به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، تابآوری اقلیمی به معنای توانایی جوامع برای مقابله و سازگاری با تغییرات اقلیمی و بازیابی از تأثیرات مخرب بحرانهای اقلیمی است. این مفهوم، کلید حفظ امنیت زیستی، اقتصادی و اجتماعی در برابر چالشهای پیشروی شهرهاست و با افزایش رویدادهای شدید آبوهوایی و تهدیدهای زیستمحیطی به یکی از اولویتهای اصلی جهانی تبدیل شده است.
منظور از تغییرات اقلیمی، تغییرات بلندمدت در دما و الگوهای اقلیمی زمین است که منجر به خشکسالیهای شدید، سیلابها، ذوب شدن یخهای قطبی، افزایش سطح دریاها و دیگر پیامدهای مهم میشود. در دهه اخیر با افزایش فراوانی این رویدادها، مفهوم تابآوری اقلیمی و افزایش آمادگی جوامع برای مقابله و سازگاری با تأثیرات تغییرات اقلیمی اهمیت ویژهای پیدا کرده است.
از اواخر قرن نوزدهم تاکنون، دمای متوسط سطح زمین حدود ۱.۲ درجه سانتیگراد افزایش پیدا کرده است. این افزایش دما تا حدی طبیعی است، اما فعالیتهای انسانی بهویژه استفاده گسترده از سوختهای فسیلی همچون زغالسنگ، نفت و گاز، این روند را بهشدت تسریع کردهاند. سوختن این منابع موجب انتشار دیاکسید کربن میشود که گرما را در جو زمین محبوس میکند و عامل اصلی گرمایش جهانی است.
پیامدهای گرمایش زمین
گرمایش زمین موجب بروز رویدادهای شدید آبوهوایی همچون خشکسالیهای طولانیمدت، طوفانهای سهمگین و موجهای گرمایی شده است، همچنین ذوب شدن یخچالهای طبیعی سطح دریاها را بالا برده و اسیدی شدن اقیانوسها را تشدید کرده است که همه این عوامل تأثیرات عمیقی بر زندگی انسانها و اکوسیستمها دارد.
این تغییرات برای فقیرترین ۸۰ درصد جمعیت جهان خطرناکتر خواهد بود. پیشبینی میشود تا سال ۲۰۵۰، تولیدات کشاورزی تا ۳۰ درصد کاهش و سطح دریاها بهدلیل ذوب شدن یخهای قطبی تا ۲.۵ متر افزایش پیدا کند که دو سوم شهرهای ساحلی جهان را تهدید میکند. بر اساس گزارش شبکه تابآوری اقلیمی (CRN)، هزینههای ناشی از بلایای مرتبط با تغییرات اقلیمی طی ۲۰ سال آینده به ۲.۷ میلیارد دلار خواهد رسید.
افزایش تابآوری اقلیمی
تابآوری اقلیمی به معنای مدیریت مؤثر و مقابله با تأثیر تغییرات اقلیمی است تا از تشدید آن جلوگیری شود. هدف این است که ظرفیت جوامع برای سازگاری با پدیدههایی همچون سیلاب، خشکسالی و افزایش سطح دریا بالاتر رود تا سلامت جامعه حفظ شود، اکوسیستمها پایدار بمانند و اقتصادها مقاوم شوند.
نخستین گام در مقابله با تغییرات اقلیمی، کاهش انتشار گازهای گلخانهای بهویژه دیاکسید کربن است که بهطور عمده از سوختن سوختهای فسیلی ناشی میشود. این کاهش با جایگزینی انرژیهای تجدیدپذیر به جای زغالسنگ و گاز، استفاده از خودروهای برقی و حملونقل عمومی امکانپذیر است. اما در کنار این اقدامات، باید به سازگاری با تغییرات اقلیمی نیز توجه شود تا شهرها و ساکنانشان از پیامدهای آن در امان بمانند.
برای تضمین تابآوری اقلیمی، کاهش انتشار گازهای گلخانهای بهویژه دیاکسید کربن باید با اقداماتی همراه شود که به جوامع کمک میکند تا با تأثیرات اجتنابناپذیر تغییرات اقلیمی سازگار شوند. در ادامه مهمترین راهکارهای افزایش تابآوری توضیح داده میشود.
حفاظت از اکوسیستمها
تالابها، جنگلهای حرا و جنگلهای دیگر بهعنوان سدهای طبیعی در برابر سیلابها و طوفانها عمل میکنند. این اکوسیستمها علاوهبر جذب دیاکسید کربن، تنوع زیستی را حفظ و تعادل زیستمحیطی را برقرار میکنند. حفظ و احیای این زیستگاهها موجب میشود که جوامع در برابر بلایای طبیعی مقاومتر شوند و فشارهای ناشی از تغییرات اقلیمی بر آنها کاهش پیدا کند. مدیریت پایدار جنگلها و جلوگیری از جنگلزدایی نیز نقش کلیدی در کاهش انتشار گازهای گلخانهای و حفظ منابع طبیعی دارد.
تغییر الگوهای مصرف
ترویج استفاده مجدد، تعمیر و بازیافت محصولات به کاهش ضایعات و مصرف کلی منابع کمک میکند. این تغییر الگوهای مصرفی نهتنها فشار بر منابع طبیعی را کاهش میدهد، بلکه به کاهش تولید گازهای گلخانهای نیز منجر میشود. فرهنگسازی در جامعه برای مصرف هوشمندانه و کاهش هدررفت منابع، گامی مؤثر در جهت سازگاری با تغییرات اقلیمی است.
ایجاد زیرساختهای مقاوم
طراحی و تقویت زیرساختهای حیاتی همچون سیستمهای برق، حملونقل و آب با استفاده از مواد و فناوریهای پایدار، موجب میشود این سیستمها در برابر بلایای طبیعی همچون سیل، طوفان و زلزله مقاوم باشند. بهبود سیستمهای هشدار زودهنگام و شبکههای ارتباطی میتواند زمان کافی برای واکنش به بحرانها فراهم کند و خسارات را به حداقل برساند. این زیرساختها باید بهگونهای طراحی شوند که علاوهبر مقاومت، اثرات زیستمحیطی کمتری داشته باشند.
توسعه محصولات کشاورزی و دامداری مقاوم
در حوزه کشاورزی و دامداری، ترویج گونههای گیاهی و دامهایی که در شرایط اقلیمی سخت مقاوم هستند، از اهمیت بالایی برخوردار است. این محصولات کشاورزی و دامداری مقاوم میتوانند در برابر خشکسالی، گرما و دیگر شرایط نامساعد مقاومت و امنیت غذایی را تضمین کنند. استفاده از روشهای کشاورزی هوشمند اقلیمی و حفظ سلامت خاک نیز به افزایش بهرهوری و کاهش آسیبهای اقلیمی کمک میکند.
نوآوری فناوری
بهرهگیری از فناوریهای نوین همچون هوش مصنوعی، دادههای بزرگ و سیستمهای پایش لحظهای، امکان پیشبینی دقیقتر رویدادهای آبوهوایی شدید و مدیریت بهتر منابع را فراهم میکند. این فناوریها به برنامهریزی شهری هوشمند، مدیریت بهینه منابع آب و کاهش ریسکهای اقلیمی کمک میکنند. استفاده از فناوریهای دیجیتال در آموزش و آگاهسازی عمومی، مشارکت مردم را در مقابله با تغییرات اقلیمی افزایش میدهد.
توسعه فناوریهای انرژی پاک همچون سیستمهای خورشیدی هوشمند، توربینهای بادی خانگی و شبکههای برق توزیع شده، نقش مهمی در کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی و بهبود پایداری زیستمحیطی ایفا میکند. فناوریهای نوآورانه در حوزه کشاورزی شهری و مدیریت پسماند نیز به بهینهسازی مصرف منابع و کاهش اثرات مخرب محیطی کمک و تابآوری جوامع را در برابر تغییرات اقلیمی تقویت میکنند.
برنامهریزی شهری مقاوم
طراحی شهرهای پایدار با فضاهای سبز گسترده، کاشت درختان مقاوم به تغییرات اقلیمی و ساخت ساختمانهای سازگار با اقلیم، تابآوری شهری را افزایش میدهد. این اقدامات موجب کاهش اثرات گرما، بهبود کیفیت هوا و کاهش خطر سیلابها میشود، همچنین ایجاد مسیرهای پیادهروی و دوچرخهسواری در شهرها، سلامت جسمی و روانی مردم را بهبود میبخشد و به کاهش انتشار گازهای گلخانهای کمک میکند.
افزون بر این، تلفیق راهکارهای هوشمند در مدیریت شهری از جمله مدیریت انرژی، جمعآوری و بازیافت آب باران، استفاده از مصالح بومی و تجدیدپذیر در ساختوساز و ارتقای حملونقل عمومی پاک، از دیگر مؤلفههای مهم در توسعه پایدار شهری است. این رویکرد جامع نهتنها به حفظ منابع طبیعی کمک میکند، بلکه با کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان، شهرها را به محیطهایی ایمنتر، سالمتر و سازگارتر با تغییرات اقلیمی تبدیل میسازد.
مشارکت اجتماعی
تقویت همبستگی و حمایت متقابل در جوامع، کلید موفقیت در اجرای برنامههای سازگاری است. تشویق مشارکت فعال شهروندان در برنامهریزی و اجرای اقدامات سازگاری، افزایش آگاهی و ایجاد حس مسئولیتپذیری اجتماعی را به دنبال دارد. آموزش و اطلاعرسانی مستمر به مردم درباره اهمیت حفاظت از محیط زیست و تغییرات اقلیمی، موجب شکلگیری رفتارهای پایدار و کاهش آسیبهای ناشی از تغییرات اقلیمی میشود.
این مجموعه اقدامات در کنار هم، چهارچوبی جامع برای افزایش تابآوری اقلیمی فراهم میکند که هم کاهش اثرات منفی تغییرات اقلیمی را ممکن میسازد و هم جوامع را برای رویارویی با چالشهای آینده آمادهتر میکند.
نمونههای عملی تابآوری اقلیمی در جهان
شهر کپنهاگ با بازطراحی هوشمندانه فضاهای عمومی خود، پارکها و میدانها را به مخازن موقت آب تبدیل کرده است. این فضاها در زمان بارشهای شدید و سیلابهای ناگهانی، آب اضافی را جذب و ذخیره میکنند تا از ورود آن به سیستم فاضلاب شهری جلوگیری شود. این اقدام نهتنها به کاهش خطر سیلاب کمک میکند، بلکه فضای سبز و زیبایی شهری را نیز حفظ میکند و محیطی امنتر برای شهروندان فراهم میسازد.
توکیو با ایجاد باغهای روی پشتبام و نصب سیستمهای نگهداری آب باران در ساختمانهای بلند، مدیریت هوشمندانهای بر منابع آب باران دارد. این سیستمها آب باران را جمعآوری و ذخیره میکنند تا در مواقع نیاز از آن استفاده شود و همچنین از ورود حجم زیاد آب به شبکه فاضلاب جلوگیری کنند. این طرحها به کاهش خطر سیلاب شهری کمک میکند و فضای سبز اضافی را در محیطهای شهری پرجمعیت افزایش میدهد.
آمستردام با اجرای سیستمهای نوآورانه زهکشی و توسعه گسترده فضاهای سبز، خطر سیلاب را بهطور مؤثری کاهش داده است. این سیستمها شامل کانالها و مسیرهای آبگیر پیشرفته است که آب اضافی را بهسرعت هدایت و تخلیه میکنند، همچنین افزایش فضاهای سبز و پارکها به جذب آب باران کمک میکند و از فشار بر سیستم زهکشی شهری میکاهد که این امر به نوبه خود موجب افزایش تابآوری شهر در برابر تغییرات اقلیمی شده است.
شهر ملبورن با ساخت کارخانه آبشیرینکن پیشرفته توانسته است یکسوم نیاز سالانه آب خود را تأمین کند. این کارخانه با تبدیل آب شور دریا به آب قابل شرب، منبع پایداری برای مقابله با خشکسالیهای طولانی فراهم کرده است. این اقدام علاوهبر اینکه امنیت آبی شهر را افزایش میدهد، فشار بر منابع آب زیرزمینی و رودخانهها را نیز کاهش میدهد و به حفظ اکوسیستمهای محلی کمک میکند.
برزیل با اجرای برنامههای گسترده جنگلکاری مجدد در جنگل آمازون، تلاش میکند تا تأثیرات تغییرات اقلیمی را کاهش دهد و تنوع زیستی این منطقه حیاتی را حفظ کند. این برنامهها شامل کاشت میلیونها درخت و احیای مناطق تخریبشده است که به جذب دیاکسید کربن و تثبیت خاک کمک میکند. حفظ و گسترش جنگلهای آمازون نقش مهمی در تنظیم شرایط آبوهوایی و حفاظت از گونههای گیاهی و جانوری ایفا میکند.
کنیا با توسعه کشاورزی هوشمند اقلیمی، به دنبال افزایش مقاومت کشاورزی خود در برابر شرایط سخت اقلیمی است. این کشور از تکنیکهای کشاورزی سازگار با خشکی، کشت محصولات مقاوم به کمآبی و روشهای حفظ خاک استفاده میکند تا تولید غذا را تضمین کند. این اقدامات به بهبود امنیت غذایی، کاهش آسیبهای ناشی از خشکسالی و حفظ سلامت خاک کمک میکند و کشاورزان را در مقابله با تغییرات اقلیمی توانمند میسازد.
نظر شما