حج؛ تجلی بندگی در وسعت جهانی

به گزارش خبرگزاری ایمنا، هر سال در روزهای پرشکوه ذی‌الحجه، میلیون‌ها مسلمان از سراسر جهان به سوی سرزمینی مقدس می‌روند؛ جایی که کعبه، نماد وحدت و مرکز توحید، در آن می‌درخشد، حج، پنجمین ستون دین اسلام، تنها یک فریضه دینی نیست؛ بلکه فرصتی است برای بازسازی درونی، زدودن غبار از جان، تمرین مساوات و هم‌بستگی و رسیدن به قرب الهی.

این آئین، ریشه در سنت حضرت ابراهیم (ع) دارد و با تعالیم پیامبر اسلام (ص) کامل شده است؛ در ادامه مناسک حج را مرور می‌کنیم و به بایدها و نبایدهایی می‌پردازیم که هر زائر باید بداند.

احرام؛ آغاز بندگی

نخستین مرحله حج، احرام است؛ زائران با نیتی خالص، در میقات‌ها لباس احرام می‌پوشند، این لباس برای مردان شامل دو تکه پارچه سفید و بی دوخت و برای زنان نیز لباسی ساده است که نباید جلب توجه کند؛ با احرام، زائر باید از برخی امور همچون کوتاه کردن مو و ناخن، استفاده از عطر، شکار، درگیری، و پوشیدن لباس دوخته (برای مردان) خودداری کند.

طواف و سعی؛ حرکت در مدار توحید

با ورود به مسجدالحرام، قلب تپنده اسلام زائران در این مراسم برای نخستین بار کعبه را می‌بینند؛ لحظه‌ای که بسیاری از حاجیان آن را فراموش‌نشدنی می‌دانند، در نخستین مناسک، زائران هفت‌بار به دور کعبه طواف می‌کنند، طوافی که از حجرالاسود آغاز شده و در همان‌جا پایان پیدا می‌کند. این حرکت دایره‌وار، نمادی از محوریت خدا در زندگی است و تمرینی برای آن‌که جان در مدار توحید بچرخد.

پس از طواف، زائران دو رکعت نماز پشت مقام ابراهیم می‌خوانند؛ سپس برای سعی میان صفا و مروه حرکت می‌کنند، این هفت‌بار رفت‌وآمد، یادآور دوندگی حضرت هاجر در جست‌وجوی آب برای اسماعیل و سعی، تصویر روشنی از امید، تلاش و توکل است؛ در پایان، نوشیدن آب زمزم جان زائران را تازه می‌کند.

عرفه؛ اوج بندگی و سرآغاز دگرگونی

روز نهم ذی‌الحجه، زائران به دشت عرفات می‌روند؛ دشتی که پیامبر درباره‌اش فرمود: «الحج عرفه». یعنی بدون وقوف در عرفه، حج کامل نمی‌شود، از ظهر تا غروب، حاجیان در عرفه می‌مانند؛ زیر آسمان باز، با لباس ساده، بی‌سایه‌بان، در خلوتی جمعی.

مشعر و منی؛ شب ذکر و روز مبارزه

پس از غروب عرفه، حاجیان به‌سوی مشعرالحرام می‌روند؛ جایی میان عرفه و منا، شب را آنجا با ذکر و عبادت به صبح می‌رسانند و سپس پیش از طلوع آفتاب، به‌سوی «منا» حرکت می‌کنند، جایی که سه نقطه نمادین از وسوسه‌های شیطان در آن وجود دارد.

در روز عید قربان، حاجیان هفت سنگ به «جمره عقبه» (ستون اول شیطان) پرتاب می‌کنند؛ این عمل یادآور مقاومت ابراهیم در برابر وسوسه‌های شیطان است؛ رمی جمرات، نماد تعهد به مبارزه با نفس و راندن وسوسه‌هاست.

قربانی و بازگشت از احرام

پس از رمی جمره، حاجیان یک رأس دام قربانی می‌کنند؛ کاری که یادآور داستان قربانی‌کردن حضرت اسماعیل است، سپس سرشان را می‌تراشند یا موهایشان را کوتاه می‌کنند و از احرام خارج می‌شوند؛ قربانی، نماد آمادگی برای فداکاری در راه خداست.

ایام تشریق و طواف وداع

زائران پس از بازگشت به مکه، طواف افاضه را انجام می‌دهند؛ این طواف واجب است، سپس به منا بازمی‌گردند و در روزهای یازدهم، دوازدهم (و گاه سیزدهم) ذی‌الحجه، رمی جمره را با هفت سنگ‌ریزه می‌زنند، این روزها، «ایام تشریق» نام دارد؛ ایامی برای تأمل در درس‌های حج و استمرار در بندگی. در پایان زائران با «طواف وداع» خانه خدا را بدرود می‌گویند.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، حج تنها سفری چندروزه به مکه نیست؛ بلکه آغاز مسیری است که اگر درست طی شود، تا پایان عمر همراه انسان خواهد بود، زائر واقعی، کسی است که پس از بازگشت نه‌تنها لباسش بلکه نگاه، زبان، اخلاق و قلبش نیز تغییر کرده باشد.