به گزارش خبرگزاری ایمنا، سالمندان یکی از ارزشمندترین سرمایههای اجتماعی و فرهنگی در هر جامعه هستند و با سالها تجربه و دانش، نقش مهمی در انتقال فرهنگ، ارزشها و خرد اجتماعی دارند؛ توجه به سالمندان و رسیدگی به نیازهای آنها تنها یک وظیفه اخلاقی نیست، بلکه راهی برای ایجاد جامعهای متعادل، سرشار از احترام و همدلی است، سالمندان با داشتن سالها تجربه، به عنوان راهنمایان خرد و دانایی میتوانند الگوی مناسبی برای نسلهای جوان باشند.
در کنار این ارزشها، حفظ کرامت انسانی سالمندان، تأمین رفاه و امنیت آنها و ایجاد فرصتهای مشارکت اجتماعی، از جمله اقداماتی است که باید در هر جامعهای بهصورت جدی دنبال شود و فراهم کردن امکانات مناسب برای زندگی سالمندان، از جمله خدمات درمانی، تفریحی، آموزشی و اجتماعی، میتواند کمک کند تا آنها دوران سالمندی را با آسایش و احساس ارزشمندی سپری کنند.
یادگیری مهارتهای جدید در دوران سالمندی یکی از راههای مؤثر برای حفظ نشاط ذهنی، افزایش اعتمادبهنفس و مشارکت فعال در جامعه است، بسیاری از سالمندان بهدلیل آشنایی نداشتن با فناوریهای نوین یا نداشتن انگیزه کافی، دچار احساس انزوا و بیتفاوتی نسبت به دنیای پیرامون خود میشوند، اما اگر شرایط مناسبی برای یادگیری و پیشرفت آنان فراهم شود، این وضعیت تغییر خواهد کرد.
آموزش مهارتهای جدید، مانند یادگیری زبانهای خارجی، کار با تکنولوژیهای مدرن، هنر، موسیقی و حتی فعالیتهای داوطلبانه، به سالمندان کمک میکند تا احساس توانمندی بیشتری داشته باشند و همچنان در اجتماع نقش فعالی ایفا کنند و این فرایند نهتنها موجب جلوگیری از رکود ذهنی و جسمی میشود، بلکه به آنان حس ارزشمندی و استقلال بیشتری میبخشد، و به آنان کمک میکند تا ارتباط مؤثرتری با نسلهای جدید برقرار کنند.
حمایت از سالمندان نهتنها در سطح خانواده، بلکه در سطح اجتماعی نیز امری ضروری است و تأمین نیازهای پزشکی، اقتصادی و روانشناختی سالمندان باید در اولویت جوامع قرار گیرد، چراکه جامعهای که سالمندان خود را مورد توجه قرار نمیدهد، نهتنها فرصت بهرهگیری از خرد و تجربیات آنان را از دست میدهد، بلکه دچار شکافهای نسلی و ضعف در همبستگی اجتماعی میشود.
ایجاد سیاستهای حمایتی در زمینههای درمان، مسکن، خدمات اجتماعی و تفریحی میتواند به سالمندان کمک کند تا دوران سالمندی را با آرامش و عزت سپری کنند و این حمایتها میتواند شامل ارائه مشاورههای روانشناختی، دسترسی به امکانات ورزشی و تفریحی مناسب و ایجاد فرصتهایی برای مشارکت در فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی باشد.
لزوم داشتن تمرین بیشتر برای حفظ و نگهداری یادگیریهای جدید در دوران سالمندی / قابلیت آموختن مهارتهای جدید برای تمام سنین است
مجتبی ناجی، روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه بهرغم آموزهها و نگرشهای دینی، به نظر میرسد نگرش افراد نسبت به یادگیری فعالیتها و مهارتهای جدید در دوران سالمندی، سستتر از مورد انتظار است، به خبرنگار ایمنا میگوید: بسیاری اوقات شاهد هستیم که سالمندان خود را از یادگیری دور و یادگیری مهارتها و فعالیتهای جدید را برای خود دیر تلقی میکنند.
وی با بیان اینکه برخی سالمندان نیز با تصور اینکه هر آنچه که باید را در دوران جوانی آموختهاند، از آموختن مهارتهای جدید دوری میکنند، میافزاید: تواناییهای ذهنی، حافظه و قوای شناختی، در دوران سالمندی رو به افول میرود و همین موضوع میتواند بهانهای باشد تا سالمندان از فراگیری تجربههای نو و یادگیریهای جدید دوری کنند.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه سالمندان میتوانند تجربههای تازه به دست آوردند و مهارتهای جدید را بیاموزند، تصریح میکند: قابلیت آموختن مهارت و داشتن تجربیات جدید در تمام سنین وجود دارد، اما باید توجه داشت که حفظ و نگهداری یادگیریهای جدید در دوران سالمندی، مقداری نیازمند تمرین بیشتری است.
پویایی و جوانی مغز با آموختن مهارتهای جدید در دوران سالمندی / نگرشهای منفی سالمندان را از تجربههای جدید دور میکند
ناجی با بیان اینکه سالمندان نباید به این موضوع باور داشته باشند که تواناییهای حافظه و عملکرد مغز آنها رو به افول است و به همین دلیل توانایی آموختن مهارتهای جدید را ندارند، ادامه میدهد: این نگرش منفی، خود به تنهایی میتواند عامل بازدارنده قوی باشد و انگیزه سالمندان را برای فراگیری مهارتهای جدید کاهش دهد.
وی با بیان اینکه آموختن مهارتهای جدید و کسب تجربیات نو در دوران سالمندی از اهمیت بالایی برخوردار است، میگوید: بر اساس تحقیقات انجام شده، سالمندانی که مهارتهای جدید را میآموزند، تواناییهای مغزی و عملکرد مغز آنها ۳۰ سال جوانتر میشود که این عدد، عددی قابل توجه است.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه مهارتآموزی در دوران سالمندی میتواند مغز را زنده، جوان و پویا نگه دارد، اضافه میکند: وابستگی سالمندان با یادگیری مهارتها و فعالیتهای جدید در دوران سالمندی، کاهش پیدا میکند و سالمندانی که به دنبال یادگیری مهارتهای جدید و انجام فعالیتهای تازه روی میآورند، تلاش میکنند زندگی مستقلانهای داشته باشند.
سلامت سالمندان تحت تأثیر کاهش ارتباطات اجتماعی و روابط بین فردی / بازبینی تلاشها و زحمات در دوران سالمندی
حمید نصیری، مشاور خانواده و روانشناس، عضو انجمن روانپزشکی ایران و عضو انجمن روانشناسی بالینی ایران با بیان اینکه انسان ترکیبی از جنبههای فیزیولوژی، زیستی، روانی و اجتماعی است، به خبرنگار ایمنا میگوید: در واقع هر یک از جنبههای بیان شده در سلامت انسان و بیماری او نقش مهمی ایفا میکند؛ برخی افراد توجه بیشتر خود را به یکی از جنبههای بیان شده اختصاص میدهند و کمتر به جنبههای دیگر به ویژه جنبه روانشناختی میپردازند.
وی با بیان اینکه برخی از افراد به جنبههای سلامت جسمانی توجه بیشتری دارند و به جنبه اجتماعی، روابط با دیگر افراد و حضور در عرصه روابط بینفردی، توجه کمتری میکنند، میافزاید: این در حالی است که بخشی از سلامت جسمی و روانی انسان، به روابط بینفردی مربوط میشود و تحقیقات نشان میدهد نداشتن ارتباط با دیگر افراد، میتواند سلامت فرد را به طور جدی به خطر اندازد.
مشاور خانواده و روانشناس، عضو انجمن روانپزشکی ایران و عضو انجمن روانشناسی بالینی ایران با بیان اینکه گاهی اوقات در دوران سالمندی ممکن است میل به داشتن ارتباطات اجتماعی و بودن در کنار دیگر افراد کاهش پیدا کند و همین موضوع میتواند سلامت سالمندان را به صورت جدی تحت تأثیر قرار دهد، تصریح میکند: افراد در دوران سالمندی تمام تلاشهای خود را مورد بازبینی قرار میدهند و زحمات و دستاوردهای خود را مرور میکنند.
خانواده از دستاوردهای اجتماعی انسان است / تحت تأثیر قرار گرفتن ایمنی روانی سالمندان در پی نداشتن ارتباط با خانواده
نصیری با بیان اینکه یکی از دستاوردهای اجتماعی انسان، خانواده است و به همین دلیل همواره توصیه میشود که افراد تشکیل خانواده بدهند، ادامه میدهد: هر چه که افراد در روابط بینفردی قرار میگیرند، سیستم ایمنی روانی برای آنها فعال میشود و روابط بینفردی و خانوادگی بهویژه برای سالمندان، احساس کارآمدی، مفید و ارزشمندبودن، تعلق خاطر و احترام را به همراه خواهد داشت.
وی با بیان اینکه احساسات بیان شده، از جمله نیازهای روانی به شمار میرود که تمام افراد به آنها نیاز دارند و باید برآورده شود، میگوید: در رأس نیازهای انسان، نیازهای فیزیولوژیک قرار دارد و پس از این نیازها، افراد نیاز به امنیت، تعلق خاطر، احترام، ارزشمندی و مفید بودن دارند و از این نیازها به عنوان نیازهای اصلی انسان یاد میشود.
مشاور خانواده و روانشناس، عضو انجمن روانپزشکی ایران و عضو انجمن روانشناسی بالینی ایران اضافه میکند: حضور فرزندان و دیدار با خویشاوندان برای سلامت سالمندان بسیار مفید است و زمانی که سالمندان با خانواده خود دیداری ندارند، ایمنی روانی آنها تحت تأثیر قرار میگیرد و متحمل آسیب میشوند.
مراقبت از سالمندان به مفهوم فراهم کردن محیطی آرام، امن و دوستانه برای آنان است و علاوه بر نیازهای جسمی، سالمندان نیازمند توجه عاطفی و تعامل اجتماعی هستند؛ تنهایی و انزوای اجتماعی میتواند اثرات مخربی بر سلامت روان آنان داشته باشد و از همین رو، نقش خانواده در حمایت عاطفی از سالمندان اهمیت ویژهای دارد.
فراهم کردن محیطی گرم، ایجاد فرصتهای گفتوگو و تعامل و مشارکت دادن سالمندان در فعالیتهای خانوادگی میتواند به احساس آرامش و امنیت آنان کمک کند و جامعه نیز باید نقش پررنگی در ایجاد محیطهای حمایتی برای سالمندان ایفا کند.
سالمندان نقشی کلیدی در انتقال تجربیات و دانشهای ارزشمند به نسلهای آینده دارند و میتوانند از طریق روایت داستانهای زندگی، ارائه توصیهها و به اشتراک گذاشتن تجربیات خود، به جوانان کمک کنند تا مسیرهای بهتری را در زندگی انتخاب کنند و این فرایند نهتنها باعث حفظ میراث فرهنگی و اجتماعی میشود، بلکه موجب افزایش درک و احترام میان نسلها نیز خواهد شد.
تعامل مستمر با سالمندان به جوانترها این امکان را میدهد تا با چالشهای زندگی بهتر آشنا شوند، دیدگاههای جدیدی کسب کنند و از اشتباهات گذشته درس بگیرند و از سوی دیگر، سالمندان نیز از طریق این ارتباطات احساس ارزشمندی و مشارکت اجتماعی بیشتری خواهند داشت و این تعاملات کمک میکند تا آنان همچنان عضوی مؤثر و فعال در جامعه باقی بمانند.
نقش سالمندان در خانواده بسیار برجسته است، چراکه آنان نهتنها بهعنوان الگوهای اخلاقی و رفتاری برای نسلهای جوان شناخته میشوند، بلکه حضورشان موجب ایجاد محیطی سرشار از مهر، حمایت و محبت در خانواده میشود، حضور یک سالمند در خانواده میتواند تأثیرات عاطفی مثبتی بر فرزندان و نوهها داشته باشد.
افزایش حس انسجام خانوادگی، انتقال ارزشهای اخلاقی و ایجاد محیطی آرام و دلپذیر، از جمله تأثیرات حضور سالمندان در جمعهای خانوادگی است، سالمندانی که احساس ارتباط و احترام میکنند، زندگی شادتری دارند و این شادی را به اطرافیان خود منتقل میکنند و با راهنماییهای خود میتوانند نقش مهمی در تربیت فرزندان ایفا کنند و زمینهساز رشد و توسعه اخلاقی آنان باشند.
توجه به سالمندان نمادی از رشد اجتماعی، بلوغ فرهنگی و احساس مسئولیت نسبت به همدیگر است و جامعهای که سالمندان خود را گرامی میدارد، در واقع بر احترام، همدلی و وحدت میان افراد تأکید دارد و سالمندانی که مورد حمایت و مراقبت قرار میگیرند، زندگی سالمتر، شادتر و پویاتری خواهند داشت و جامعه نیز از خرد، تجربه و دانش آنان بهرهمند خواهد شد؛ سرمایهگذاری در رفاه سالمندان در واقع سرمایهگذاری برای ساختن جامعهای انسانیتر، مهربانتر و همدلانهتر است که در آن هر فرد، صرفنظر از سن و سال، جایگاه و ارزش خود را حفظ کند.
نظر شما