به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، بازی کودکان در کوچهها و فضاهای عمومی شهرها چند دهه پیش صحنهای عادی و رایج بود و بخشی از زندگی روزمره محسوب میشد. در آن زمان امنیت در محلهها به حدی بود که کودکان میتوانستند بدون حضور بزرگسالان و با آزادی کامل در فضاهای باز و دور از ترافیک خودروها بازی کنند، اما امروزه بازی کودکان بهطور عمده محدود به پارکهای محصور شده است که همیشه در آنها تحت نظارت والدین قرار دارند و از آزادی و استقلال گذشته برخوردار نیستند.
مطالعات نشان میدهد که کودکان این احساس ناامنی را در شهرها دارند. بر اساس گزارشی از سازمان حمایت از حقوق کودکان ادوکو، یکسوم کودکان احساس میکنند خیابانهای محل زندگیشان ناامن است، البته نوع و میزان خطرات در شهرهای مختلف بسیار متفاوت و در شهرهای توسعهیافته بیشتر ناشی از ترافیک و تصادفات است. افزایش تعداد خودروها بهویژه در محلهای عبور عابران پیاده، چراغهای راهنمایی و اطراف مدارس موجب افزایش خطر تصادف برای کودکان شده است. خودروها فضای لازم برای بازی آزاد و فعالیتهای اجتماعی کودکان را کاهش دادهاند و این امر به محدود شدن حضور کودکان در فضاهای عمومی منجر شده است.
در شهرهای با نرخ بالای جرم و جنایت، کودکان با تهدیدهای جدیتری همچون سرقت و آسیبهای جدی روبهرو هستند. در این مناطق کودکان بهدلیل ترس از قربانی شدن نمیتوانند بهتنهایی و آزادانه در خیابانها بازی کنند و این محدودیت موجب کاهش فرصتهای بازی و تعامل اجتماعی آنها میشود. والدین در تلاش برای محافظت از کودکان در برابر این خطرات، به سمت محافظت بیشازحد رفتهاند، تا آنجا که کودکان را تا مدرسه همراهی میکنند، پس از مدرسه آنها را از فعالیتهای فوق برنامه به خانه میبرند و حتی در پارکها نیز همواره کنارشان هستند. این روند موجب شده است کودکان توانایی حضور و تردد مستقل در خیابانها را از دست بدهند و اغلب با خودرو جابهجا شوند. بسیاری از محلهها حتی پیادهروهای مناسبی ندارند که امکان پیادهروی امن را فراهم کند. علاوهبر این، بازی در فضای باز بدون نظارت بزرگسالان جای خود را به پارکهای محصور و تحت کنترل داده است. نتیجه این محافظت بیشازحد، کاهش فرصت کودکان برای پرورش مهارتهای اجتماعی، استقلال و خلاقیت از طریق بازیهای خودجوش در فضاهای عمومی است.
طراحی شهرها با محوریت کودکان
کمبود فضاهای مناسب برای کودکان در بیشتر شهرها، نیاز به برنامهریزی شهری که کودکان را در اولویت قرار دهد را بیش از هر زمانی برجسته کرده است. شهری که دارای مناطق امن، دسترسی آسان و فضاهای بازی کافی باشد، زمینهساز حضور کودکان و رشد و شکوفایی همهجانبه آنها خواهد بود. چنین شهری امکان بازی آزاد و خلاقانه را برای کودکان فراهم و به توسعه مهارتهای اجتماعی، استقلال و سلامت جسمی و روانی آنها کمک میکند. افزون بر این، طراحی فضاهای عمومی با در نظر گرفتن نیازهای کودکان میتواند به تقویت حس تعلق به جامعه و افزایش کیفیت زندگی تمام شهروندان منجر شود، بنابراین توجه به دیدگاه کودکان در فرایندهای برنامهریزی شهری و ایجاد محیطهایی پویا و امن، نقشی کلیدی در ساخت شهرهای پایدار و انسانی ایفا میکند که بعضی از شهرها گامهای مهمی در این مسیر برداشتهاند.
سوپربلوکهای بارسلونا بهعنوان بخشی از طرح جامع حملونقل شهری خود، با محدود کردن تردد خودروها در بعضی خیابانها، فضاهای بیشتری را به عابران پیاده اختصاص دادهاند. این اقدام منجر به ایجاد مناطق امنتر برای کودکان شده و امکاناتی همچون درختان، نیمکتها، زمینهای بازی و فضاهای ورزشی را افزایش داده است.
در کپنهاگ نیز طراحی خیابانها و فضاهای عمومی بهگونهای است که ایمنی و تفریح کودکان را در اولویت قرار میدهد. این شهر با داشتن پارکها و فضاهای سبز فراوان که به راحتی با پای پیاده یا دوچرخه قابل دسترسی هستند، نمونهای موفق در ایجاد محیطی امن و دوستدار کودک بهشمار میرود.
این شهرها نشان دادهاند که با برنامهریزی هوشمندانه و اولویت دادن به نیازهای کودکان میتوان فضاهایی ایجاد کرد که کودکان بتوانند آزادانه، ایمن و با لذت در آنها بازی کنند و مهارتهای فردی، اجتماعی، حرکتی و ارتباطی خود را توسعه دهند. به این ترتیب شهرهای آینده باید بهگونهای طراحی شوند که کودکان را در مرکز توجه قرار دهند و فرصتهای بازی و تعامل اجتماعی را برای آنها فراهم کنند.
عناصر کلیدی در طراحی شهری که شهرها را به معنای واقعی کلمه برای کودکان مناسب میکند، مجموعهای از ویژگیها و امکانات است که باید بهطور جامع و هدفمند در نظر گرفته شود. نخستین عنصر، ایجاد فضاهای بازی وسیع و متنوع است که کودکان با سنین و علایق مختلف بتوانند در آنها به بازی و فعالیتهای جسمی و خلاقانه بپردازند. این فضاها باید امکانات متنوعی همچون زمینهای بازی، تجهیزات ورزشی، مسیرهای دوچرخهسواری و فضاهای طبیعی را در بر بگیرند تا کودکان بتوانند مهارتهای خود را در محیطی ایمن و جذاب پرورش دهند.
حیاطهای باز و ایمن نیز نقش مهمی در فراهم کردن محیطی امن برای بازی و تعامل اجتماعی کودکان دارند. این فضاها باید از ترافیک و خطرات بیرونی محافظت شوند و آزادی کافی برای بازی مستقل کودکان را تضمین کنند. پیادهروهای پهن و قابل دسترس از دیگر عناصر حیاتی هستند که امکان حرکت امن و راحت کودکان را در سطح شهر فراهم میکنند. این پیادهروها باید بهگونهای طراحی شوند که برای کودکان، افراد دارای معلولیت و خانوادههای با کالسکه مناسب باشند و دسترسی به فضاهای مختلف شهری را تسهیل کنند.
نیمکتها و محلهای استراحت در فضاهای عمومی، علاوهبر ایجاد فرصتی برای استراحت بزرگسالان، به کودکان امکان میدهد در محیطی آرام و راحت به بازی و تعامل اجتماعی ادامه دهند. پارکها و فضاهای سبز فراوان نیز با ایجاد محیطی طبیعی و آرامشبخش، نقش مهمی در بهبود سلامت جسمی و روانی کودکان ایفا میکنند و فضایی برای آموزش و آشنایی آنها با طبیعت فراهم میآورند.
مهمتر از همه این عناصر، در نظر گرفتن نظرات کودکان در فرایند طراحی و برنامهریزی شهری است. مشارکت کودکان در طراحی فضاهای شهری موجب میشود که این فضاها از دید کودکان نیز جذاب، کاربردی و مورد قبول باشند. این رویکرد مشارکتی به کودکان احساس تعلق و مسئولیت نسبت به محیطشان میدهد و تضمین میکند که فضاهای عمومی بهگونهای طراحی میشوند که پاسخگوی نیازها و خواستههای آنها باشند. ترکیب این عناصر کلیدی میتواند شهرها را به محیطهایی تبدیل کند که کودکان در آنها آزادانه، ایمن و با شادی رشد و توسعه پیدا کنند.
نظر شما