به گزارش خبرگزاری ایمنا، جوانی جمعیت به ترکیب سنی جامعه اشاره دارد که در آن درصد قابل توجهی از افراد در سنین جوانی و میانسالی قرار دارند و این وضعیت نه تنها به عنوان یک عامل کلیدی در رشد اقتصادی و اجتماعی شناخته میشود، بلکه تأثیر مستقیمی بر پویایی فرهنگی و نوآوری دارد؛ جوامعی که دارای جمعیت جوان هستند، از نیروی کار فعال، خلاقیت و نوآوری بیشتری برخوردار هستند و میتوانند با سرعت بیشتری به سمت توسعه حرکت کنند و علاوه بر این، جوانان نقش مهمی در حفظ پایداری نظامهای اجتماعی و اقتصادی دارند، چراکه نیروی کار جوان موجب افزایش بهرهوری، کاهش هزینههای درمانی و افزایش سطح رفاه عمومی میشود.
جمعیت جوان یکی از مهمترین سرمایههای هر کشور محسوب میشود و کشورهایی که دارای جمعیت جوان هستند، از مزایای متعددی برخوردار هستند و از جمله این مزایا میتوان به افزایش نیروی کار، رشد اقتصادی، نوآوری و پویایی اجتماعی، اشاره کرد؛ جوانان با انرژی و انگیزه بالا میتوانند در عرصههای مختلف علمی، صنعتی و فرهنگی نقشآفرینی کنند، همچنین حضور جمعیت جوان موجب کاهش وابستگی به نیروی کار خارجی و افزایش توان داخلی در تولید و خدمات میشود و از سوی دیگر، جوانی جمعیت تأثیر مستقیمی بر میزان مشارکت اجتماعی و سیاسی دارد، چراکه جوانان با دیدگاههای نو و انگیزههای قوی میتوانند در تصمیمگیریهای کلان نقش مؤثری ایفا کنند.
تحولات فرهنگی و تغییر نگرشها نسبت به ازدواج و فرزندآوری از عوامل مؤثر در کاهش نرخ باروری است و افزایش سن ازدواج، تغییر سبک زندگی و تمایل به داشتن خانوادههای کوچکتر از جمله این تغییرات هستند، امروزه بسیاری از افراد به دنبال تحقق اهداف شخصی و حرفهای خود هستند و فرزندآوری را به عنوان یک مسئولیت سنگین تلقی میکنند و علاوه بر این، تغییرات در نقشهای جنسیتی و افزایش اشتغال زنان نیز بر کاهش نرخ باروری تأثیرگذار بوده است.
در همین راستا، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در ایران با هدف افزایش نرخ باروری و حمایت از خانوادهها تصویب شد که شامل مجموعهای از سیاستهای تشویقی مانند ارائه تسهیلات مالی، کاهش هزینههای مسکن و آموزش و حمایتهای اجتماعی برای خانوادههای دارای فرزند است و بر بهبود شرایط اشتغال و ایجاد امکانات رفاهی برای والدین تأکید دارد تا فرزندآوری را تسهیل کند.
از سوی دیگر، قانون جوانی جمعیت شامل تدابیری برای ارتقای فرهنگ فرزندآوری و کاهش موانع اقتصادی و اجتماعی مرتبط با آن است و ستاد ملی جمعیت که تحت نظارت رئیسجمهور فعالیت میکند، مسئولیت برنامهریزی و نظارت بر اجرای این قانون را بر عهده دارد؛ این ستاد با همکاری وزارتخانهها و نهادهای مرتبط، سیاستهای حمایتی را تدوین و اجرا میکند تا تعادل جمعیتی حفظ و از پیامدهای منفی کاهش نرخ باروری جلوگیری شود.
در خوشبینانهترین حالت، طی ۲۰ تا ۲۵ سال آینده از هر چهار نفر، یک نفر سن بالای ۶۰ خواهد داشت
ناهید مرادی، مدیرگروه سلامت سالمندان و میانسالان معاونت بهداشت استان اصفهان با بیان اینکه سالمندی جمعیت و جوانی جمعیت، دو روی یک سکه است، به خبرنگار ایمنا میگوید: با توجه به تغییراتی که در جمعیت کشور اتفاق افتاده است، حتی در صورت رسیدن نرخ باروری به حد مطلوب، همچنان جمعیت سالمند را خواهیم داشت و در خوشبینانهترین حالت، طی ۲۰ تا ۲۵ سال آینده، از هر چهار نفر، یک نفر سن بالای ۶۰ خواهد داشت.
وی با بیان اینکه درصد سالمندی استان اصفهان در ابتدای سال ۱۴۰۴ برابر با ۱۳.۹ درصد است، میافزاید: به جمعیتی که بین ۷ تا ۱۰ درصد آن از گروه سالمندان باشد، جمعیت رو به سالمندی اطلاق میشود و بالای ۱۴ درصد تا ۲۱ درصد، جمعیت پیر شده در نظر گرفته میشود و با توجه به آمارها، باید به موضوع سالمندی جمعیت توجه ویژهای داشته باشیم.
مدیرگروه سلامت سالمندان و میانسالان معاونت بهداشت استان اصفهان با بیان اینکه از نظر درصد جمعیت سالمندی، کشور مانند کشورهای اروپایی و توسعه یافته است و این در صورتی است که کشورهای توسعه یافته زیرساختهای لازم برای مواجهه با جمعیت سالمند را دارا است، اما کشور در حال توسعه است و مشکلاتی در این زمینه خواهیم داشت، تصریح میکند: بسترسازی به صورت کامل برای پذیرش جمعیت سالمند در کشور اتفاق نیفتاده است.
چه عواملی بر برهم خوردن تعادل جمعیتی تأثیرگذار است؟ / آماده نبودن بسترها برای پذیرش جمعیت سالمند
مرادی با بیان اینکه عوامل متعددی میتواند بر کاهش جمعیت تأثیرگذار باشد، ادامه میدهد: مهمترین عواملی که بر کاهش و پیری جمعیت تأثیرگذار است، کاهش نرخ باروری است؛ طی سالیان گذشته، تعداد افرادی که به سن بالاتر از ۶۰ میرسیدند بسیار اندک بود، چراکه امید به زندگی پایینتر بود، اما در حال حاضر با توجه به افزایش نرخ امید به زندگی، تعداد افراد بیشتری سالمندی را توجه میکنند.
وی با بیان اینکه افت ورودی جمعیت در کنار افزایش نرخ امید به زندگی، باعث برهم خوردن تعادل جمعیتی شده است و پدیده سالمندی جمعیت را شاهد خواهیم بود، میگوید: به دلیل افزایش نرخ باروری در دهه ۶۰ و پیش از آن، هرم جمعیتی کشور، جمعیت بسیار زیادی از موالید را تجربه کرد، اما این روند استمرار پیدا نکرد و به دلیل استمرار نداشتن فرزندآوری، در حال حاضر با جمعیت بسیار زیادی میانسال و در ۲۰ سال آینده سالمند مواجه خواهیم بود.
مدیرگروه سلامت سالمندان و میانسالان معاونت بهداشت استان اصفهان با بیان اینکه سالمندان ۲۰ سال آینده کشور، متولدان دهه ۵۰ و ۶۰ خواهند بود و این وضعیت با رشد بسیار زیادی پیش میرود، اضافه میکند: آمارها نشان میدهد در عرض ۲۰ تا ۲۵ سال، جمعیت سالمند کشور از زیر ۷ درصد به نزدیک ۲۵ درصد میرسد و این در صورتی است که در سایر کشورها، این وضعیت در طول مدت ۱۰۰ سال اتفاق میافتد و رشد سریع جمعیت سالمند باعث میشود بسترها آماده پذیرای جمعیت سالمند نباشد.
قشر جوان، قلب تپنده توسعه و بالندگی هر کشور است
نرگس سعیدی، کارشناس جوانی جمعیت با بیان اینکه در روزشمار هفته ملی جمعیت سال جاری به مفاهیم بسیار کلیدی از جمله ارتقای کرامت مادری، تشویق ازدواج آسان، تکریم سالمندان، بهداشت حیات جنین و وفاق ملی برای ایران جوان اشاره شده بود، به خبرنگار ایمنا میگوید: وفاق ملی برای ایران جوان، عمق دغدغهای ملی برای داشتن ایرانی جوان را نشان میدهد و باید توجه داشت که قشر جوان، قلب تپنده توسعه و بالندگی هر کشور است.
وی با بیان اینکه قشر جوان به عنوان سرمایهای ملی، امروز نیازمند نگاهی همدلانه است و تمام افراد با هر اندیشه و جایگاهی باید برای ایران جوان و نجات آینده کشور تلاش کنند، میافزاید: پشتیبانی از نسل جوان و خانوادهها یکی از عواملی است که میتواند منجر به نجات آینده کشور شود و این مسئله بیشتر از هر زمان دیگری نیازمند وفاق و همافزایی چندجانبه است.
کارشناس جوانی جمعیت با بیان اینکه نخستین گامی که باید در این راستا برداشته شود، ایجاد نگرش مثبت در خانوادهها است، تصریح میکند: ارزش گذاشتن و ایجاد نگرش مثبت در خصوص فرزندآوری و تشکیل خانواده از اهمیت بالایی برخوردار است و در گام بعدی، نیازمند الگوسازی در سبک زندگی هستیم و باید همواره توجه داشت که داشتن فرزند کمتر، همواره به معنای داشتن زندگی بهتر نیست.
لزوم همراهی تمام افراد برای جلوگیری از ورود به تله جمعیتی / جوانی جمعیت باید مطالبهای ملی باشد
سعیدی با اشاره به اینکه حمایت روانی و اجتماعی از نوجوانان و جوانان نیز برای گام برداشتن به سمت تشکیل خانواده و فرزندآوری از اهمیت بالایی برخوردار است، ادامه میدهد: این موضوع تمام ارکان جامعه را دربرمیگیرد و تمام افراد باید در این راستا تلاش کنند، در صورتی که با همبستگی و همدلی در راستای جوانی جمعیت پیش نرویم، ایران جوان و قوی درگیر مشکل میشود.
وی با تاکید بر اینکه جلوگیری از ورود به چاله جمعیتی و تله جمعیتی باید مورد توجه تمام افراد قرار داشته باشد، میگوید: بدون مشارکت تمام آحاد جامعه، موفقیتی حاصل نخواهد شد، چراکه جمعیت موضوعی فرابخشی و حل مسائل آن نیازمند همکاری تمام افراد است و بدون همدلی و همراهی تمام افراد جامعه، هیچ سیاستی به نتیجه نخواهد رسید.
کارشناس جوانی جمعیت با بیان اینکه جوانی جمعیت باید مطالبهای ملی باشد و نه تنها به عنوان سیاستی موقتی برای دولت محسوب شود، اضافه میکند: رسانه نقش بسیار مؤثری در پیش رفتن به سمت جوانی جمعیت داشته باشد و میتواند ترویج دهنده امید، نشاط و الگوهای سالم در جامعه باشد و از طریق رسانه میتوان به نتایج بسیار مثبتی دست پیدا کرد.
برای افزایش نرخ فرزندآوری، دولتها میتوانند سیاستهای حمایتی مانند ارائه تسهیلات مالی، کاهش هزینههای مسکن و آموزش و ایجاد فرصتهای شغلی پایدار را اجرا کنند و حمایتهای مالی مانند پرداخت یارانههای ویژه برای خانوادههای دارای فرزند، کاهش مالیاتها و ارائه تسهیلات بانکی برای خرید مسکن میتواند انگیزه والدین را برای فرزندآوری افزایش دهد، همچنین ایجاد محیطهای کاری انعطافپذیر برای والدین مانند امکان دورکاری و مرخصیهای زایمان طولانیتر، میتواند به افزایش نرخ باروری کمک کند.
آگاهیبخشی درباره اهمیت جوانی جمعیت و نقش آن در توسعه کشور میتواند نگرشهای جامعه را نسبت به فرزندآوری تغییر دهد و رسانهها و نهادهای آموزشی نقش مهمی در این زمینه دارند؛ تولید محتواهای آموزشی و تبلیغاتی که مزایای داشتن خانوادههای پرجمعیت را نشان دهد، میتواند تأثیر مثبتی بر نگرش افراد داشته باشد و برگزاری کارگاههای آموزشی برای زوجهای جوان و ارائه مشاورههای تخصصی در زمینه فرزندآوری میتواند به افزایش نرخ باروری کمک کند.
به طور کلی، کاهش جمعیت جوان میتواند منجر به افزایش جمعیت سالمند، کاهش نیروی کار و کاهش رشد اقتصادی شود و این وضعیت ممکن است فشار بیشتری بر سیستمهای بهداشتی و تأمین اجتماعی وارد کند، زیرا افزایش تعداد سالمندان نیازمند خدمات درمانی و مراقبتی بیشتری هستند و علاوه بر این، کاهش جمعیت جوان موجب کاهش نوآوری و پویایی اجتماعی میشود، چراکه جوانان نقش کلیدی در توسعه فناوری و پیشرفت علمی دارند.
سیاستهای جمعیتی باید به گونهای طراحی شود که علاوه بر تشویق فرزندآوری، کیفیت زندگی خانوادهها را نیز ارتقا دهد و برنامهریزیهای جامع و پایدار میتواند به حفظ تعادل جمعیتی کمک کند و دولتها میتوانند باید با اجرای سیاستهای حمایتی، ایجاد فرصتهای شغلی و ارائه تسهیلات مالی، شرایط مناسبی برای فرزندآوری فراهم کنند و همکاری بین نهادهای دولتی و خصوصی در زمینه ارائه خدمات حمایتی به خانوادهها میتواند تأثیر مثبتی بر افزایش نرخ باروری داشته باشد.
نظر شما