به گزارش خبرگزاری ایمنا از آذربایجان شرقی، انقلاب مشروطه یک رویداد سیاسی-اجتماعی در تاریخ ایران است که از علل وقوع آن می‌توان به آگاهی از پیشرفت‌های غرب، تنگنای اقتصادی و بی‌عدالتی حکام و دادگاه‌ها نسبت به مردم اشاره کرد.
مشروطه‌خواهان از طریق تشکیل انجمن‌ها، تحصن، سخنرانی‌های مذهبی و نبرد مسلحانه در بسیاری از شهرهای کشور همچون تبریز به مبارزه برخاستند که به صدور فرمان مشروطیت، تشکیل مجلس شورای ملی و تدوین نخستین قانون اساسی ایران منجر شد.
نخستین نشانه‌های انقلاب مشروطه در اعتراضات اسفند ۱۲۸۳ آشکار شد و دامنه اعتراضات آن از سال ۱۲۸۴ گسترش پیدا کرد و تداوم اعتراضات موجب بروز ناآرامی‌های گسترده در شهرهای ایران شد.
شهر تبریز نیز همچون سایر شهرها به مبارزه برخاست و شدیدترین درگیری‌ها در این شهر اتفاق افتاد، با رهبری و مجاهدت‌های ستارخان ملقب به سردار ملی و باقرخان ملقب به سالار ملی، جنبش مشروطیت استقرار پیدا کرد که در نهایت، به این رویداد مهم در تاریخ ایران و آذربایجان منتج شد.
در زمان نبردهای مشروطه‌خواهان در تبریز، ستارخان در محله «امیرخیز» و باقرخان در محله «خیابان» (خیاوان) هدایت مشروطه‌خواهان در شهر تبریز را برعهده گرفتند که در این میان خانه باقرخان، مرکز فرماندهی مشروطه‌خواهان بود.
گفته می‌شود این خانه متعلق به حاج رضا طوبی از معتمدان مشهور تبریز و خویشاوندان باقرخان است، پژوهشگران تاریخ معتقدند اگر این خانه متعلق به باقرخان نیز نباشد، دارای ارزش مرمت و بهسازی است.
روند تملک خانه باقرخان از سال ۱۴۰۲ آغاز شده است
سید رامین اسبقی، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان تبریز درباره اقدامات انجام شده در مورد خانه باقرخان به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: پیرو مطالبه عمومی برای رسیدگی به وضعیت این خانه و با توجه به وسعت ۴۸۰۰ مترمربعی بودن عرصه (نزدیک به ۰.۵ هکتار) و زمان‌بر بودن تملک آن با بودجه دولتی، با شهرداری تبریز توافق شد تا مراحل تملک به صورت ۵۰ درصد برای اداره کل میراث فرهنگی و ۵۰ درصد برای شهرداری تبریز صورت پذیرد که روند تملک آن از سال ۱۴۰۲ آغاز شده است.
وی با بیان اینکه خانه باقرخان دارای ۳۲ مالک است، تصریح می‌کند: بخشی از اعتبارات اولیه، تأمین و در وجه مالکان پرداخت شد، همچنین مقرر شده بود باقیمانده اعتبارات سال ۱۴۰۳ واریز شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان تبریز ادامه می‌دهد: در آن زمان تعدادی از وُراث به قیمت کارشناسی، اعتراض کردند و مبلغ توافق شده را نپذیرفتند، به همین علت، مابقی فرایند تملک مسکوت مانده اما اکنون با کمک شهرداری تبریز، بخشی از این خانه به صورت ۵۰- ۵۰ تملک شده و در اختیار شهرداری تبریز و اداره کل میراث فرهنگی است و تا تملک، تکمیل و رضایت مالکان جلب نشود، نمی‌توان وارد مرمت و بهسازی عرصه شد.
اسبقی با اشاره به اینکه همچنان اداره کل میراث فرهنگی و شهرداری تبریز پیگیر این موضوع هستند، تاکید می‌کند: شهرداری منطقه ۸ تبریز به نمایندگی از شهرداری تبریز تا این مرحله، پای کار است.
وی می‌گوید: در نظر داریم بخشی از بنا که به صورت مخروبه باقی مانده است را با تملک کامل و استخراج طرح اولیه بنا، آنطور که در شأن سالار ملی است، مرمت کنیم.
شهرداری تبریز به دنبال احیای خانه باقرخان
روح‌الله رشیدی، دبیر کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تبریز نیز با بیان اینکه این کمیسیون پیگیری‌هایی برای وضعیت خانه باقرخان در سال ۱۴۰۳ انجام داده است، به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: اکنون، این خانه در انتظار تکمیل روند تملک و دارای مالکان خصوصی است که بخشی از فرایند تملک آن طی شده است.
وی اضافه می‌کند: این تملک، مراحل دشواری را طی می‌کند تا رضایت مالکان جلب شود و در مراحل آخر قرار دارد، اما مرحله آخر به لحاظ اختلاف یا تفاوت نگاه مالکان و شهرداری تبریز به طول انجامیده است.
عضو شورای اسلامی شهر تبریز با اشاره به اینکه منتظر نهایی شدن مقوله تملک هستیم، تصریح می‌کند: بخشی از آن به دستگاه قضائی ارجاع شده است تا دادگاه درباره نحوه تملک و قیمت‌گذاری حکم صادر کند.
رشیدی خاطرنشان می‌کند: اگر فرایند تملک خاتمه پیدا کند، شهرداری تبریز به احیا و بازسازی محدوده این خانه کمک خواهد کرد.
خانه باقرخان به مرکز فرهنگی تبدیل می‌شود
ناصر زواری، مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تبریز نیز درباره مراحل بازسازی خانه باقرخان به خبرنگار ایمنا عنوان می‌کند: احیای خانه باقرخان، نیازمند انجام مطالعات در آن زمینه و شامل مطالعات کتابخانه‌ای، میدانی، پژوهشی، آسیب‌شناسی، آسیب‌نگاری، ارائه طرح‌های مرمت و احیا است که با توجه به کاربری آن نگارش می‌شود.
وی اضافه می‌کند: پس از مشخص شدن این موارد و تصویب در شورای فنی، کار وارد مرحله اجرا و به یک پیمانکار خبره سپرده می‌شود و یک ناظر، نظارت بر آن را برعهده می‌گیرد.
مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تبریز با اشاره به اینکه بخشی از کار به اکیپ دانشجویان رشته‌های مرمت و معماری سپرده و اطلاعات مرتبط به آن‌ها عنوان می‌شود، خاطرنشان می‌کند: اگر مجموعه بزرگ باشد و مقرر شده است که در آینده به یک مکان فرهنگی همچون موزه تبدیل و کار به یک مشاور سپرده شود.
خانه باقرخان بهسازی و مرمت می‌شود
مهدی ذاکری، مدیر فنی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان شرقی نیز درباره مراحل احیای خانه‌های تاریخی به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: در گام نخست و پیش از انجام هرگونه فعالیت برای مرمت و بهسازی هر خانه تاریخی که ثبت ملی می‌شود، نقشه‌های به‌روز و موجود آن بررسی خواهد شد که آخرین وضعیت آن چگونه است و بر اساس آن به منظور آسیب‌شناسی و آسیب‌نگاری، مورد کارشناسی قرار می‌گیرد و مطابقت‌های تطبیقی انجام می‌شود تا آسیب‌های موجود در ساختمان، استخراج شود.
وی ادامه می‌دهد: در گام بعدی طرح مرمت نگارش می‌شود که می‌توان از نمونه‌های تطبیقی با خانه‌های عصر مورد نظر یا عکس‌های قدیمی خانه به شرط اینکه موجود باشد، کمک گرفت.
مدیر دفتر فنی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان شرقی با بیان اینکه گام نهایی احیای خانه باقرخان است، تصریح می‌کند: به این منظور باید به خانه تاریخی مورد نظر کاربری داده شود که بر نقشه‌های مرمتی آن تأثیر می‌گذارد، به عنوان مثال شاید بعضی الحاقات حذف یا اضافه شود تا با دادن کاربری به آن، بهتر مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
به گزارش ایمنا، خانه‌های تاریخی بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی کشور را تشکیل می‌دهند؛ وضعیت کنونی خانه باقرخان نیز که سال ۱۳۹۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است توجه و عزم ویژه مسئولان و دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط را می‌طلبد تا مورد مرمت و بازسازی قرار گیرد و پذیرای گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ ایران و آذربایجان باشد.
گزارش از سولماز کاظمی
نظر شما