به گزارش خبرگزاری ایمنا، یکی از مسئلههای پیشروی ایران در علم رسیدن به ژرفای تکنولوژی هوش مصنوعی است که میتوان آن را همچون فتح خرمشهر در دوران دفاع مقدس دانست، چراکه این تکنولوژی میتواند نشاندهنده مقاومت فناورانه و عزم ملی ایران باشد، اما تحقق این خرمشهر جدید نیازمند ارادهای پولادین و برنامهریزی دقیق است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی، بارها هشدار دادهاند که هوش مصنوعی با شتابی حیرتآور در جهان پیش میرود و ایران نباید مصرفکننده باشد؛ بلکه باید لایههای عمیق و زیرساختی این فناوری را در اختیار بگیرد. ایشان تأکید کردهاند که بهرهبردار بودن امتیاز نیست؛ این فناوری لایههای عمیقی دارد که باید بر آن لایهها مسلط شد. بهزبان ایشان، اگر ایران موفق نشود لایههای زیرساختی هوش مصنوعی را تأمین کند، در آینده یک ایستگاه همچون آژانس اتمی برای کنترل هوشمصنوعی راهاندازی خواهد شد که کشورهای قدرتمند، مجوز استفاده از آن را تعیین میکنند. ایشان معتقدند باید در حوزه هوش مصنوعی حداقل به ده کشور اول دنیا برسیم. هشدار دیگر رهبر انقلاب این است که هر ملتی در فناوریهای جدید عقب بماند، سرنوشتی شبیه ملتهایی که در آغاز انقلاب صنعتی عقب افتادند خواهد داشت. این بیانات رهبر معظم انقلاب نشان میدهد که اراده ملی و حمایت همهجانبه حاکمیت در راستای این هدف است و فتح خرمشهر هوش مصنوعی، مشابه فتح خرمشهر تاریخی، یک هدف شجاعانه و دستیافتنی خواهد بود.
در عرصه سیاستگذاری کلان، توسعه هوش مصنوعی بهعنوان یک ضرورت شناخته شده است. بر اساس مصوبات کشوری کلیات برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی، دولت مکلف شده است ظرف شش ماه این برنامه را به اجرا بگذارد. محمدرضا عارف معاون اول رئیسجمهور، نیز تأکید کرد که در دنیای امروز هیچ چارهای جز اولویت دادن به هوش مصنوعی نداریم و باید عقبماندگیهای چندساله در این حوزه را با تلاش و جدیت جبران کنیم. پیشنویس نقشه راه توسعه ملی هوش مصنوعی توسط پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات تهیه شده و در آن ۴۰ اقدام اساسی به همراه راهبردهای کلان و خرد تدوین شده است.
در ایران تا امروز تلاشهایی صورت گرفته است، اما هنوز خلاءهای جدی در برنامهریزی کلان توسعه هوش مصنوعی وجود دارد. برای نیل به چنین اهدافی، زیرساختهای فناوری باید بسیار تقویت شوند، معاون علمی رئیسجمهور خبر داده که در سال ۱۴۰۳ بخش قابلتوجهی از بودجه معاونت علمی به خرید تجهیزات پردازشی قوی شامل واحدهای پردازش گرافیکی (GPU) اختصاص پیدا کرده است تا زیرساخت محاسباتی قوی برای توسعه هوش مصنوعی فراهم شود، این سرمایهگذاری در ایجاد ابررایانهها و مراکز داده اهمیت دارد؛ در واقع سختافزار و شبکههای پرسرعت اینترنت، رایانش ابری داخلی و مراکز ذخیرهسازی کلان داده باید رشد کند تا پژوهشگران و شرکتها امکان کار بر روی مدلهای پیشرفته را داشته باشند. ضمن اینکه طبق گزارشها، نخستین پارک علموفناوری هوش مصنوعی کشور قرار است تا دو سال آینده در تهران راهاندازی شود؛ پارکی که قرار است جمعی از شرکتها، دانشگاهها و مؤسسات فناوری را گرد هم آورد و بهعنوان قطب ملی هوشمصنوعی ایفای نقش کند. علاوه بر این، دولت چهاردهم با تمرکز بر دانشبنیانها و اقتصاد فناوری تا پای جان بر حمایت از علوم و نوآوری پافشاری میکند؛ همانطور که معاون رئیسجمهور گفت نقطه امید کشور توانایی بالای متخصصان و دانشگاهیان ما است و دانشگاههای بزرگ ایران پیش از این روی هوش مصنوعی کار کردهاند.
نقش دانشگاهها و آموزش عالی در این مسیر بیبدیل است، دانشگاههای برتر کشور از جمله دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر و صنعتی اصفهان در سه سال گذشته برنامههای آموزشی خود را گسترش دادهاند. برای نمونه، دانشگاه آزاد اسلامی برخی دروس مهندسی را بر مبنای مباحث هوش مصنوعی بازطراحی کرده است و دانشگاههای تهران، شریف، امیرکبیر، صنعتی اصفهان و آزاد در مقطع کارشناسیارشد رشتههای تخصصی هوش مصنوعی و علوم داده ارائه دادهاند، اینها نشان میدهد جوانان نخبه تحصیلکرده علاقهمند هستند وارد این عرصه شوند، البته مطابق یافتههای پژوهشی در ایران هنوز اجماع ملی بر سر راهبردهای هوش مصنوعی شکل نگرفته است و نظام آموزشی و مهارتی کشور نیاز به بازنگری و تقویت زیرساختهای قانونی و نرمافزاری دارد. در عین حال باید همکاریهای بینالمللی و پژوهشی دانشگاههای ایران با مراکز برتر جهان افزایش پیدا کند تا دانشجویان ایرانی بتوانند از تجارب جهانی استفاده کرده و خود را با استانداردهای جهانی همگام کنند، از همین رو رهبر انقلاب نیز اشاره کردهاند که با رشد خیرهکننده هوشمصنوعی جهان، ایران باید بر لایههای علمی و زیرساختی مسلط شود و در غیر این صورت کشورهای قدرتمند دنیا، قوانین استفاده را به ما تحمیل خواهند کرد.
اگر فقط مصرفکننده این فناوری بمانیم، بهطور قطع در رقابت جهانی شکست خواهیم خورد
مصطفی ضابط، پژوهشگر و فعال حوزه هوش مصنوعی و فضای مجازی، با اشاره به تأکید مکرر رهبر معظم انقلاب بر لزوم ورود جدی کشور به عرصه هوش مصنوعی، در گفتوگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: تاکید رهبر انقلاب در حوزه هوش مصنوعی نشانهای از آیندهنگری راهبردی ایشان دارد ایشان بهصورت صریح از «هوش مصنوعی» بهعنوان یک اولویت ملی نام بردند و تأکید کردند که ایران باید در چند سال آینده جزو ۱۰ کشور برتر در حوزه هوشمندی باشد. این سخن نشاندهنده آن است که رهبر انقلاب همواره بیست تا سی سال جلوتر از زمان حال را میبینند و افقهای تمدنی را ترسیم میکنند امروز بسیاری از فعالان حوزه محتوا از سرویسهای عمومی هوش مصنوعی استفاده میکنند که البته کار مفیدی است، اما این استفاده، مطلوب نهایی نیست.
وی با تأکید بر اهمیت فرهنگسازی در زمینه هوش مصنوعی، افزود: ما باید به تولید الگوریتم و مدل بومی برسیم. استفاده صرف از ابزارهای خارجی فقط ایران را در موضع مصرفکننده نگاه میدارد و این مسئله در نگاه کلان، وابستگی میآورد و قدرت تفکر را از جامعه میگیرد باید تلاش کنیم افرادی را که صاحب ایده هستند یا نیاز به تولید محتوا دارند، توانمند کنیم. مجهز شدن به سلاح هوش مصنوعی به معنای آن است که فعالان فرهنگی، تبلیغی و ترویجی بتوانند قدرتمندتر و مؤثرتر عمل کنند. در کنار آن، سواد هوش مصنوعی نیز موضوعی کلیدی است. همانگونه که بیسوادی رسانهای آسیبزاست، ورود ناآگاهانه به حوزه هوش مصنوعی نیز میتواند تهدیدهایی جدی به همراه داشته باشد.
پژوهشگر و فعال حوزه هوش مصنوعی و فضای مجازی با اشاره به اهمیت «لایههای زیرین» و عمیق هوش مصنوعی خاطرنشان کرد: اصل ماجرا نه تجهیزات و سرورها، بلکه «الگوریتم» است. هر کس بتواند به الگوریتمی جدید برسد، بازی جهانی را تغییر میدهد. همانطور که DeepMind با دستیابی به الگوریتم جدید در پروژههایی چون AlphaGo و AlphaFold، معادلات را بر هم زد. اگر ایران هم به الگوریتمی بومی و تحولآفرین برسد، میتواند ناگهان در رتبه نخست جهانی قرار گیرد. اگر بهصورت آگاهانه با هوش مصنوعی روبهرو شویم، این ابزار میتواند یک فرصت بزرگ برای رشد و تحول فردی و جمعی باشد. اما اگر آن را جایگزین تفکر خود کنیم و فقط بخواهیم بهجای ما فکر کند، تنبل میشویم، مهارتهایمان از بین میرود و در آینده هیچ تواناییای نخواهیم داشت.
ضابط با هشدار نسبت به پدیده مرجعیت دادن به هوش مصنوعی تأکید کرد: اگر افراد، تصمیمگیری، تحلیل و حتی باورهای خود را به الگوریتمها بسپارند، در حقیقت خود را از تفکر و رشد بازمیدارند. اینجاست که رهبری معظم انقلاب بر حفظ انسانمحوری در برابر ماشین تأکید میکنند.بسیاری از مشاغل سنتی در آینده از بین خواهند رفت، اما مشاغل جدیدی خلق میشوند. همانطور که تاکسی تلفنیها جای خود را به تاکسی اینترنتی دادند، حوزههایی همچون تولید محتوا، برنامهنویسی، مدیریت داده و تحلیل رفتاری نیز متحول خواهند شد.
وی تاکید کرد: این فناوری میتواند ابزار مهمی در جنگ شناختی باشد، زیرا مخاطب به آن اعتماد میکند و برای آن مرجعیت قائل میشود، اگر از ابزارهای خارجی استفاده کنیم، آنها تفکرات خود را به ذهن جامعه ما القا خواهند کرد، اما اگر خودمان صاحب مدل و سرویس شویم، میتوانیم از آن در مسیر تمدنسازی استفاده کنیم.
به گزارش ایمنا، چشمانداز مقابل ایران در عرصه هوش مصنوعی، در عین روشنی، با چالشهایی همراه است. با این حال، عزم ملی برای برداشتن گامهای مؤثر در این مسیر جزم شده است. دولت قصد دارد در آیندهای نزدیک، برنامه ملی هوش مصنوعی را وارد مرحله اجرا کند؛ موضوعی که معاون اول رئیسجمهور نیز به آن اشاره کرده و با تأکید بر توانمندیهای داخلی، گفته است: گرچه ایران از بودجههای نجومی قدرتهای بزرگی چون آمریکا و چین برخوردار نیست، اما میتواند با همت، بخشی از این عقبماندگی را جبران کند، تأیید کلیات برنامه هفتم توسعه و دستور تدوین برنامه ملی هوش مصنوعی که در آذرماه ۱۴۰۳ صادر شد، نشاندهنده این است که در ماههای آینده، اسناد پشتیبان و آئیننامههای اجرایی این برنامه نیز تدوین خواهد شد. از سوی دیگر، قرار است نخستین پارک هوش مصنوعی کشور ظرف دو سال آینده راهاندازی شود؛ اقدامی که در کنار حمایتهای فنی، مالی و حقوقی دولت و مشارکت بخش خصوصی، میتواند به نقطه عطفی در مسیر توسعه این فناوری راهبردی تبدیل شود، با ادامه این روند، میتوان امیدوار بود که در افقی ۱۰ تا ۱۵ ساله، ایران در حوزههای کلیدی مانند علوم داده، یادگیری ماشین، بینایی رایانهای و رباتیک، جایگاهی معتبر در سطح منطقه و حتی جهان بهدست آورد. اما رسیدن به این هدف والا، نیازمند انسجام داخلی، تداوم حمایت سیاستگذاران، و بهویژه بهرهگیری از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی است. ایشان بارها تأکید کردهاند که «علم، سلطان است» و هر کشوری که بخواهد در تولید، اثرگذاری و آیندهسازی نقشآفرین باشد، باید دانش را سرلوحه حرکت خود قرار دهد. تحقق «خرمشهر هوش مصنوعی» یعنی فتح یکی از پیچیدهترین جبهههای علمی و فناورانه عصر جدید؛ همانطور که خرمشهر، نماد مقاومت و پیروزی در برابر نابرابری نظامی بود، امروز نیز میتوان با همدلی و مجاهدت، در میدان علم و فناوری به قلههای جهانی دست یافت.
نظر شما