به گزارش خبرگزاری ایمنا، گرایش افراد به مصرف مواد مخدر و دخانی حاصل مجموعهای از عوامل پیچیده اجتماعی، روانشناختی و محیطی است که در یک چرخه تأثیرگذار عمل میکنند و این معضل نهتنها به ویژگیهای فردی مربوط میشود، بلکه تحتتأثیر شرایط دیگری نیز قرار دارد.
یکی از مهمترین محرکهای مصرف مواد مخدر و دخانی، نیاز به پذیرش در گروههای اجتماعی است؛ بسیاری از افراد بهویژه نوجوانان و جوانان، برای جلب توجه، عضویت در گروههای دوستانه یا اجتناب از طرد شدن، به مصرف این مواد روی میآورند و این فشار میتواند مستقیم باشد یا از طریق مشاهده الگوهای رفتاری اطرافیان که مصرف را امری معمول جلوه میدهند، ایجاد شود.
خانواده اولین و مهمترین بستر شکلگیری رفتارهای فرد است و کودکانی که در محیطهایی رشد میکنند که والدین یا نزدیکان آنها مصرفکننده مواد مخدر یا مواد دخانی هستند، بیشتر در معرض خطر گرایش به این مواد قرار دارند و نبود گفتوگوی سازنده درباره مضرات مواد مخدر، کمبود نظارت والدین یا وجود تنشهای خانوادگی نیز میتواند احتمال شروع مصرف را افزایش دهد و حمایت عاطفی و ایجاد فضای سالم در خانواده، نقش کلیدی در پیشگیری از این رفتارها دارد.
تجربه اضطراب، افسردگی، تنهایی و احساس ناامیدی از جمله دلایلی است که افراد را به مصرف مواد سوق میدهد، بسیاری از افراد مصرف مواد را راهی برای فرار از مشکلات روانی یا کاهش فشارهای ذهنی میدانند، اما در بلندمدت، وابستگی به این مواد نهتنها مشکلات آنها را حل نمیکند، بلکه وضعیت روانی آنها را وخیمتر میکند و مشاوره روانشناسی و تقویت مهارتهای مدیریت استرس میتواند جایگزین مناسبی باشد.
تأثیر دو عامل لذتجویی و رنجگریزی بر سوق پیدا کردن افراد به مصرف مواد مخدر
سید غفور موسوی، متخصص روانپزشکی و عضو هیئت علمی دانشگاه در گفتوگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه رنجها سازنده انسان است و در صورتی که انسان از هر رنجی فرار کند، در معرض اعتیاد قرار میگیرد، اظهار کرد: بیشتر افراد بر لزوم داشتن زندگی بدون استرس تاکید میکنند، اما به طور کلی نمیتوان زندگی بدون استرسی را در هیچ کجای دنیا تجربه کرد و یادگیری مدارا با استرس و مدیریت آن است که اهمیت حیاتی دارد.
وی با بیان اینکه دور کردن یا حفاظت افراطی نوجوانان و جوانان از استرسها، اقدام نادرستی است که امروز در بسیاری خانوادهها دیده میشود، افزود: در این شرایط خانوادهها تلاش میکنند فرزندان خود را از هر نظر از استرس و سختیها دور کنند و در نتیجه این روش، هنگامی که فرزند آنها بزرگتر شد، فقط به سمت لذتها گام برمیدارد.
متخصص روانپزشکی و عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه لذتجویی در افراد طبیعی است، اما افرادی که درگیر اعتیاد میشوند، لذتجویی نامحدودی دارند و رنجگریزی نامحدود نیز در این افراد دیده میشود، تصریح کرد: زمانی که این باور در افراد نهادینه شود که برای کسب موفقیت و رسیدن به تعالی نیاز است بعضی رنجها را تحمل کنند، به سمت اعتیاد نخواهند رفت.
دوری از خانواده، قرار گرفتن در جمعهای جدید و فشار همسالان، میتواند زمینهساز آغاز مصرف مواد دخانی باشد
موسوی با بیان اینکه دوران دبیرستان و آغاز دانشگاه زمانی است که بیشترین آغاز مصرف سیگار در افراد اتفاق میافتد، ادامه داد: بسیاری از دانشجویان برای تحصیلات از خانواده خود دور میشوند و دوری از خانواده، عاملی است که به جو و فضای ایجاد شده توسط دیگر دانشجویان اضافه میشود و میتواند فرد را به سمت مصرف سیگار و مواد دخانی سوق دهد.
وی با بیان اینکه برخی افراد مصرف سیگار، مواد دخانی و مواد مخدر را افتخار تلقی میکنند، ادامه داد: این افراد در صورتی که فرد دیگری مصرف کننده مواد دخانی نباشد، او را فردی ضعیف میشناسند و ممکن است به قدری به او اصرار کنند آنها را برای مصرف مواد دخانی همراه کند که فرد به سمت مصرف مواد دخانی گام بردارد.
متخصص روانپزشکی و عضو هیئت علمی دانشگاه اضافه کرد: به طور کلی مصرف سیگار و مواد دخانی در دوران نوجوانی و ابتدای جوانی تحت تأثیر عوامل اجتماعی، روانی و محیطی شکل میگیرد و دوری از خانواده، قرار گرفتن در جمعهای جدید و فشار همسالان میتواند زمینهساز شروع مصرف مواد مخدر باشد و آگاهیبخشی و ایجاد فرهنگ صحیح در جامعه نقش مهمی در کاهش این روند و پیشگیری از گرایشهای ناسالم دارد.
افزایش دسترسی به مواد مخدر و دخانی از جمله فروش بدون محدودیت یا تبلیغات غیرمستقیم در رسانهها، موجب افزایش مصرف در جوامع میشود و نمایش مصرف مواد در فیلمها، سریالها یا شبکههای اجتماعی بدون اشاره به عوارض و پیامدهای آن، تصویر نادرستی از جذابیت و قدرت این رفتار ارائه میدهد، از همین رو آگاهیبخشی عمومی درباره واقعیتهای مصرف مواد، میتواند نقش مهمی در مقابله با این تأثیرات منفی داشته باشد.
احساس ناتوانی در تغییر شرایط زندگی از جمله عواملی است که ممکن است فرد را به مصرف مواد سوق دهد و برخی افراد نیز به دلیل باورهای نادرست مانند اینکه مصرف گاهبهگاه مواد مخدر آسیبی نمیرساند یا موجب افزایش تمرکز و قدرت جسمانی میشود، به سمت این رفتار کشیده میشوند و نبود اطلاعات کافی درباره عوارض مواد مخدر و دخانی، موجب میشود که برخی افراد بدون درک واقعی خطرات، این مسیر را انتخاب کنند که در این راستا، آموزش گسترده درباره اثرات مخرب مواد مخدر در سطح جامعه، ضرورت دارد.
برای کاهش گرایش به مصرف مواد، باید مجموعهای از اقدامات پیشگیرانه بهکار گرفته شود که از جمله این اقدامات میتوان به تقویت روابط خانوادگی، افزایش آگاهی عمومی و ارائه خدمات مشاورهای اشاره کرد و ایجاد محیطهای حمایتی و فرهنگی سالم، همراه با قوانین مؤثر در کنترل عرضه مواد مخدر و مواد دخانی، میتواند نقش مهمی در کاهش آسیبهای ناشی از مصرف مواد مخدر و دخانی داشته باشد.
نظر شما