به گزارش خبرگزاری ایمنا، اسکیزوفرنی یک اختلال روانی پیچیده است که عملکرد تفکر، احساسات و رفتار فرد را تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماری میتواند باعث تغییر در درک واقعیت شود، به طوری که افراد مبتلا ممکن است تجربههایی مانند توهم، هذیانها و اختلال در تفکر داشته باشند و تحقیقات جدید نشان میدهد که اسکیزوفرنی نوعی اختلال عصبی-رشدی است که روی ساختار و عملکرد مغز اثر میگذارد.
عوامل زمینهساز ابتلاء به این بیماری ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و تغییرات شیمیایی مغز است و یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار، سابقه خانوادگی به شمار میرود، اما استرسهای شدید، مصرف مواد مخدر در نوجوانی، عفونتهای قبل از تولد و نبود تعادل در انتقالدهندههای عصبی نیز در شکلگیری این بیماری نقش دارد و بر اساس تحقیقات انجام شده، التهاب مزمن و اختلال در عملکرد سیستم ایمنی ممکن است موجب افزایش خطر ابتلاء شود.
عوامل تشدیدکننده این بیماری شامل مصرف مواد مخدر، فشارهای روانی، کمبود خواب، انزوای اجتماعی و تغییرات ناگهانی در شرایط زندگی است و مصرف ماریجوانا بهویژه در نوجوانان با زمینه ژنتیکی میتواند موجب تشدید علائم یا شروع زودهنگام بیماری شود و زندگی در محیطهای شهری، مواجهه با تروماهای روانی و تجربه تبعیض اجتماعی نیز از جمله عواملی است که شدت بیماری را افزایش میدهد.
عوارض اسکیزوفرنی فراتر از علائم روانپریشانه است و میتواند باعث مشکلات جسمی، اجتماعی و اقتصادی شود؛ افراد مبتلا ممکن است در معرض ابتلاء به بیماریهای قلبی-عروقی، دیابت و کاهش امید به زندگی قرار گیرند و مشکل در روابط اجتماعی، بیکاری، بیخانمانی، کاهش توانایی شناختی و افزایش احتمال آسیب به خود، از دیگر پیامدهای این بیماری به شمار میرود، این اختلال همچنین میتواند موجب اختلال در تصمیمگیری، کاهش کیفیت زندگی و کاهش تعاملات اجتماعی شود.
بروز بیشتر اسکیزوفرنی در اواخر سنین نوجوانی و اوایل بزرگسالی / مهمترین علائم ابتلاء به اسکیزوفرنی
سمیه طاهری، روانشناس و مشاور خانواده در گفتوگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه اسکیزوفرنی یک اختلال روانی پیچیده است که تأثیر عمیقی بر تفکر، احساسات و رفتار فرد دارد، اظهار کرد: این بیماری بیشتر در اواخر سنین نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظاهر میشود و میتواند چالشهای متعددی در زندگی فرد ایجاد کند و علائم اصلی آن شامل توهم، هذیان، اختلال در تفکر و مشکلات شناختی است که باعث میشود فرد واقعیت را بهدرستی درک نکند.
وی با بیان اینکه افراد مبتلا ممکن است صداهایی بشنوند که وجود خارجی ندارند، باورهای غیرمنطقی داشته باشند یا دچار رفتارهای غیرعادی شوند، افزود: این اختلال به سه دسته علائم مثبت، منفی و شناختی تقسیم میشود که علائم مثبت شامل تجربههایی مانند توهم و هذیانها است که بهعنوان افزودههایی بر عملکرد طبیعی ذهن فرد ظاهر میشود و علائم منفی شامل کاهش انگیزه، کنارهگیری اجتماعی و فقدان ابراز احساسات است که میتواند زندگی روزمره فرد را دشوارتر کند.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه علائم شناختی به مشکلات در تمرکز، حافظه و پردازش اطلاعات مربوط میشود و میتواند باعث اختلال در عملکرد تحصیلی و کاری شود، تصریح کرد: عوامل متعددی در ایجاد اسکیزوفرنی نقش دارد که از جمله آنها میتوان به ژنتیک، محیط و تغییرات شیمیایی مغز اشاره کرد؛ سابقه خانوادگی یکی از مهمترین عوامل خطر محسوب میشود، اما عوامل محیطی مانند استرس شدید، مصرف مواد مخدر در نوجوانی و تجربیات دوران بارداری نیز تأثیرگذار است.
اسکیزوفرنی چگونه تشخیص داده میشود؟
طاهری با بیان اینکه تشخیص اسکیزوفرنی بر پایه مشاهدات بالینی، ارزیابیهای روانشناختی و مصاحبههای تخصصی صورت میگیرد، ادامه داد: پزشکان از راهنماهای تشخیصی استاندارد برای ارزیابی دقیق استفاده میکنند و با بررسی علائم و نحوه تأثیر آن بر زندگی فرد، به نتیجه میرسند و باید توجه داشت که هیچ آزمایش فیزیکی خاصی برای اسکیزوفرنی وجود ندارد، اما بررسی جامع علائم میتواند به تشخیص کمک کند.
وی با اشاره به اینکه درمان اسکیزوفرنی ترکیبی از دارو، رواندرمانی و حمایت اجتماعی است، گفت: داروهای ضدروانپریشی به کاهش علائم کمک میکند، اما اغلب بهتنهایی کافی است و در این بین، رواندرمانی به افراد امکان میدهد مهارتهای مقابلهای را بیاموزند و با چالشهای روزمره روبهرو شوند و حمایت خانواده و جامعه نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی مبتلایان دارد، چراکه ارتباطات اجتماعی و توجه به نیازهای آنها میتواند تأثیر قابل توجهی در روند درمان داشته باشد.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه اسکیزوفرنی یک بیماری مزمن است که با دریافت درمان مناسب و حمایت کافی، بسیاری از افراد مبتلا میتوانند زندگی به نسبت پایداری داشته باشند، اضافه کرد: گاهی اوقات افراد با گذشت زمان بهبود قابلتوجهی را تجربه میکنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است نیاز به مراقبتهای مداوم داشته باشند و مهمترین نکته حائز توجه، دسترسی به درمان مناسب، ایجاد محیطی حمایتی و پذیرش فرد بدون پیشداوری است.
درمان اسکیزوفرنی شامل ترکیبی از داروهای ضدروانپریشی، رواندرمانی و حمایت اجتماعی است ؛ داروها به کاهش علائم کمک میکنند، اما بهتنهایی کافی نیست و رواندرمانی به فرد کمک میکند تا مهارتهای مقابلهای را بیاموزد و بر چالشهای روزمره غلبه کند، تحقیقات جدید روی روشهایی مانند تحریک مغناطیسی مغز (TMS) و درمانهای دیجیتالی مبتنی بر هوش مصنوعی نشان داده است که این رویکردها میتواند به بهبود عملکرد شناختی و کاهش علائم کمک کند.
پیشگیری از اسکیزوفرنی بهطور قطعی امکانپذیر نیست، اما مدیریت عوامل خطر میتواند احتمال ابتلاء را کاهش دهد؛ در همین راستا، کاهش استرس، پرهیز از مصرف مواد مخدر، تقویت روابط اجتماعی و توجه به سلامت روان از دوران کودکی از جمله اقدامات مهم به شمار میرود و مداخلات زودهنگام در نوجوانانی که علائم اولیه را نشان میدهد میتواند تأثیر بسزایی در کاهش شدت بیماری در آینده داشته باشد.
با وجود چالشهای این بیماری، بسیاری از افراد مبتلا میتوانند با درمان مناسب و حمایت کافی زندگی پایداری داشته باشند و تحقیقات نشان میدهد که حدود نیمی از مبتلایان به اسکیزوفرنی، در بلندمدت بهبود قابل توجهی پیدا میکنند، اما با این حال، برخی دیگر ممکن است نیاز به مراقبتهای مداوم داشته باشند و افزایش آگاهی عمومی و کاهش انگ اجتماعی میتواند نقش کلیدی در بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا ایفا کند.
نظر شما