبه رویکرد دولتی در نظام اداری ایران، در عمل شهرداری از جایگاه قانونی خود فاصله گرفته و به‌عنوان بخشی از بدنه حاکمیت و مجری دستورات دولت‌ها تبدیل شده است.
شهرداری، سازمان محلی است که بر طبق اصل نبود تمرکز اداری و به‌منظور اداره امور محلی از قبیل عمران و آبادی، بهداشت شهر و رفاه ساکنان آن شهر، تأسیس می‌شود و نوعی سیستم اداره شهر است که از دو واحد به‌نام‌های شورای شهر و اداره شهرداری تشکیل شده است.
طبق ماده یک قانون شهرداری‌ها، در هر محل که جمعیت آن حداقل به پنج هزار نفر برسد، باید شهرداری تشکیل شود، همچنین شهرداری‌ها نوک پیکان ارتباط با مردم است و هیچ نهادی به اندازه شهرداری‌ها با مردم در ارتباط نیست.
شهرداری‌ها چه وظایفی دارند؟
گسترش شهرها و رشد شهرنشینی وظایف شهردار را به‌عنوان مدیر شهر بیشتر از گذشته گسترده‌تر کرده است و امروزه بیشتر شهروندان شهرداری و شخص شهردار را مسئول رسیدگی به معضلات شهر می‌دانند، در حالی که ساختار مشخص و تعریف شده‌ای برای شهرداری‌ها وجود ندارد و به واقع نمی‌توان گفت که شهردار مسئول تمام بخش‌ها و اتفاقات شهر است.
وظایف شهرداری‌ها در پنج دسته وظایف عمرانی، وظایف خدماتی، وظایف نظارتی و حمایتی، وظایف رفاهی و مدیریت منابع گنجانده شده و شهرداری هر شهر ملزم به ایجاد امکانات مورد نیاز در هر بخش است.
شهرداری در ایران یک نهاد اجرایی محلی است و با مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌ها و اجرای طرح‌ها به توسعه پایدار شهرها کمک می‌کند و نقش مهمی در توسعه و مدیریت شهرها دارد.
شهرداری اصفهان سال ۱۲۸۶ هجری خورشیدی تأسیس شد؛ این نهاد در حال حاضر شامل هفت معاونت از جمله شهرسازی و معماری، برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی، حمل‌ونقل و ترافیک، خدمات شهری، عمران شهری، فرهنگی و مالی و اقتصادی، پانزده منطقه به‌علاوه ناژوان، همچنین سازمان‌های مختلفی همچون فرهنگی، ورزشی و اجتماعی، قطار شهری اصفهان و حومه، مدیریت پسماند، نوسازی و بهسازی، سرمایه‌گذاری و مشارکت‌ها، زیباسازی، خدمات موتوری، میادین میوه و تره‌بار و ساماندهی مشاغل شهری، پایانه‌های مسافربری، پارک‌ها و فضای سبز، عمران، آرامستان‌ها، اتوبوسرانی، مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی، آتش‌نشانی و فناوری اطلاعات و ارتباطات است.
معاونت خدمات شهری به‌عنوان ستاد هماهنگی و نظارت بر وظایف شهرداری اصفهان در این بخش وظیفه سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، هماهنگی، هدایت و نظارت بر عملکرد مناطق و سازمان‌های زیر مجموعه در توسعه و احداث پروژه‌ها، نگهداری و بهره برداری از آن‌ها و ارائه خدمات به مردم را بر عهده دارد.
سازمان‌های آتش‌نشانی و خدمات ایمنی، مدیریت پسماند، آرامستان‌ها، زیباسازی، پارک‌ها و فضای سبز، خدمات موتوری و میادین میوه و تره‌بار و ساماندهی مشاغل شهری تابعه این معاونت است و به اقداماتی از جمله مدیریت، جمع‌آوری، پردازش، بازیافت، تبدیل و دفع پسماندهای عادی و هماهنگی دفع سایر پسماندها، حفظ و توسعه بوستان‌ها و انواع فضای سبز شهری و جنگلی، مدیریت پیشگیری و مقابله با حوادث شهری و ارائه خدمات امداد، نجات و مقابله با حوادث غیرمترقبه، ساماندهی مشاغل و محیط‌های کسب و کار شهری، بهینه‌سازی، حفظ و توسعه زیبایی‌ها، اسباب و لوازم و تجهیزات، رنگ و نور، ارتباطات تصویری و هنر شهری، حفظ و توسعه آرامش با اجرای حقوق و قوانین شهروندی و پیشگیری و رفع تخلفات شهری، ایجاد، توسعه و حفظ و نگهداری آرامستان‌های اسلامی و نظارت بر آرامستان‌های سایر ادیان شهر می‌پردازد.
معاونت حمل‌ونقل و ترافیک وظیفه مدیریت رفت‌وآمد و مدیریت ترافیک شهر را بر عهده دارد و سازمان‌های قطار شهری، پایانه‌های مسافربری، حمل‌ونقل بار، تاکسیرانی و شرکت اتوبوسرانی تابعه این معاونت است و با استفاده از ناوگان عمومی، روزانه شهروندان زیادی را از نقاط مختلف شهر جابه‌جا می‌کند.
معاونت معماری و شهرسازی با حرکت برای توسعه پایدار، توجه به نیاز آینده شهرسازی و تدارک برنامه‌های مناسب به‌منظور برآوردن این نیازمندی‌ها، فقرزدایی از طریق ایجاد تعادل در توزیع امکانات شهری، تهیه طرح‌های تفصیلی به منظور ایجاد تعادل در توزیع امکانات شهری، قانونمند کردن ضوابط حاکم بر ساخت و ساز شهری، تسهیل و تسریع در ارائه خدمات مربوط به صدور پروانه ساختمان برای شهروندان و ارتقا کیفی محیط شهری، از طریق بهینه سازی احجام و کالبد شهر به رشد شهر می‌پردازد و سازمان نوسازی و بهسازی نیز تابعه این معاونت است.
اداره کل برنامه‌ریزی و بودجه تابعه معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی است و این معاونت وظیفه پیشرفت روزافزون و رشد فزاینده شهر، استفاده از علوم و فناوری‌های نوین در عرصه‌های مختلف برنامه‌ریزی، اصلی مهم در راستای دستیابی به چشم اندازها و اهداف هر جامعه و سازمان و سرمایه انسانی را بر عهده دارد.
معاونت عمران شهری به‌عنوان بازوی توانمند در اجرای پروژه‌های عمرانی مطابق با برنامه محول شده در راستای آبادانی شهر فعالیت می‌کند و سازمان عمران نیز تابعه آن است.
معاونت مالی و اقتصادی شهرداری اصفهان با عمل به قوانین، آئین نامه‌ها و ضوابط بالادستی دولت، مجلس شورای اسلامی و شورای اسلامی شهر، در مسیر برنامه‌ریزی و اجرای اهداف اقتصادی کلان شهر اصفهان گام برمی‌دارد تا موجب توسعه و ارتقای اقتصاد شهری گردد.
حال تصور کنید که این اقدامات تنها یک روز انجام نشود؛ با این تفکر درک بهتری از زحمات و پیچیدگی خدمات شهرداری خواهیم داشت، زیرا اقدامات شهرداری‌ها تأثیر مهمی بر روح و روان شهر و شهروندان دارد.
شهرداری یک هلدینگ بزرگ با بیش از ۳۰۰ وظیفه کلیدی است
سعید ابراهیمی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان با بیان اینکه شهرداری یک نهاد بین‌بخشی با مسئولیت‌های متعدد است، به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: بررسی‌ها نشان می‌دهد شهرداری اصفهان بیش از ۳۰۰ وظیفه و فعالیت کلیدی را مدیریت می‌کند و شهروندان از تولد تا مرگ به‌نوعی با خدمات شهرداری درگیر هستند و این نهاد به عنوان بخشی از حاکمیت، نقش مهمی در جلب اعتماد و رضایت مردم دارد.
وی ادامه می‌دهد: شهرداری جزو معدود نهادهایی است که بخش عمده بودجه خود را به حوزه عمرانی اختصاص می‌دهد و در ۳۰ سال گذشته حدود ۳۰ درصد هزینه‌های شهرداری اصفهان به بخش جاری و ۷۰ درصد به پروژه‌های عمرانی تعلق داشته است.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان تاکید می‌کند: بیشتر منابع مالی شهرداری از محل درآمدهای خودش تأمین می‌شود، غیر از مواردی همچون اوراق مشارکت که با حمایت دولت و بانک مرکزی اجرا می‌شود.
ابراهیمی با اشاره به ساختار سازمانی این نهاد می‌گوید: شهرداری در حوزه‌های مختلفی از جمله خدمات شهری، محیط زیست، ترافیک، معماری و شهرسازی، فرهنگی-اجتماعی و عمران شهری فعالیت می‌کند و این وظایف در قالب ۱۵ منطقه، ۲۱ سازمان و شرکت تخصصی اجرایی می‌شود و در واقع شهرداری همچون یک هلدینگ بزرگ است که شامل بیش از ۷۰ مجموعه مختلف می‌شود.
وی با اشاره به بودجه سال جاری شهرداری اصفهان اضافه می‌کند: بودجه سال جاری ۴۱ هزار میلیارد تومان است که ۱۲ هزار میلیارد تومان آن به هزینه‌های جاری و مابقی به پروژه‌های عمرانی اختصاص دارد.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان با بیان اینکه توسعه خدمات غیرحضوری، یکی از اولویت‌های شهرداری اصفهان است، خاطرنشان می‌کند: از سال گذشته هدف‌گذاری برای ارائه ۶۰ خدمت غیرحضوری انجام شد که همگی محقق شده است و هم‌اکنون در حال تکمیل بسته جدیدی از خدمات هستیم، همچنین سامانه شهرسازی را تقویت کرده‌ایم تا خدمات بهینه‌تری ارائه شود؛ در این راستا سامانه میز خدمت شهرداری اصفهان به‌نشانی My.isfahan.ir در اختیار شهروندان است.
ابراهیمی با اشاره به راه‌اندازی رسمی سامانه «اصفهان +۲۲۰» در بیست‌ودوم تیر سال جاری هم‌زمان با روز ملی فناوری می‌گوید: این پروژه شامل خدمات سازمانی، امکانات فنی و سایر نیازهای شهروندان در حوزه خدمات الکترونیک و هوشمند است و با ایجاد تحول در خدمات شهری به‌عنوان درگاهی هوشمند، ارتباط بین شهرداری، شهروندان و سایر نهادهای مدیریت شهری را تسهیل می‌کند؛ برنامه کاربردی اصفهان من نیز ارتقای چشمگیری یافته و کاربران آن به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
وی با اشاره به قابلیت‌های جدید طرح «اصفهان من + ۲۲۰» خاطر نشان می‌کند: خدمات جمع‌آوری پسماند (اصپاک)، مجوز برگزاری مراسم مذهبی، درخواست نام‌گذاری معابر، خدمات آرامستان، اقدامات عمرانی همچون حفر چاه، پیاده‌رو و جداول، آسفالت معابر و سایر موارد و ثبت درخواست ۱۳۷ به‌صورت اینترنتی از جمله قابلیت‌های اضافه شده در حوزه خدمات شهری و زندگی در شهر است.
معاون شهردار اصفهان ادامه می‌دهد: قابلیت‌های اضافه شده در حوزه ارتباط با مدیریت شهری شامل درخواست از شهردار، درخواست ملاقات با مدیران مناطق یا شهردار، ملاقات با اعضای شورای اسلامی شهر و مردم سلام می‌شود.
ابراهیمی خاطرنشان کرد: پلاک آبی هوشمند، شکایت ساختمانی، دریافت کد نوسازی آپارتمان و اطلاع از قرارگیری ملک در بافت فرسوده از جمله قابلیت‌های اضافه شده در حوزه ساخت‌وساز و شهرسازی است، قابلیت اضافه شده در حوزه کسب‌وکار و مشاغل شامل درخواست تابلو اصناف می‌شود.
وی با اشاره به امکانات جدید ارائه شده در این برنامه گفت: دستیار هوشمند شهروندی (اصبات)، پاسخ به سوالات در مورد خدمات شهری به‌صورت متن و صوت، اطلاع از اخبار روز و وضعیت آب و هوا، زمانبندی رسیدن اتوبوس به ایستگاه (در آینده مکان‌مند می‌شود)، نقشه شهر (جانمایی اماکن و امکانات مختلف شهروندی و گردشگری روی نقشه شهر همچون رستوران، هتل و سرویس بهداشتی)، مسیریابی روی نقشه، ملک من و خودروی من در قسمت پروفایل، اطلاع از رویدادهای فرهنگی شهر و دریافت بازخورد از قسمت پشتیبانی و ثبت نظر و پیشنهاد در اپلیکیشن از جمله این امکانات است.
وی با اشاره به مهم‌ترین پروژه‌های در دست اجرا ادامه می‌دهد: بخش شرقی رینگ چهارم اصفهان، اگرچه مراسم افتتاح رسمی برگزار نشده، اما در عمل به بهره‌برداری رسیده است؛ راه‌اندازی آزمایشی خط دو متروی این کلان‌شهر تا شهریور برنامه‌ریزی شده است، توسعه ناوگان حمل‌ونقل برقی از اولویت‌های فعلی شهرداری است و تأمین تجهیزات عمرانی برای بهبود کیفیت خدمات در دستور کار قرار دارد.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان با اشاره به عملکرد شهرداری در شرایط ویژه تاکید می‌کند: میانگین بهره‌وری در دستگاه‌های اجرایی به‌طور معمول ۳۰ دقیقه است، اما مطالعات نشان می‌دهد این شاخص در شهرداری اصفهان به ۳ تا ۴ ساعت می‌رسد.
ابراهیمی می‌گوید: اصفهان شهر بزرگی با مردم فرهیخته است و مدیریت شهری تمام تلاش خود را می‌کند تا از این جایگاه رفیع صیانت کند و خدمات شایسته‌تری ارائه دهد که امیدواریم با حمایت شهروندان، روز به روز شاهد ارتقای کیفیت زندگی در اصفهان باشیم.
روز شهرداری‌ها و دهیاری‌ها فرصتی برای قدردانی از تلاش‌های این دو نهاد است
علی‌محمد ظهرابی، دکترای برنامه‌ریزی شهری به خبرنگار ایمنا می‌گوید: روز شهرداری‌ها و دهیاری‌ها فرصتی برای قدردانی از تلاش‌های شهرداران و دهیاران در بهبود زندگی شهروندان و توسعه محلی است؛ این روز به اهمیت مدیریت محلی و نقش آن در ارتقای کیفیت زندگی و خدمات‌رسانی به مردم تأکید می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: شهرداری‌ها مسئولیت ارائه خدمات عمومی و مدیریت زیرساخت‌های شهری را بر عهده دارند که شامل نگهداری معابر، تأمین آب و برق و مدیریت زباله است.
دکترای برنامه‌ریزی شهری تاکید می‌کند: با ایجاد فضاهای تجاری و تشویق به سرمایه‌گذاری، شهرداری‌ها می‌توانند به رشد اقتصادی شهر کمک کنند و شهرداری‌ها می‌توانند با ایجاد فضاهای سبز و مدیریت منابع طبیعی، به توسعه پایدار شهری کمک کنند.
ظهرابی می‌گوید: دهیاری‌ها مسئولیت حفظ و مدیریت منابع طبیعی همچون آب و زمین‌های کشاورزی را دارند، با ایجاد فضاهای فرهنگی و ورزشی، دهیاری‌ها می‌توانند به تقویت جامعه محلی کمک کنند و تشویق به تولید محصولات محلی و ایجاد فرصت‌های شغلی از دیگر وظایف دهیاری‌ها است.
وی اضافه می‌کند: این روز به عنوان فرصتی برای تقدیر از زحمات شهرداران و دهیاران در بهبود شرایط زندگی و توسعه محلی شناخته می‌شود، همچنین تأکید بر اهمیت این نهادها در پیشرفت جامعه و ارتقای کیفیت زندگی مردم دارد.
دکترای برنامه‌ریزی شهری خاطرنشان می‌کند: روز شهرداری‌ها و دهیاری‌ها به‌عنوان یک مناسبت مهم، فرصتی برای تأکید بر نقش کلیدی این نهادها در توسعه و بهبود کیفیت زندگی در جوامع شهری و روستایی است؛ این روز به ما یادآوری می‌کند که باید از تلاش‌های شهرداران و دهیاران که به بهبود زیرساخت‌ها و خدمات عمومی می‌پردازند، قدردانی کنیم.
ظهرابی ادامه می‌دهد: شهرداری‌ها و دهیاری‌ها نقش مهمی در توسعه پایدار دارند. آن‌ها با مدیریت منابع طبیعی و ایجاد فضاهای سبز، به حفظ محیط زیست کمک می‌کنند.
دکترای برنامه‌ریزی شهری تاکید می‌کند: این نهادها با ایجاد فرصت‌های شغلی و حمایت از کسب‌وکارهای محلی، به تقویت اقتصاد جامعه کمک می‌کنند، همچنین با ارائه خدمات بهداشتی، آموزشی و فرهنگی، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها به بهبود کیفیت زندگی شهروندان و روستاییان کمک می‌کنند.
وی اضافه می‌کند: این نهادها مسئولیت ساخت و نگهداری زیرساخت‌های شهری و روستایی را بر عهده دارند که شامل جاده‌ها، پل‌ها و سیستم‌های آب و فاضلاب می‌شود.
دکترای برنامه‌ریزی شهری تصریح می‌کند: روز شهرداری‌ها و دهیاری‌ها فرصتی برای تشویق مردم به مشارکت در تصمیم‌گیری‌های محلی و ایجاد حس تعلق به جامعه است.
ظهرابی می‌گوید: روز شهرداری‌ها و دهیاری‌ها نه تنها فرصتی برای قدردانی از زحمات این نهادها است، بلکه به ما یادآوری می‌کند که چقدر مهم است که در توسعه و بهبود جامعه خود مشارکت داشته باشیم.
وی می‌افزاید: روز شهرداری‌ها و دهیاری‌ها با هدف تقویت جایگاه و نقش شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در نظام مدیریت شهری و روستایی کشور، ارج نهادن به خدمات کارکنان این نهادها و افزایش مشارکت شهروندان و روستاییان در اداره امور محلی انتخاب شده است.
به گزارش ایمنا، شهرداری‌ها به‌عنوان دستگاه‌های اجرایی بزرگ با ۳۰۰ وظیفه مختلف و متنوع به شهروندان خدمت‌رسانی می‌کنند و شهروندان روزانه با خدمات این نهاد ارتباطی مستقیم و تنگاتنگ دارند، این دستگاه دولتی نهادی است محلی که در هر شهر و شهرستان به‌صورت جداگانه مشغول فعالیت است و زیر نظر شهردار هر منطقه فعالیت‌های عمرانی و آبادانی شهرها را رو به جلو می‌برد.
مرور تاریخچه تشکیل شهرداری در ایران نشان می‌دهد با وجود فراز و نشیب‌های فراوان در طول دوران‌های متمادی، این دستگاه بیشتر ابزاری برای اعمال سیاست‌های حاکمیت در شهرها بوده تا اینکه نهادی مردمی و سیاست‌گذار در اداره امور شهرها باشد.
گزارش از: سروش زارع
نظر شما