به گزارش خبرگزاری ایمنا، نقش‌های برجسته بانوان فرهیخته به صورت مستقیم و غیرمستقیم یا به صورت آشکار و پنهان در نهضت عاشورا انکارناپذیر و دربردارنده برگ‌های زرینی از تاریخ است، به‌یقین در مقاطع حساس و مهم تاریخی و وقایع ماندگار، این نقش‌ها بیش از پیش ماندگار می‌شود؛ نقش‌آفرینی زنان در زمینه‌سازی، حضور مستقیم در میدان مبارزه، در دوران اسارت و پس از اتمام واقعه کربلا و اسارت اهل بیت (ع) نمایان است به‌گونه‌ای که تلاش‌ها و فعالیت‌های زنان حاضر در صحنه کربلا همچون حضرت زینب (س)، حضرت ام‌البنین (س)، حضرت رباب (س) و ام‌وهب الگویی برای کنشگری‌های اجتماعی زنان در طول تاریخ بوده و هست.
زنانی همچون حضرت ام‌البنین (س) و حضرت زینب (س) با تربیت صحیح فرزندانی شجاع و ولایت‌مدار و تشویق آن‌ها به همراهی امام عصرشان اباعبدالله (ع)، ایثار و فداکاری خود را نمایان و با صبر بر مصائب و مصیبت‌ها دشمنان را خلع سلاح می‌کردند، همچنین بانوان رزمنده‌ای چون ام‌وهب و بانوان شهید و امدادگر در واقعه کربلا نمایانگر پررنگ بودن فعالیت‌های مستقیم و آشکار حضور زنان در عرصه ایثار و فداکاری است.
حضرت زینب (س)؛ اسوه صبر و شکیبایی و طلایه‌دار رسالت مهم پس از واقعه عاشورا
مهم‌ترین بانوی تأثیرگذار در واقعه کربلا حضرت زینب (س) است که به عنوان اسوه صبر و شکیبایی در تاریخ ماندگار شد، ایشان به‌عنوان یک همراه، همدل و هم‌راز صمیمی در کنار امام حسین (ع) نقش‌آفرینی داشتند و پیوسته با عبارات مختلف حقانیت قیام را متذکر می‌شدند و هرگاه در بخشی از سپاه، تزلزل یا تردید و تحیر ایجاد می‌شد، با پیام‌های وحدت‌آفرین خویش، وحدت را در محیط حاکم می‌کردند؛ مراقبت از کودکان، ایجاد روحیه مقاومت در برابر شهادت، مدیریت بانوان نگران و محافظت از جان امام سجاد (ع) و دیگر بیماران و جانبازان کربلا و ایجاد آرامش روانی در بین بازماندگان، از جمله نقش‌های مهم ایشان است.
حضرت زینب (س) طلایه‌دار رسالت مهم و پیام‌رسانی پس از واقعه عاشورا بودند، به‌گونه‌ای که بدون حضور ایشان، کربلا در کربلا می‌ماند و هرگز به آیندگان نمی‌رسید، صبوری ایشان باعث می‌شد که بتوانند از قوه عقل بهره‌مند باشند و بتوانند به‌رغم مصیبت‌ها سخنرانی‌هایی را ارائه کنند و حتی لحظه‌ای دست از بیدارگری مردم و افشاگری ظلم و ستم برنداشتند؛ نقش بصیرت افزایی سیاسی، فرهنگی و امر به معروف و نهی از منکر در این دوره مشهود است، ایشان با روش‌های مختلفی چون سخنرانی، شعر و تحریک عواطف و احساسات و امر به معروف و نهی از منکر پرداخت.
کنشگری اجتماعی زنان، حق مسلم آن‌ها
امروزه نقش اجتماعی زنان قابل انکار نیست، اما چگونگی و حدود این نقش و فرصت یا تهدید بودن آن، معرکه آرا و محل تضارب افکار قرار دارد که در مجموع سه رویکرد را میان متفکران اسلامی از عصر مشروطیت تاکنون به وجود آورده است، همچنین نیروی انسانی از مهم‌ترین ابزار قدرت به شمار می‌رود و حدود نیمی از نیروی انسانی جامعه را زنان تشکیل می‌دهند، بنابراین در سهم‌خواهی باید بعضی از فرصت‌های مشروع سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را برای زنان ایجاد کرد و نقشه و سهم معقول و منطقی برای آنان در نظر گرفت.
امروزه برخی افراد حضور اجتماعی زنان را امری مسلم و حق آن‌ها می‌دانند، البته این موضوع بدان معنا نیست که زنان در جوامع مختلف از این حق بازمانده‌اند، بلکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی با دگرگونی اساسی که در ساختار اجتماعی ایجاد شد، حضور زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی گسترش یافت و این فرصتی گران‌بها است که با برنام ریزی دقیق، برخوردی خردمندانه و عقلانی، با فهم درست و تبیین منطقی از آن، این توان قدرتمند را تقویت و استوار کرد.
فرمان مسیر تعالی جامعه به دست زنان / اهمیت تربیت اجتماعی و جامعه‌پذیری دینی
محمدصادق ربانی، کارشناس ارشد جامعه‌شناسی و استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به نقش حضرت زینب (س) در واقعه کربلا اظهار کرد: با توجه به نقش تربیتی حضرت زینب (س) می‌توان کارکردهایی را برای زنان در نظر گرفت که تربیت اجتماعی و جامعه‌پذیری دینی دو نمونه از این کارکردها است، زنان می‌توانند جامعه‌پذیری دینی را افزایش دهند، از طرفی نیز اگر در جامعه‌ای شاهد کاهش جامعه‌پذیری بودیم، بیانگر کاهش جامعه‌پذیری در فضای خانواده است، چراکه یکی از ابعاد جامعه‌پذیری تمام افراد به سبب تلاش مادران در فضای خانواده است.
وی با اشاره به نقش و تأثیر خانواده در جامعه‌پذیری افراد افزود: به عنوان مثال، اگر حیا در فضای خانواده وجود داشته باشد، جامعه نیز از صفت حیا برخوردار خواهد شد، همچنین اگر جامعه دچار بی‌حیایی شود خانواده نیز بدان مبتلا خواهد شد؛ در واقع میان خانواده و جامعه رابطه‌ای دوسویه برقرار است، لذا زنانی که جامعه‌پذیری دینی را در فضای خانواده تقویت کنند، این فرهنگ‌پذیری دینی در فضای جامعه نیز حاکم خواهد شد.
استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه صفت حیا و غیرت در بحث حجاب متجلی است، ادامه داد: نمی‌توانیم جامعه‌پذیری دینی را میان ملت‌ها و جوامع مختلف گسترش دهیم، اما حجاب و حیا را در آن نهادینه نکنیم؛ البته باید توجه داشت حجاب خود دارای سه جنبه ظاهری، رفتاری و گفتاری است که حجاب ظاهری مربوط به پوشش افراد است و تنها مختص زنان نیست و برای پوشش مردان نیز حدود خاصی مشخص شده است، در حجاب رفتاری باید سلوک رفتاری را رعایت کرد و با نگاه، لبخند یا حرکات بدن موجب ترویج بی‌حیایی نشویم؛ مادری که بتواند انواع حجاب را برای فرزندان تبیین کند، در واقع نقش جامعه‌پذیری دینی را در خانواده ایفا کرده و توانسته است این امر را در فرزندان خود تحقق ببخشد.
ربانی عنوان کرد: نوع دیگر حجاب گفتاری است و انسان نباید به‌گونه‌ای صحبت کند یا سخن بگوید که دیگران را به سمت گناه و مسیرهای نادرست هدایت کند؛ زنان می‌توانند جامعه‌پذیری دینی را در فضای خانواده تبیین کنند و ترویج دهند تا به تدریج وارد فضای جامعه شود؛ والدین، مربیان و معلمان به‌ویژه در دوران ابتدایی باید به تربیت دینی و جامعه‌پذیری دینی توجه ویژه‌ای داشته باشند، همچنین وجود مراکز فرهنگی و تربیتی باید موجب آموزش و تقویت دانش و مهارت کودکان و نوجوانان در این زمینه شوند و در غیر این صورت جامعه از مسیر متعالی خود دور خواهد شد.
تحقق پیام حقیقی واقعه عاشورا، حاصل تلاش‌های حضرت زینب (س) است
وی با بیان اینکه زنان می‌توانند تربیت اجتماعی و جامعه‌پذیری دینی را از خانواده آغاز و در جامعه نهادینه کنند، اضافه کرد: نقش حضرت زینب (س) در واقعه کربلا به‌گونه‌ای بود که توانست افراد حاضر را از جنبه تربیت اجتماعی و جامعه‌پذیری دینی رهبری کند و این دو امر مهم را در قالب مناظره، گفت‌وگو و سخنرانی ترویج دهد، به طور قطع تلاش‌های حضرت زینب (س) و اهل بیت امام حسین (ع) بوده است که موجب شد پیام حقیقی واقعه عاشورا که تربیت اجتماعی و جامعه‌پذیری دینی بود، محقق شود.
کارشناس ارشد جامعه‌شناسی خاطرنشان کرد: شهادت و رشادت اهل بیت اباعبدالله (ع) بخشی از واقعه کربلا است و جلوه دیگر آن هدایت‌گری حضرت زینب (س) است که توانستند پیام روز عاشورا به همراه وقایع آن را به خوبی منتشر کنند، به‌گونه‌ای که اگر ایشان نبودند پیام و رهنمودهای واقعه عاشورا در طول تاریخ جاودان نمی‌ماند و به دستمان نمی‌رسید؛ علاوه بر حضور امام حسین (ع) به همراه خانواده در واقعه کربلا، بیان مواضع در قالب خطبه و سخنرانی توسط حضرت زینب (س) موجب شکسته شدن فضای خفقان آن زمان و جاودانی واقعه عاشورا شد، با کنشگری و اقدام بجا می‌توان مانع از پیشرفت جهل و ظلم شد، همانگونه که حضرت زینب (س) با تلاش خود توانستند موجب افزایش آگاهی و تغییر نگرش مردم زمان خود شوند.
تربیت اجتماعی منافاتی با کنشگری اجتماعی زنان ندارد / باید نگاه خود را به اشتغال زنان تغییر دهیم
ربانی با اشاره به نقش تأثیرگذار زنان و مادران در تربیت فرزند و تزاحم آن با کنشگری اجتماعی زنان افزود: تربیت اجتماعی منافاتی با کنشگری اجتماعی زنان ندارد و زنان می‌توانند تنها با رعایت حدود شرعی و اخلاقی کنشگری اجتماعی داشته باشند، البته در حوزه اشتغال زنان این دیدگاه که اشتغال زنان همچون اشتغال مردان باشد، صحیح نیست؛ نگاه‌مان نسبت به اشتغال زنان باید متفاوت از اشتغال مردان باشد، در غیر این صورت با تربیت نیروی انسانی کارآمدی که برعهده زنان است، منافات خواهد داشت؛ بنابراین باید اشتغال زنان با توجه به ویژگی‌ها، روح لطیف و عاطفی، وظایف و توانایی آن‌ها صورت گیرد و در تضاد با آن نباشد.
وی تاکید کرد: به صورت کلی تربیت اجتماعی و کنشگری اجتماعی زنان منافاتی با یکدیگر ندارد، اما باید به اعتدال میان این دو نیز توجه شود تا دچار افراط یا تفریط نشویم، بنابراین باید چهارچوب مشخصی برای آن تعریف شود تا زنان بتوانند در کنار پرداختن تربیت فرزند، در عرصه‌های اجتماعی فعالیت داشته باشند.
امروزه اشتغال زنان یک پدیده مهم اجتماعی است که از زاویه‌های مختلف قابل بررسی است و فرصت‌های فراوان اجتماعی همچون فعالیت در عرصه آموزش، مشاغل اداری و نقش‌آفرینی در مراکز علمی و دانشگاهی پیشروی زنان قرار دارد، اما مهم آن است که زنان شناخت درستی از فرصت‌ها داشته باشند، در واقع بتوانند با بهره‌مندی از یک تعریف جامع، فرصت‌ها را از تهدیدها تشخیص دهند، بنابراین بدون شک تعریف دقیق و شناخت درست از چگونگی حضور اجتماعی زنان، فرصت‌ها و تهدیدها را روشن و شفاف می‌سازد، در این صورت زنان می‌توانند بهتر فرصت‌ها و تهدیدات را تشخیص دهند.
برخی از افراد به لحاظ نداشتن تعریف و شناخت صحیح از شرایط حضور اجتماعی زنان و نوع کنشگری آن‌ها در جامعه، بعضی از محدودیت‌ها را موجب سلب آزادی زنان می‌دادند، اما باید توجه داشت که این شرایط نه‌تنها محدودیت نیست، بلکه مصونیت برای زنان و نگاهبان شخصیت، کرامت انسانی و تعالی زنان است و آن‌ها را از آسیب‌هایی همچون مدگرایی، کوچک شمردن خانه‌داری، حضور تبلیغاتی، ابزار رسانه‌ای و اشتغال افراطی باز می‌دارد، همانگونه که در طول تاریخ زنانی همچون حضرت زینب (س) با کنشگری خود اتفاقاتی را رقم زده‌اند که علاوه بر جاودانی در گذر تاریخ، شاید تنها به دست زنان می‌توانست صورت پذیرد.
نظر شما