قربانی، کشتی، کاروان؛ همه چیز درباره عروسی ترکمن‌ها

به گزارش خبرگزاری ایمنا از گلستان، در هر جامعه‌ای، فرهنگ همان نخ نامرئی است که شیوه زیستن، تصمیم‌گیری و شکل‌گیری مناسبات انسانی را به هم پیوند می‌دهد، در میان ترکمن‌های گلستان، ازدواج نه تنها یک واقعه خانوادگی، بلکه نمود بارزی از تداوم سنت‌ها و ارزش‌های دیرین قومی است.

این مراسم، از انتخاب همسر تا رسم کشتی سنتی و تقدیم صدقه پلو، همچون فصل‌های یک افسانه، روایت می‌شود.

برای ترکمن‌ها، ازدواج نقش مهمی در تثبیت ساختار اجتماعی دارد، از نگاه آنان، این پیوند فقط دو نفر را به یکدیگر متصل نمی‌کند، بلکه وحدت دو طایفه، تداوم نسل و تأمین نیروی کار نیز در دل آن نهفته است، مردان خانواده، به‌ویژه پدر داماد، مسئول فراهم‌کردن سرمایه اولیه زندگی پسران‌شان هستند، بخش مهمی از این هزینه‌ها، به شکل شیربها به خانواده عروس پرداخت می‌شود که در گذشته شامل دام، زمین و کالاهای دیگر بوده و امروزه بیشتر به صورت نقدی صورت می‌گیرد.

ثوزآتماق، آغازگر مسیر وصال

آئین ازدواج با مرحله‌ای به نام «ثوزآتماق» آغاز می‌شود، جایی که پسر، دختری را برای زندگی آینده‌اش می‌پسندد، پس از تحقیقات اولیه توسط خانواده دختر، زنانی از خانواده پسر معمولاً مادر، عمه یا خاله برای ارزیابی بیشتر به خانه دختر می‌روند، پس از رضایت اولیه، مردی معتمد و مسن از خانواده داماد به‌عنوان نماینده رسمی با خانواده دختر وارد گفت‌وگو می‌شود.

دوزدادشماق: به معنای نان و نمک خوردن است، مرحله‌ای که در آن خانواده‌ها، در غیاب دختر و پسر، به‌صورت نمادین بر پیوند پیش‌رو مهر تأیید می‌زنند، زنان خانواده داماد بقچه‌هایی حاوی نان، روسری، پارچه‌های رنگارنگ، زیورآلات و لباس‌های محلی را با خود به خانه عروس می‌برند، پس از صرف چای و تقسیم نان، ناهاری مفصل توسط خانواده عروس آماده می‌شود که نماد قبول خواستگاری و آغاز مسیر رسمی ازدواج است.

در پایان این دیدار، هر خانواده فردی را به‌عنوان وکیل انتخاب می‌کند. این افراد، معمولاً از میان بزرگان خانواده و اشخاص مورد احترام انتخاب می‌شوند، وظایف آنان شامل مذاکره بر سر شیربها، مهریه، تاریخ عقد و عروسی، و فهرست کامل جهیزیه و هدایا است.

بازدید از جهیزیه، شکوه تدبیر زنانه

یک روز پیش از جشن اصلی، میهمانان از سوی خانواده عروس دعوت می‌شوند تا از جهیزیه‌ای که برای دختر آماده شده دیدن کنند، جهیزیه تنها مختص خانواده عروس نیست، خانواده داماد نیز بسته به توان مالی خود سهمی از تهیه وسایل را برعهده دارند. این رسم، نماد مشارکت و هم‌افزایی دو خانواده برای آغاز زندگی جدید است.

جشن داماد در صبح روز مراسم آغاز می‌شود. پدر داماد حیوانی چون گاو، شتر یا گوسفند قربانی می‌کند، بخشی از گوشت آن معمولاً از قسمت گردن و سینه به شکل مثلث بریده شده و با اسکناس‌هایی بر آن بسته می‌شود تا به خانه عروس فرستاده شود.

در ادامه، مراسم کشتی سنتی ترکمن‌ها برگزار می‌شود. مکانی دایره‌وار در فضای باز فراهم می‌شود و پهلوانان محلی به مصاف هم می‌روند. این رقابت نماد قدرت، غیرت و مردانگی داماد است. به برندگان مسابقه، جوایزی نقدی اهدا می‌شود.

پس از کشتی، مهمانان به خانه داماد می‌روند و از شامی با گوشت قربانی، معروف به «صدقه پلو»، پذیرایی می‌شوند، در ادامه، مراسم مذهبی شامل تلاوت قرآن، رقص خنجر و اجرای موسیقی سنتی ترکمنی برگزار می‌شود.

جشن عروس، کاروانی به‌سوی خانه نو

هم‌زمان با برگزاری مراسم در خانه داماد، در خانه عروس نیز جشن بزرگی برگزار می‌شود، مهمانان از اقوام و دوستان در خانه یا خانه‌های مجاور گرد هم می‌آیند و تا صرف ناهار در آن‌جا پذیرایی می‌شوند. پس از آن، کاروانی از مهمانان داماد برای بردن عروس حرکت می‌کند، در مناطق شهری، این کاروان با خودروهایی آذین‌شده به حرکت درمی‌آید که بر کاپوت‌شان تکه‌پارچه‌های رنگارنگ دوخته شده است، اگر مسیرها نزدیک باشد، این راه را پیاده می‌پیمایند.

در برخی مناطق، هنوز از اسب، شتر یا گاری برای این کار استفاده می‌شود، مادر عروس، برای تبرک، آردی را روی پیشانی شتر یا جلوی ماشین می‌پاشد و با دعایی در دل، فرزندش را روانه خانه بخت می‌کند.

به گزارش ایمنا، در جهانی که سرعت، ساده‌سازی و فناوری، بسیاری از سنت‌ها را از یاد برده، ترکمن‌های گلستان همچنان چراغ رسوم اجدادی‌شان را روشن نگه داشته‌اند، آئین ازدواج در میان آن‌ها، روایت پایداری، پیوند و احترام است، روایتی که نه فقط دو انسان، بلکه گذشته و آینده را به هم پیوند می‌زند.