به گزارش خبرگزاری ایمنا از قم، خشکسالیهای پیدرپی و برداشتهای بیرویه از منابع آب زیرزمینی، طی سالهای اخیر استان قم را در معرض یکی از پیچیدهترین بحرانهای زیستمحیطی کشور قرار داده است. کاهش چشمگیر منابع آبی، افت شدید سطح آب سفرههای زیرزمینی و نابودی پوشش گیاهی در دشتهای استان، منجر به شکلگیری کانونهای متعدد تولید گرد و غبار شده که هر سال با آغاز فصل گرما، چهرهای نگرانکنندهتر به خود میگیرند.
قم که پیشتر با بحران کمآبی و فرونشست زمین مواجه بود، اکنون با گسترش پدیده گرد و غبار، بهویژه در مناطق حاشیهای مانند دشت مسیله، کویر جنوب شرقی، و بهطور خاص «سراجه»، درگیر بحرانی ترکیبی شده است. ریزگردها علاوه بر تأثیرات منفی بر سلامت شهروندان، بر اقتصاد محلی، کشاورزی، زیستبوم منطقه و زیرساختهای شهری نیز تأثیرات مخربی گذاشتهاند.
در چنین شرایطی، بیتوجهی به مدیریت منابع طبیعی، فقدان برنامهریزی بلندمدت و عدم اجرای طرحهای تثبیت خاک، وضعیت را وخیمتر کرده است، در این میان سراجه که زمانی تنها نامی در نقشههای جغرافیایی بود، اکنون به نماد هشداردهنده از یک بحران خاموش اما در حال گسترش تبدیل شده است.
ذرات ریز معلق در هوای شهر قم روی عقربه کیفیت سنجی حتی پا را از عدد ۲۰۰ هم فراتر گذاشته و شرایط نامطلوبی برای شهروندان و زائران ایجاد کرده است، ریزگردها همچون مهمان ناخوانده ادارات و بانکها را تعطیل میکند، بیماران تنفسی را آزار میدهد و برای کودکان و سالمندان انبوهی از مشکلات تنفسی و قلبی ایجاد میکند تا جایی که مسئولان دانشگاه علوم پزشکی قم نیز نسبت به افزایش بیماران ناشی از وضعیت نامطلوب کیفیت هوا هشدار میدهند.
سیده مریم محمدی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم با ابراز نگرانی از وضعیت این منطقه میگوید: سراجه اکنون به اولویت نخست بحرانهای زیستمحیطی قم تبدیل شده است؛ منطقهای فاقد منابع آبی و پوشش گیاهی کافی و در عین حال رهاشده از مدیریت اصولی.
وی با اشاره به اینکه برنامهای برای کنترل بحران سراجه تدوین شده، خاطرنشان میکند: اجرای این طرح نیازمند عزم ملی و تأمین اعتبارات لازم است، در غیر این صورت سراجه تنها نقطه آغاز یک تهدید فراگیر خواهد بود.»
در همین راستا، محمد شعاعی، مدیرکل منابع طبیعی استان نیز وضعیت سراجه را «بحرانی» توصیف کرده و از بلاتکلیفی طرحهای احیایی مانند نهالکاری و تثبیت خاک سخن گفته است «تا زمانی که حمایت مالی و مشارکت مردمی جلب نشود، هیچکدام از این طرحها به سرانجام نخواهد رسید.»
وی فعالیتهای معدنی مخرب و قطع حقابههای طبیعی را از عوامل اصلی نابودی این منطقه میداند و هشدار میدهد: اگر اقدامی فوری و هماهنگ صورت نگیرد، گرد و غبار ناشی از سراجه دامنهای بسیار فراتر از قم خواهد یافت.
منشأ اصلی ریزگردها خشک شدن منابع آبی است
سید احمد شفیعی، معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست استان قم با اشاره به وسعت دشت سراجه که نزدیک به ۳۰ هزار هکتار است، آن را یکی از مناطق بحرانی در اطراف شهر قم معرفی میکند و به خبرنگار ایمنا میگوید: این ناحیه بهعنوان یکی از مهمترین منابع تولید گرد و غبار در استان شناخته میشود و اثرات آن محدود به تابستان نیست بلکه در تمام فصول سال مشاهده میشود.
وی میافزاید: دولت در حال حاضر با همراهی دستگاههای مختلف در حال انجام اقدامات لازم برای کنترل این وضعیت در سطح ملی است، علاوه بر سراجه مناطقی همچون دشت مسیله، دشت قم و حسینآباد میشمست نیز در شمار کانونهای فعال گرد و غبار استان قرار دارد.
معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست استان قم خاطرنشان میکند: هدفگذاری شده است تا در یک بازه زمانی پنجساله اقدامات مؤثری برای مهار این بحران اجرایی شود و تأثیرات مخرب آن بر زندگی روزمره مردم کاهش پیدا کند.
شفیعی منشأ اصلی ریزگردها را خشک شدن منابع آبی بهویژه اطراف دریاچه نمک میداند و ادامه میدهد: نبود حقابه کافی موجب خشکی زمین و فعالیت بیشتر این کانونها شده است، این موضوع نهتنها موجب افت شدید کیفیت هوا میشود، بلکه تهدیدی جدی برای سلامت ساکنان، بهویژه بیماران تنفسی محسوب میشود.
شفیعی اضافه میکند: بخشی از آلودگی هوا ناشی از فعالیت صنایع آلایندهای است که همچنان به استفاده گسترده از سوختهای فسیلی ادامه میدهد و به همین دلیل اداره کل محیط زیست استان این واحدها را بهطور مستمر زیر نظر دارد و تلاش دارد تا از افزایش آلایندگی و تخلفات احتمالی جلوگیری شود.
وی تأکید میکند: برونرفت از این چالشها مستلزم همکاری نزدیک میان نهادهای مختلف است و برای کاهش آلودگی و حفاظت از محیط زیست باید برنامههایی جامع، هدفمند و بلندمدت اجرا شود تا همزمان سطح استانداردهای زیستمحیطی در بخشهای صنعتی و کشاورزی نیز ارتقا پیدا کند و بهبود شرایط زندگی و سلامت عمومی محقق شود.
به گزارش ایمنا، اکنون سراجه نهتنها تهدیدی برای زیستبوم استان بلکه زنگ خطری برای مناطق مرکزی کشور است، تهدیدی که مقابله با آن از توان استان فراتر رفته است و به همکاری ملی نیاز دارد؛ این منطقه در کنار دشت مسیله، دریاچه نمک و دیگر دشتهای بحرانی استان قم باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
نظر شما