به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از ساینس دیلی، بهگفته محققان دانشگاه ساوتهمپتون در مقالهای که در نشریه Nature Geoscience منتشر شده، زیر منطقه آفار در اتیوپی نوعی «ضربان زمین» جریان دارد؛ امواج پیاپی از سنگِ مذاب (گوشته داغ) که از عمق زمین بهصورت دورهای صعود میکنند. این پالسهای مدوام و منظم، طی میلیونها سال پوسته قاره آفریقا را کشیده و نازک میکنند تا در نهایت، راه برای پیدایش یک اقیانوس جدید هموار شود. الگوی این نوسانها تصادفی نیست، بلکه رابطهای نزدیکی با ضخامت و سرعت واگرایی صفحات تکتونیکی دارد.
منطقه آفار نقطه تلاقی سه گسل مهم است؛ گسل اتیوپی مرکزی، گسل دریای سرخ و گسل خلیج عدن
از دیرباز زمینشناسان فرض میکردند زیر این محل، منبع داغی (پلوم) قرار دارد که عامل اصلی دور شدن و گسست قاره است؛ اما ساختار دقیق و نحوه رفتار این پلوم تا کنون روشن نبود. برای رفع این ابهام، تیمی متشکل از ده مؤسسه علمی در بریتانیا، ایتالیا، آلمان، ایرلند و اتیوپی بیش از ۱۳۰ نمونه از سنگهای آتشفشانی آفار و گسل اتیوپی مرکزی را گردآوری کردند. با تحلیل ترکیب شیمیایی این نمونهها و بهرهگیری از مدلسازیهای آماری پیشرفته، چهارچوبی کلی از شکلگیری و جریان گوشته داغ به دست آمد.
نتایج نشان داد که پلوم زیر آفار بهشکلی نامتقارن و در قالب «نوارهای شیمیایی» منظم درون گسلها پخش شده است؛ درست مثل بارکدی که در فواصل منظم تکرار میشود. فاصله و پهنای این نوارها بسته به میزان ضخامت صفحههای تکتونیکی رویی و سرعت واگرایی در هر گسل متفاوت است. تام گرنون از دانشگاه ساوتهمپتون میگوید: «این الگوهای شیمیایی ثابت میکنند که صعود مواد داغ پالسی است، شبیه ضربان خون در یک رگ باریک که هرچه گسل سریعتر باز شود (همچون گسل دریای سرخ) پالسها کاراتر و منظمتر حرکت میکنند.»
درک کر، استاد همکار علوم زمین در دانشگاه ساوتهمپتون و دانشگاه فلورانس، یادآور میشود که یافتهها نشان میدهد پلومهای گوشته پویا و واکنشپذیر به حرکت صفحات تکتونیکی هستند. بهگفتۀ او، «درک این پویایی میتواند به ما کمک کند تا بهتر فعالیتهای آتشفشانی سطحی و زلزلهها را تبیین کرده و روند شکافته شدن قارهها را پیشبینی کنیم. یکی از گامهای بعدی تحقیق، تعیین مسیر و سرعت جریان گوشته داغ زیر صفحات است.»
اِما واتس، محقق اصلی این مطالعه و اکنون از اعضای دانشگاه سوانسی، اهمیت همکاری میانرشتهای را خاطرنشان میکند: «ترکیب روشهای ژئوشیمی، لرزهنگاری و مدلسازی پیشرفته، مثل کنار هم چیدن قطعات یک پازل بزرگ است. بدون این تنوع ابزارها، تصویر کاملی از آنچه در اعماق زمین میگذرد، بهدست نخواهیم آورد.»
نظر شما