به گزارش خبرگزاری ایمنا از گلستان، اگرچه نام گلستان برای این استان به جهت برخورداری از جنگل‌های گسترده هیرکانی، آبشار و دریا انتخاب شد اما به واسطه استفاده ۹۷ درصد از منابع آب زیرزمینی در دهه‌های گذشته، این استان با بحران خشکسالی روبه‌رو شده است تا جایی‌که مشکلات آب شرب در شهرها و روستاهای استان گلستان به دلیل پایین افتادن سطح چاه‌های آب بغرنج شده است.
در پی خشکسالی‌های چند سال اخیر در گلستان و کاهش ذخیره آب‌خوان‌های این استان، سطح آب‌های زیرزمینی به شدت کاهش پیدا کرده است، به طوری که حالا شهرهای گرگان و گنبدکاووس در تأمین آب شرب در وضعیت قرمز قرار گرفته‌اند، به طوری که مطابق گزارش‌های هواشناسی استان، طی ۱۵ سال گذشته از میزان بارندگی‌های گلستان کاسته شده است.
ایجاد توده‌های گردوغبار در گلستان از عواقب تلخ خشکسالی است
امان محمد کمالی، مدیرکل هواشناسی گلستان با بیان اینکه طی ۱۵ سال گذشته از میزان بارندگی‌های گلستان کاسته شده و از سال ۸۶ تاکنون، بیشتر سال‌ها میانگین بارش در استان کمتر از حد نرمال بوده است، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: میزان بارش‌های گلستان ۵۱۰ میلیمتر است که این میزان بارندگی نسبت به متوسط جهانی عدد کمی است و احتمال بارش بیشتر یا کمتر باران در برخی از شهرستان‌ها وجود دارد، ضمن اینکه گلستان از مهر سال ۱۳۹۹ تا مهر سال‌جاری گرفتار خشکسالی متوالی و شدید شده است.
وی با بیان اینکه در ۳۰ سال گذشته، میانگین دمایی استان گلستان یک تا دو درجه افزایش داشته است، ادامه می‌دهد: در سال‌های گذشته تعداد روزهای با دمای بالای ۴۰ درجه سانتیگراد در گلستان افزایش پیدا کرده و اگر طی ۳۰ سال گذشته تعداد روزهای گرم در مرکز گلستان زیر پنج روز بود، اکنون به بیش از ۱۰ روز رسیده است.
وی آتش‌سوزی جنگل‌ها، ایجاد توده‌های گردوغبار در داخل و خارج استان و بیابان‌زایی را از عواقب تلخ خشکسالی در گلستان می‌داند و می‌گوید: در گذشته پدیده گردوغبار در مرز استان مشاهده می‌شد اما اکنون تقریباً کل استان تحت تأثیر این معضل قرار گرفته است.
کمبود آب جدی گرفته شود
با توجه به کاهش بارش‌ها و توالی خشکسالی در سال‌های اخیر، آگاه‌سازی مردم و کشاورزان از اهمیت ویژه برخوردار است تا جایی‌که این موضوع به توصیه نماینده ولی فقیه در استان گلستان در خطبه‌های نماز جمعه هم مطرح می‌شود.
آیت‌الله سیدکاظم نور مفیدی خطیب جمعه گرگان در این رابطه گفته است، مردم و مسئولان باید موضوع کمبود آب را جدی گرفته و برای مصرف بهینه برنامه‌ریزی داشته باشند چراکه شاید بدون برق و گاز شاید بتوان زندگی را ادامه داد، اما بدون آب ادامه حیات امکان‌پذیر نیست.
وی تغییر اقلیم، کاهش بارندگی‌ها و رشد جمعیت را از عوامل اصلی بحران آبی در استان دانسته و افزوده است که جمعیت گرگان از چهار هزار نفر در یک قرن پیش به ۴۰۰ هزار نفر رسیده است و این رشد، فشار سنگینی بر منابع وارد کرده است، از این رو مردم و کشاورزان باید با گرفتن رویکردی هوشمندانه، مانع تشدید بحران شوند.
صرف ۸۸ منابع آبی در کشاورزی
به باور کارشناسان، خشکسالی‌های چند سال اخیر فشار را بر منابع آبی استان گلستان به شدت زیاد کرده اما آنچه فشار به منابع آبی را در افزایش داده، استفاده زیاد آن در بخش کشاورزی است.
ایرج حیدریان، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: ۸۸ درصد منابع آب زیرزمینی گلستان در این بخش مصرف می‌شود، اما بهره‌وری آن تنها ۳۰ درصد است و ۷۰ درصد آب به هدر می‌رود.
وی با انتقاد از الگوی ناکارآمد مصرف آب در بخش کشاورزی می‌افزاید: در گذشته، کشت پنبه با مصرف سه هزار مترمکعب آب در هر هکتار انجام می‌شد، اما امروز کشت شالی با مصرف سرسام‌آور ۱۵ هزار مترمکعب در هر هکتار، منابع آبی استان را به تاراج برده است.
حیدریان با اشاره به سطح زیرکشت ۷۰ هزار هکتاری شالی در گلستان می‌گوید: هر سال یک میلیارد مترمکعب آب، معادل نیمی از منابع زیرزمینی استان، صرف تولید یک محصول می‌شود و نیم دیگر نیز به سایر محصولات زراعی و باغی اختصاص پیدا می‌کند، بنابراین اصلاح فوری الگوی کشت و توقف کشت محصولات پرآب‌بر تنها راه نجات منابع آبی گلستان است.
وی از برنامه‌های اضطراری برای مقابله با کمبود آب خبر می‌دهد و می‌افزاید: شیرین‌سازی آب دریا یکی از این طرح‌هاست که مجوز آن صادر شده و به‌زودی فراخوان جذب سرمایه‌گذار اعلام خواهد شد.
صرف ۸۸ منابع آبی در کشاورزی
به باور کارشناسان، خشکسالی‌های چند سال اخیر فشار را بر منابع آبی استان گلستان به شدت زیاد کرده اما آنچه فشار به منابع آبی را در افزایش داده، استفاده زیاد آن در بخش کشاورزی است.
ایرج حیدریان، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: ۸۸ درصد منابع آب زیرزمینی گلستان در این بخش مصرف می‌شود، اما بهره‌وری آن تنها ۳۰ درصد است و ۷۰ درصد آب به هدر می‌رود.
وی با انتقاد از الگوی ناکارآمد مصرف آب در بخش کشاورزی می‌افزاید: در گذشته، کشت پنبه با مصرف سه هزار مترمکعب آب در هر هکتار انجام می‌شد، اما امروز کشت شالی با مصرف سرسام‌آور ۱۵ هزار مترمکعب در هر هکتار، منابع آبی استان را به تاراج برده است.
حیدریان با اشاره به سطح زیرکشت ۷۰ هزار هکتاری شالی در گلستان می‌گوید: هر سال یک میلیارد مترمکعب آب، معادل نیمی از منابع زیرزمینی استان، صرف تولید یک محصول می‌شود و نیم دیگر نیز به سایر محصولات زراعی و باغی اختصاص پیدا می‌کند، بنابراین اصلاح فوری الگوی کشت و توقف کشت محصولات پرآب‌بر تنها راه نجات منابع آبی گلستان است.
وی از برنامه‌های اضطراری برای مقابله با کمبود آب خبر می‌دهد و می‌افزاید: شیرین‌سازی آب دریا یکی از این طرح‌هاست که مجوز آن صادر شده و به‌زودی فراخوان جذب سرمایه‌گذار اعلام خواهد شد.
به اعتقاد متخصصان، شیرین‌سازی آب دریای خزر راهکاری برای تأمین آب آشامیدنی و مصارف صنعتی است اما چالش‌هایی همچون هزینه‌های بالا و اثرات زیست‌محیطی مانند مدیریت پسماند نمک، نیاز به برنامه‌ریزی دارد، این کارشناسان معتقدند استفاده از پساب، فشار بر منابع زیرزمینی را کاهش می‌دهد و ظرفیت توسعه صنعتی و کشاورزی پایدار را افزایش می‌دهد اما موانعی همچون هزینه‌های زیرساختی و نیاز به فناوری‌های پیشرفته تصفیه باید مورد توجه قرار گیرد.
استفاده از ظرفیت جمع‌آوری آب‌های سطحی برای کاهش مصرف آب‌های زیرزمینی
ابوالفضل رحیمی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب گلستان در این رابطه با بیان اینکه استفاده از پساب در بندرترکمن، بندرگز، کردکوی، گرگان، گنبدکاووس، در حال انجام است، گفته است: مرحله نخست تصفیه‌خانه فاضلاب گنبدکاووس تکمیل شده و توسعه ایستگاه‌های پمپاژ و شبکه درون‌شهری ادامه دارد.
به گفته وی، گرگان روزانه ۴۰ هزار مترمکعب پساب تولید می‌کند که ۲۷ هزار مترمکعب آن برای زراعت چوب و دیگر بخش‌ها قابل واگذاری است.
رحیمی همچنین از اجرای طرح فاضلاب روستایی در غرب استان خبر داده و افزوده است: تصفیه خانه فاز آزادشهر نیز در سال‌جاری تکمیل می‌شود.
گذشته از تصفیه فاضلاب یا شیرین‌سازی آب که هر دو هزینه‌بر است، به باور کارشناسان می‌توان از ظرفیت جمع آوری آب‌های سطحی برای کاهش مصرف منابع آب‌های زیرزمینی بهره برد.
جمال ریاحی، کارشناس ارشد مهندسی مدیریت منابع آب در این راستا به خبرنگار ایمنا می‌گوید: از آنجایی که در استان گلستان به دلیل شرایط اقلیمی بارش‌های نقطه‌ای با شدت زیاد در فصل بهار و تابستان اتفاق می‌افتد، برنامه‌ریزی برای بهره‌مندی از این بارش‌ها، صرف نظر از استفاده بهینه، راه‌حلی برای رفع مشکل آب‌گرفتگی معابر در شهرهای استان خواهد بود.
وی با بیان اینکه با اصلاح هندسی معابر و منازل به راحتی می‌توان آب حاصل از بارندگی را ذخیره کرد، می‌افزاید: حفر چاه‌های تغذیه رواناب ناشی از بارندگی در واحدهای مسکونی از دیگر راهکارهای ذخیره آب‌های سطحی است.
وی ادامه می‌دهد: چنانچه در پیاده‌رو و خیابان‌ها به جای استفاده از مصالح غیرقابل نفوذ از سطوح مفروش همچون آسفالت متخلخل و بتن قابل نفوذ استفاده شود، میزان نفوذ رواناب به زمین بیشتر خواهد بود، همچنین جانمایی پارک در مناطق پَست شهری که معمولاً در زمان بارندگی، رواناب‌ها به آن سمت جاری می‌شوند، منجر به کاهش آب‌گرفتگی معابر شهر می‌شود.
ریاحی حجم بارندگی سالانه استان را ۹ میلیارد مترمکعب اعلام می‌کند و می‌گوید: از این میزان بارش فقط بیش از دو هزار مترمکعب را می‌توان استفاده کرد، درحالی‌که اگر به ذخیره این آب‌های سطحی توجه شود، بخش عمده‌ای از مشکلات کم‌آبی استان حل خواهد شد، از سوی دیگر ما اصلاح هندسی بلوارها را از راه‌های دیگر حل بحران آب‌گرفتگی هنگام بارندگی شدید می‌دانیم اما باوجود تصویب تمام این موارد در جلسه پدافند غیرعامل استان، این مصوبه هنوز اجرایی نشده است.
به گزارش ایمنا، باتوجه به کم‌آبی فعلی و بحران و خشکسالی که برخی متخصصان آن را برای سال‌های آینده پیش‌بینی می‌کنند، توجه به کاهش هدررفت آب از نکاتی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت، براین اساس انتظار می‌رود تا مسئولان به تشکیل اتاق فکر و استفاده از ظرفیت نخبگان و متخصصان این بخش به راحل‌هایی کم‌هزینه و بهینه برسند تا در سال‌های آینده بتوان از این نعمت خدادادی بیش از گذشته استفاده کرد.
نظر شما