به گزارش خبرگزاری ایمنا، سقط جنین میتواند تأثیرات عمیق روانی و جسمی بر مادر و خانواده داشته باشد که این پیامدها ممکن است کوتاهمدت یا بلندمدت باشد و بستگی زیادی به شرایط فردی، علت سقط، میزان حمایت اجتماعی و نحوه مواجهه فرد با این تجربه دارد؛ بسیاری از مادران پس از سقط جنین با طیفی از احساسات پیچیده روبهرو میشوند که ممکن است بر سلامت روان آنها تأثیر قابل توجهی بگذارد و علاوه بر این، اثرات جسمی این اتفاق نیز ممکن است بر کیفیت زندگی فرد و سلامت آینده او تأثیرگذار باشد.
از نظر روانی، سقط جنین اغلب با احساسات شدید غم و افسردگی همراه است و بسیاری از مادران پس از این اتفاق دچار حس پوچی، ناامیدی و کاهش انگیزه برای انجام فعالیتهای روزمره میشوند که این احساسات میتواند به اختلال افسردگی تبدیل شوند و در صورت نبود مدیریت صحیح، بر عملکرد فرد در زندگی شخصی و اجتماعی تأثیر گذارد؛ شدت این افسردگی به عوامل متعددی بستگی دارد و مواردی از جمله میزان آمادگی فرد برای این تجربه، حمایت عاطفی اطرافیان و ساختارهای اجتماعی ممکن است بر احساسات او تأثیر گذارند و برخی از زنان حتی ممکن است برای مدت طولانی با این احساسات دستوپنجه نرم کنند و به مداخلات درمانی مانند مشاوره یا دارودرمانی نیاز داشته باشند.
احساس گناه و سرزنش خود یکی دیگر از چالشهای روانی سقط جنین است و برخی از زنان ممکن است خود را مقصر این اتفاق بدانند، حتی اگر این تصمیم به دلایل پزشکی یا شرایط خارج از کنترل آنها گرفته شده باشد و فشارهای اجتماعی و فرهنگی نیز میتواند این احساس را تشدید کند، احساس گناه مداوم ممکن است فرد را در چرخهای از افکار منفی گرفتار کند و به کاهش عزت نفس و افزایش اضطراب منجر میشود؛ مدیریت این احساسات نیازمند حمایت روانشناختی و درک صحیح از شرایط فردی است تا فرد بتواند با دیدگاهی منطقیتر و مهربانانهتر با خود مواجه شود.
اضطراب و استرس پس از سانحه نیز یکی از پیامدهای روانی سقط جنین محسوب میشود، برخی از زنان پس از این تجربه دچار نشانههایی مانند کابوسهای مکرر، مرور خاطرات دردناک و احساس ترس دائمی میشوند که این علائم مشابه اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) است و میتواند تأثیرات مخربی بر زندگی فرد داشته باشد و مادرانی که این وضعیت را تجربه میکنند، ممکن است در روابط خود دچار مشکلات شوند، از فعالیتهای اجتماعی کنارهگیری کنند و احساس ناتوانی در کنترل زندگی خود داشته باشند؛ حمایتهای روانشناختی، مشاوره تخصصی و ارتباط با افرادی که تجربه مشابه داشتهاند میتوانند به کاهش این علائم کمک کنند و به فرد در مسیر بهبود روانی یاری رسانند.
از ابتدای بارداری، جنین در حال شکلگیری و روح انسانی در حال کامل شدن است
مهساسادات موسوی، دکترای تخصصی سلامت باروری و مامایی با بیان اینکه از بین بردن جنین از هر طریق توسط عامل خودآگاه انسانی، سقط عمدی تعریف میشود، به خبرنگار ایمنا میگوید: سقط جنین انواع مختلفی دارد و حتی بعضی سقطها به صورت قانونی و برای حفظ جان مادر انجام میشود، اما به طور کلی، بخشی از انواع سقط جنینها را سقطهای عمدی تشکیل میدهد که افراد برای این انتخاب بهانههایی نادرست دارند.
وی با بیان اینکه برخی مادران باردار در ذهن خود، آمادگی برای بارداری و پذیرش فرزند را ندارند، میافزاید: دلایل نداشتن آمادگی برای بارداری و فرزندآوری، میتواند بسیار متعدد باشد؛ برخی مادران تمایل به داشتن تعداد بیشتری فرزند ندارند و برخی دیگر نیز ممکن است به دلیل مشکلات میان خود و همسر، شرایط شغلی و مشکلات مالی، در ذهن خود مرور و احساس کنند که آمادگی لازم برای پذیرش فرزند را ندارند.
دکترای تخصصی سلامت باروری و مامایی با بیان اینکه از ابتدای بارداری، جنین در حال شکلگیری و روح انسانی در حال کامل شدن است، تصریح میکند: تصور اینکه تا پیش از چهار ماهگی مانعی برای سقط جنین وجود ندارد، تصوری اشتباه است، چراکه جنین از ابتدای بارداری در مسیر تکامل روح است و مراحل رشد و تکامل جسمی و روحی را طی میکند.
احتمال از دست رفتن توان رحم برای پذیرش جنین پس از سقط
موسوی با بیان اینکه در آیات قرآن ذکر شده است که در صورت به قتل رسیدن جنین در هر مرحله از شکلگیری، برای او دیه در نظر گرفته میشود، ادامه میدهد: بهویژه در سقطهای عمدی جنین، ممکن است از ابزارهای غیربهداشتی استفاده شود و فرد کاری غیرحرفهای انجام دهد که در این صورت، احتمال وارد شدن آسیب به مادر و اعضای مجاور رحم وجود دارد و همین موضوع خطر شوکهای عفونی و از دست رفتن توان رحم برای پذیرش جنین را به همراه خواهد داشت.
وی با بیان اینکه آسیبهایی که در روند سقط جنین عمدی متوجه مادر میشود، میتواند فرصت مادر شدن را در سالهای بعدی عمر از زوج بگیرد، میگوید: زوجین باید اطلاع داشته باشند که خداوند فرصت داشتن فرزند را در یک مقطع زمانی به آنها اعطا کرده است و بسیاری افراد برای نعمتی که برخی خانوادهها قصد از دست دادن آن را دارند، هزینههای سنگینی را متحمل میشوند.
دکترای تخصصی سلامت باروری و مامایی با بیان اینکه زوجین هیچگاه نمیتوانند اطمینان داشته باشند که فرصت بارداری همیشه برای آنها وجود خواهد داشت، اضافه میکند: بسیاری از مادران اعتقاد دارند که بهترین بو در جهان، عطر نوزاد است و در آغوش کشیدن و بوییدن نوزاد، یکی از لذت بهشتی است که مادران باردار پس از طی شدن روند بارداری آن را تجربه میکنند.
تجربه پیچیده و چالشبرانگیز سقط جنین
سمیه طاهری، روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه سقط جنین میتواند تأثیرات روانی عمیقی بر مادر و خانواده داشته باشد، به خبرنگار ایمنا میگوید: این تجربه ممکن است احساسی پیچیده و چالشبرانگیز ایجاد کند که بر سلامت روانی فرد و تعاملات اجتماعی او تأثیر بگذارد؛ بسیاری از مادران پس از سقط جنین دچار احساس افسردگی شدید و غم میشوند و ممکن است شامل حس پوچی، ناامیدی و کاهش انگیزه برای انجام فعالیتهای روزمره باشد و این ناراحتی میتواند به مرور زمان به اختلال افسردگی تبدیل شود و نیاز به حمایت تخصصی داشته باشد.
وی با بیان اینکه احساس گناه و سرزنش خود از عوارض رایج روانی سقط جنین است، میافزاید برخی از مادران حتی اگر تصمیمشان به دلایل پزشکی یا اجتماعی گرفته شده باشد، خود را مقصر میدانند و این احساس میتواند موجب کاهش عزت نفس و افزایش اضطراب شود و فشارهای اجتماعی و باورهای فرهنگی نیز ممکن است این احساس را تشدید و فرد را در چرخهای از افکار منفی گرفتار کنند.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه اضطراب و استرس پس از سانحه از دیگر پیامدهای روانی این تجربه است، تصریح میکند: مادرانی که سقط جنین را پشت سر گذاشتهاند، ممکن است دچار نشانههایی مانند کابوسهای مکرر، مرور خاطرات دردناک و احساس ترس دائمی شوند که این علائم مشابه اختلال استرس پس از سانحه است و میتواند بر کیفیت زندگی فردی و اجتماعی تأثیر بگذارد.
قابل توجه بودن تأثیرات بلندمدت روانی سقط جنین
طاهری ادامه میدهد: علاوه بر تأثیرات فردی، روابط خانوادگی و زناشویی نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد، برخی از زوجها پس از سقط جنین دچار فاصله عاطفی میشوند، در حالی که برخی دیگر با احساس گناه یا اندوه شدید مواجه میشوند و تعاملات میان اعضای خانواده نیز ممکن است تغییر کند، بهویژه اگر دیدگاههای متفاوتی در مورد این موضوع وجود داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه احساس بیگانگی و انزوا نیز ممکن است در مادران مشاهده شود، میگوید: برخی از مادران احساس میکنند که اطرافیان آنها را درک نمیکنند و از بیان احساسات خود واهمه دارند و این مسئله میتواند منجر به کاهش تعاملات اجتماعی و احساس تنهایی شود، بهویژه اگر حمایت کافی از سوی دوستان و خانواده وجود نداشته باشد.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه تأثیرات بلندمدت روانی سقط جنین نیز قابل توجه است، اضافه میکند: برخی از زنان تا سالها پس از این تجربه با مشکلاتی مانند اضطراب مزمن، افسردگی طولانیمدت و حتی افکار خودکشی مواجه میشوند و درمان روانشناختی، حمایت اجتماعی و ایجاد فضایی امن برای بیان احساسات میتواند به کاهش این اثرات کمک کند و مسیر بهبود را هموار سازد و داشتن همراهی مناسب و دسترسی به منابع درمانی برای بازیابی تعادل روانی بسیار ضروری است.
از نظر جسمی، سقط جنین ممکن است مشکلات متعددی را برای سلامت مادر ایجاد کند؛ یکی از رایجترین عوارض، خونریزی شدید است که در بعضی موارد ممکن است خطرناک باشد و نیاز به مراقبت پزشکی فوری داشته باشد، کمخونی ناشی از خونریزی میتواند باعث ضعف عمومی، خستگی مفرط و کاهش توانایی فرد در انجام فعالیتهای روزانه شود؛ در بعضی موارد، این خونریزی ممکن است به قدری شدید باشد که نیاز به مداخله پزشکی مانند تزریق خون یا درمانهای دارویی داشته باشد و برای کنترل این وضعیت، مادران باید تحت نظر پزشک باشند تا وضعیت جسمانی آنها بررسی و از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری شود.
عفونت رحم یکی دیگر از خطرات جسمی مرتبط با سقط جنین است و در صورتی که فرایند سقط بهدرستی انجام نشود یا مراقبتهای لازم پس از آن رعایت نشود، احتمال بروز عفونت افزایش مییابد که این عفونت میتواند باعث درد شدید، تب بالا و عوارض طولانیمدت مانند التهاب لگنی یا ناباروری شود، درمان این عفونتها اغلب شامل مصرف آنتیبیوتیکها و گاهی اقدامات جراحی برای تخلیه کامل رحم است و مراقبتهای پزشکی پس از سقط جنین میتواند از بروز این مشکلات جلوگیری و سلامت مادر را حفظ کند.
در بعضی موارد، سقط ناقص اتفاق میافتد که به معنای باقی ماندن مقداری از بافتهای مربوط به بارداری در رحم است و این وضعیت میتواند باعث خونریزی طولانیمدت، درد شدید و حتی عفونت شود و تخلیه کامل رحم در این شرایط ضروری است تا از مشکلات بیشتر جلوگیری شود و اگر این وضعیت بهموقع درمان نشود، ممکن است منجر به مشکلات جدی در آینده، مانند چسبندگیهای رحمی یا دشواری در بارداریهای بعدی شود.
این تجربه نهتنها بر مادر، بلکه بر روابط خانوادگی نیز تأثیر میگذارد و برخی از زوجها پس از سقط جنین دچار فاصله عاطفی میشوند، چراکه هر یک احساس متفاوتی نسبت به این اتفاق دارند؛ در بعضی موارد، این شرایط ممکن است باعث افزایش تنشها و اختلافات در رابطه شود، چراکه هر یک از طرفین سعی میکنند به شیوه خود با این وضعیت کنار بیایند، برخی از مردان ممکن است احساس کنند که باید قوی باشند و حمایتگرانه رفتار کنند، در حالی که خود نیز با احساساتی مانند اندوه یا گیجی دستوپنجه نرم میکنند و از سوی دیگر، اگر حمایت و ارتباط مناسب بین اعضای خانواده برقرار شود، این تجربه میتواند به ایجاد همدلی و تقویت روابط نیز منجر شود.
تأثیرات بلندمدت روانی و جسمی سقط جنین ممکن است تا سالها ادامه داشته باشد؛ برخی از زنان همچنان با اضطراب مزمن، افسردگی پایدار، و حتی افکار خودکشی مواجه میشوند و دریافت حمایت روانشناختی، گفتوگو با افراد قابل اعتماد و مراقبتهای پزشکی مناسب میتواند به کاهش این اثرات کمک و راهی برای بازگشت به تعادل عاطفی و جسمی فراهم کند و همراهی خانواده و دسترسی به منابع درمانی نقش مهمی در فرایند بهبود ایفا میکند، ایجاد فضایی امن برای بیان احساسات، شناخت صحیح از این تجربه، و دریافت حمایتهای تخصصی نیز میتواند به مادر در مسیر پذیرش و بهبود یاری رساند.
نظر شما