به گزارش خبرگزاری ایمنا، رسانههای آزاد، روزنامهها و مطبوعات در هر جامعهای از ارکان توسعه و دموکراسی بهشمار میآید، بر این اساس خبرگزاری ایمنا، مرور عناوین مطبوعات کشور را بهصورت روزانه در دستور کار خود دارد.
روزنامه ایران در صفحه نخست امروز خود با تیتر «هیچ سناریویی برای چشمپوشی از غنیسازی وجود ندارد» نوشت: «با پایان چهارمین دور مذاکرات غیرمستقیم هستهای ایران و آمریکا در مسقط، فضای دیپلماسی بار دیگر متلاطم و پر از گمانهزنیهای تازه شد. در حالی که رسانههای بینالمللی بویژه روزنامه انگلیسی «گاردین» از ادعای تعلیق سه ساله غنیسازی اورانیوم در ایران سخن گفتند و مدعی شدند میانجیها فشار آوردهاند تا تهران برای اعتمادسازی به مدت سه سال دست از غنیسازی بکشد. این ادعا بلافاصله توسط مقامهای ایرانی تکذیب شد.
در واکنش به ادعاهای مطرحشده، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه در پیامی در شبکه اجتماعی خود تأکید کرد که هیچ سناریویی وجود ندارد که در آن ایران از حق خود برای غنیسازی با اهداف صلحآمیز چشمپوشی کند. او با بیان اینکه ایران هیچگونه پیشنهاد مکتوبی از سوی ایالات متحده – نه به صورت مستقیم و نه غیرمستقیم دریافت نکرده است، افزود: «پیامهایی که ما و جهان دریافت میکنیم، همچنان سردرگم و متناقض هستند.» عراقچی در ادامه با لحنی قاطع گفت: «موضع ایران همچنان روشن و غیرقابلتغییر است: به حقوق ما احترام بگذارید و تحریمها را پایان دهید؛ در این صورت، توافقی حاصل خواهد شد.»
وزیر امور خارجه ایران بار دیگر تأکید کرد: «بهروشنی میگویم: هیچ سناریویی وجود ندارد که در آن ایران از حق خود برای غنیسازی با اهداف صلحآمیز، که با تلاشهای بسیار و هزینههای سنگین به دست آمده است، چشمپوشی کند؛ حقی که دیگر اعضای معاهده عدم اشاعه نیز از آن برخوردار هستند.» او در پایان خاطرنشان کرد: «ملت بزرگ ایران، استواری و قدرت خود را در برابر کسانی که کوشیدهاند اراده خود را تحمیل کنند، بهخوبی نشان داده است.
ما همواره از گفتوگوی مبتنی بر احترام متقابل استقبال میکنیم و هرگونه رفتار مبتنی بر زورگویی را قاطعانه رد میکنیم.» در همین حال، دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا که اخیراً از سفر به کشورهای حوزه خلیج فارس بازگشته است، با ادعای ارائه بسته پیشنهادی مکتوب جدید به تهران، بر دامنه خبرسازیها افزود.
در کنار این تنشها، نیویورکتایمز گزارشی منتشر کرد که ادعا میکرد عراقچی در دیدار اخیر خود با استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در عمان، ایده تشکیل یک کنسرسیوم منطقهای را مطرح کرده است. به گفته مقامهای ایرانی، این طرح پیشنهادی راهحلی جایگزین برای خواسته اصلی واشنگتن مبنی بر برچیدن کامل برنامه هستهای ایران است.
بر اساس این پیشنهاد، کنسرسیومی شامل ایران، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و سرمایهگذاری آمریکا شکل خواهد گرفت که تولید سوخت هستهای غیرنظامی را در سطح پایین (حدود ۳.۶۷ درصد، مشابه توافق برجام ۲۰۱۵) ادامه خواهد داد.
به ادعای این گزارش، این کنسرسیوم زیر نظر نمایندگان کشورهای مختلف از جمله آمریکا، فعالیت خواهد کرد و هدف اصلی آن تأمین سوخت برای نیروگاههای هستهای غیرنظامی در کشورهای منطقه است. این گمانهزنیها درحالی است که بر تلاشهای سیاسی و دیپلماتیک برای دستیابی به راهکارهای جدید از سوی ایران افزوده شده است که میتواند پنجرهای تازه به سوی گفتوگوهای سازندهتر و راهحلهای هستهای باز کند.»
روزنامه کیهان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «ترامپ آمد، دوشید، تحقیر کرد و برگشت» نوشت: «رئیسجمهور آمریکا که پیش از این گفته بود، هر کشوری پول بیشتری بدهد، اولین مقصد سفرش خواهد بود، به منطقه غرب آسیا سفر کرد، با رهبران عربستان، قطر و امارات دیدار کرد، چیزی بالغ بر ۳.۲ تریلیون دلار قرار داد بست و برگشت. او حین بازگشت گفت: «اعراب تشنه محبت بودند و من هم به آنها محبت کردم… در این سفر بیش از آنچه تصور میشود یک انسان بتواند انجام دهد، دست دادم…»!
ترامپ، یک «تاجر باجگیر» است. این را ما نمیگوییم؛ متحدان غربی این کشور وقتی با تعرفههای سنگین این کشور مواجه شدند گفتند که میخواهند جلوی باجگیریهای ترامپ بایستند. در کنار رهبران اروپا و کانادا، چندی پیش رهبران روسیه و چین هم پس از دیدار در مسکو، بیانیهای منتشر کردند و در آن روی «مقابله با قلدریهای ترامپ» تأکید کردند. اینکه «ترامپ یک تاجر باجگیر است» را خود ترامپ هم میگوید! او وقتی متحدان اروپاییاش را تحت فشار قرار میداد میگفت: «آنها اول باید پول بدهند، تا بعد از آن من وارد مذاکره با آنها شوم» (!) یعنی او برای مذاکره کردن هم باج میخواهد! وقتی ترامپ با متحدان غربیاش چنین برخوردی دارد، با کشورهای عربی یا غیرمتحدانش، طبیعتاً رفتاری بهشدت باجگیرانهتر خواهد داشت.
رئیسجمهوری آمریکا از ۲۳ تا ۲۶ اردیبهشتماه، به خلیجفارس آمد. او صراحتاً هدف از این سفر را جذب میلیاردها دلار «پول» اعلام کرده بود. او آنقدر روی گرفتن پول- بخوانید باج- از کشورهای عربی تأکید کرد که، بسیاری از رسانههای این کشور او را متهم به نادیده گرفتن واقعیتهای ژئوپلیتیک منطقه کرده و نوشتند، ترامپ فقط به دنبال پول است و به واقعیتهای مهم سیاسی و منطقهای توجه نمیکند. ترامپ در پایان سفر ۳ روزه خود به منطقه خلیجفارس، موفق به امضای توافقهایی به ارزش بیش از ۳.۲ تریلیون دلار شد. ۶۰۰ میلیارد دلار از عربستان به جیب زد، ۱.۲ تریلیون دلار از جیب شیوخ قطری برداشت و ۱.۴ تریلیون دلار دلار هم از سران امارات گرفت. اما وقتی او در سفر بود، یا در حال بازگشت از این سفر بود، برخی مقامات و سیاسیون این کشور با تعابیر بد و تحقیرآمیزی از سران این کشورهای عربی یاد کردند. او هم، با ادبیاتی متفاوت، همان مفاهیم را بر زبان راند. او دقیقاً همین رفتار را با زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین انجام داد و نیمی از معادن با ارزش این کشور را از تصاحب کرد!
در تصاویر ویدئویی که از ترامپ منتشر شده- و به نظر میرسد زمان آن، پس از دیدار با سران این سه کشور عربی است- او به صراحت میگوید: «من [در این سفر] بیشتر از آنچه که هر انسانی قادر به انجام آن است، با دیگران دست دادم…آنان تشنه عشق بودند… و من عشق را به آنها بخشیدم.» و در دیدار با «محمد بن زائد آل نهیان»، رئیس کشور امارات نیز گفته بود: «مشتاقم که شما را در کاخسفید ببینم و با هم جشن بگیریم. ما دوست و شریک شما هستیم و از اعتماد و سرمایهگذاری شما واقعاً قدردانی میکنیم...
این بزرگترین سرمایهگذاریای است که تاکنون انجام دادهاید و ما از آن بسیار سپاسگزاریم… ما با شما همانگونه رفتار خواهیم کرد که شایستهاش هستید-باشکوه. شما مردی باشکوه هستید و همکاری با شما افتخاری بزرگ برای ماست.» گفتنی است، ترامپ در دور نخست ریاستجمهوری خود نیز، سران برخی از این کشورهای عربی را «گاو شیرده» خوانده بود که باید دوشید!»
روزنامه جوان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «پهپاد ایرانیام آرزوست!» نوشت: «ترامپ در همان روز که صدها میلیارد دلار اسلحه به حاشیهنشینهای خلیج فارس فروخت گفت به یک شرکت امریکایی گفتم باید پهپادهای زیادی تولید کند، مثل ایران که آنها پهپادهای خوبی با ۳۵ هزار دلار میسازند. آن شرکت دو هفته بعد سراغم آمد و پهپادی آورد که هزینهاش ۴۱ میلیون دلار [۱۲۰۰ برابر پهپاد ایرانی!]است. به آنها گفتم منظورم این نبود، منظورم پهپادی بود که فوقش ۳۵ هزار دلار باشد، مثل پهپادهای ایران خیلی خوب، سریع، مرگبار و وحشتناک!
به رغم قرارداد تسلیحاتی چندصدمیلیارد دلاری آمریکا با اعراب، ترامپ در اظهاراتی کمسابقه، به قدرت و دقت بالای پهپادهای ایرانی اذعان کرد و با اشاره به هزینه پایین تولید این پهپادها، آنها را ابزارهایی کارآمد در میدان نبرد خواند؛ اعترافی که ناخواسته کارآمدی فناوری نظامی ایران را در برابر تجهیزات گرانقیمت غربی برجسته میکند.
سفر دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا به کشورهای عربی خلیج فارس نقطه عطفی در روابط دوجانبه واشینگتن با شیخنشینها بود که ماحصل آن امضای قراردادهای چندتریلیون دلاری بود که سبب شد ترامپ با دست پر منطقه را ترک کند. مهمترین دستاورد این سفر، امضای یک بسته همکاری اقتصادی و نظامی تاریخی بین آمریکا و عربستان سعودی بود که به گفته کاخ سفید، ارزش این بسته بیش از ۶۰۰ میلیارد دلار است. امضای قرارداد تسلیحاتی به ارزش ۱۴۲ میلیارد دلار میان دو کشور بخش قابلتوجه این توافقات بود که بهعنوان بزرگترین قرارداد نظامی تاریخ شناخته میشود.
برای تجهیز عربستان به فناوری پیشرفته نظامی با سرمایهگذاری چندمیلیارد دلاری سعودیها در مراکز داده، هوافضا، مراقبتهای درمانی و معادن در خاک آمریکا همراه شده است. به گزارش الجزیره، این قرارداد پنج حوزه کلیدی را پوشش میدهد؛ تقویت تواناییهای هوایی و فضایی عربستان، سامانههای دفاع موشکی، امنیت دریایی و ساحلی، نوسازی نیروهای زمینی و مرزبانی، بهبود سامانههای اطلاعاتی و ارتباطی. همچنین این بسته شامل برنامههای آموزشی و کمک فنی برای افزایش ظرفیت عملیاتی ارتش سعودی است، از جمله توسعه آکادمیهای پزشکی نظامی و خدمات درمانی. ترامپ در سخنرانی پس از این اعلامیه گفت: «من هرگز در استفاده از قدرت آمریکا برای دفاع از ایالات متحده یا کمک به دفاع از متحدانمان تردید نخواهم کرد.» دنیل دپتریس، تحلیلگر سیاست خارجی به بیبیسی موندو گفت که این توافق چندمیلیارد دلاری جایگاه عربستان را به عنوان یک قدرت نظامی منطقهای تقویت میکند.
با وجود اینکه آمریکا بهعنوان بزرگترین قدرت نظامی جهان شناخته میشود و قراردادهای کلانی برای فروش تسلیحات پیشرفته با کشورهای عربی امضا کرده، اما ترامپ، به قدرت و کارآمدی سلاحهای ایرانی اذعان کرد. ترامپ در سخنرانی خود در قطر گفت: «به یکی از شرکتها (یامریکایی) گفتم که پهپادهای زیادی میخواهم. در ایران آنها پهپادهای خوبی میسازند. آن شرکت دو هفته بعد سراغم آمد و پهپادی آورد که هزینهاش ۴۱ میلیون دلار است. به آنها گفتم منظورم این نبود، منظورم پهپادی بود که نهایت ۳۵ هزار تا ۴۰ هزار دلار باشد، این پهپادها خیلی خوب، سریع، مرگبار و وحشتناک هستند.»
این سخنان درحالی بیان شد که واشینگتن همواره تلاش کرده فناوریهای نظامی ایران را کماهمیت جلوه دهد یا آنها را محصول کپیبرداری معرفی کند.
این سخنان درحالی بیان شد که واشینگتن همواره تلاش کرده فناوریهای نظامی ایران را کماهمیت جلوه دهد یا آنها را محصول کپیبرداری معرفی کند. پهپادهای ایرانی در سالهای اخیر توانستهاند با هزینهای پایین، اما کارایی بالا در جبهههای مختلف در منطقه نقشآفرینی کنند. کارشناسان نظامی اذعان دارند که ایران با بهرهگیری از مهندسی معکوس و تولید بومی، به یکی از بازیگران مهم در عرصه پهپادهای تهاجمی و شناسایی تبدیل شده است. این اعتراف نشان میدهد که سلاحهای بومی ایران، بهویژه پهپادها، بهعنوان یکی از مؤثرترین ابزارهای جنگی توانستهاند جایگاه خود را حتی در نگاه قدرتهای بزرگ نظامی تثبیت کنند. اظهارات ترامپ را میتوان بازتابی از تحولات جدید در عرصه نظامی دانست، جایی که فناوریهای غیرمتعارف و جنگ ترکیبی، اهمیت بیشتری نسبت به صرفاً خرید تجهیزات گرانقیمت کلاسیک پیدا کردهاند.»
روزنامه وطن امروز در صفحه نخست امروز خود تیتر «دوشید و رفت» را برگزید و نوشت: «سفر ۴ روزه دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا به کشورهای عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی در اردیبهشت ۱۴۰۴ (مه ۲۰۲۵) بیش از یک مأموریت دیپلماتیک معمول و در واقع، نمایشی از تعاملات پیچیده میان قدرت، ثروت و تبلیغات بود. این سفر با استقبالهای پرهزینه، هدایای گرانقیمت و قراردادهای اقتصادی تریلیون دلاری در روزگاری انجام شد که انتقادات از رئیسجمهور آمریکا و حکام عرب منطقه به دلیل انفعال در مساله غزه و عدم جلوگیری از جنایات رژیم صهیونیستی بالا گرفته است؛ موضوعی که حواشی این سفرهای پرزرق و برق را دوچندان کرده و انتقادات بسیاری از ملتهای عرب منطقه و فلسطینیان را به همراه داشته است.
در این سفر چند تریلیون دلاری، هیچ جایی برای فلسطین وجود نداشت و تنها هدف آن، تعمیق روابط استعماری آمریکا با حکام عرب منطقه و دوشیدن بیش از پیش آنها بود؛ مسألهای که با رضایت و آگاهی کامل این حکام انجام شد و آنها با کمال میل در این فرآیند با یکدیگر رقابت کردند تا هر کدام رقمهای بالاتری را برای قراردادهای نظامی، امنیتی و اقتصادی با شرکتهای ورشکسته و صنایع نظامی آمریکا هزینه کنند؛ هزینههایی که تنها گوشهای از آن برای بازسازی کشورهای جنگزده منطقه یا یاری رساندن به فلسطینیان کافی بود.
عربستان، قطر و امارات با به کارگیری استراتژی «خوشرقصی سفیهانه» تلاش کردند ترامپ را تحت تأثیر قرار دهند. این کشورها با میزبانیهای پرزرق و برق، سخنان تحسینآمیز و هدایای گرانقیمت و لوکس، سعی در جلب رضایت رئیسجمهور آمریکا داشتند. بر اساس گزارشها، استقبال از ترامپ به گونهای طراحی شده بود که «ثروت» منطقه را به تصویر بکشد، از جمله استقبال نظاممند در فرودگاهها، اهدای جواهرات گرانقیمت و حتی هدیه دادن هواپیمای لوکس از سوی قطر به ارزش چندصد میلیون دلار به ترامپ که بشدت تحت تأثیر تمجید و تملق است. وی این اقدامات را به عنوان موفقیتهای شخصی خود در شرایطی تبلیغ کرد که به دلیل عدم پیشرفت در مذاکرات صلح اوکراین، همچنین ناتوانی در جلوگیری از جنگ غزه و شکست در برابر یمن، سرخورده شده بود. این روحیهبخشی به ترامپ در واقع تلاش این کشورها برای شکلدهی به سیاستهای آمریکا در منطقه بود. هدایای گرانقیمت نه تنها نمادی از وابستگی اقتصادی اعراب به آمریکا بود، بلکه ابزاری برای «مدیریت تصورات» ترامپ نسبت به منافع منطقهای محسوب میشود. البته این شیوه دیپلماسی کشورهای حاشیه خلیجفارس بیشتر از اینکه بر سیاست خارجی آمریکا تأثیرگذار باشد، بر شخص ترامپ تأثیر دارد و همین مساله نیز منجر به وابستگی بیش از پیش این کشورها از نظر امنیتی و نظامی به آمریکا خواهد شد.
در سفر ترامپ به منطقه تنها از هدایای لوکس برای تأثیرگذاری بر رئیسجمهور آمریکا استفاده نشد. هزینه خشنودسازی ترامپ برای اعراب بسیار بیشتر از چندصد میلیون دلار خرج برای استقبال، میهمانیها و هدایا تمام شد و قراردادهایی در این سفرها امضا شد که تا سالها شرکتهای بحرانزده آمریکایی را تأمین مالی خواهد کرد. در سفر ترامپ به عربستان سعودی قراردادی به ارزش ۱۴۲ میلیارد دلار برای خرید تجهیزات نظامی از آمریکا امضا شد. این قرارداد شامل سیستمهای پدافند هوایی، جنگندههای مدرن و تجهیزات نظامی پیشرفته است. از سوی دیگر این سفر با سرمایهگذاری عظیم سعودی در آمریکا همراه بود. در حوزه اقتصادی، عربستان تعهد به ۶۰۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری در آمریکا داده است. این سرمایهگذاریها شامل ۱۴۵ معامله در زمینههای انرژی، فناوری و زیرساختها میشود. از سوی دیگر قراردادی به ارزش ۱۰ میلیارد دلار برای توسعه هوش مصنوعی و ایجاد پایگاه داده در عربستان منعقد شد.
در سفر قطر اما مبالغ افزایش چشمگیری یافت. قطر سفارش خرید ۲۱۰ فروند هواپیمای بوئینگ به ارزش ۹۶ میلیارد دلار ثبت کرد. این قرارداد یکی از بزرگترین سفارشات هواپیمایی در تاریخ کشورهای حاشیه خلیجفارس محسوب میشود. جزئیات قراردادهای نظامی قطر با آمریکا هنوز کاملاً منتشر نشده است اما کاخ سفید اعلام کرده قراردادهایی در حوزههای امنیتی و دفاعی نیز بین ۲ کشور امضا شده است. در مجموع قطر با آمریکا قراردادی به ارزش ۱.۲ تریلیون دلار امضا کرد. در امارات اما ارقام باز هم بالاتر رفت. امارات قراردادی به ارزش ۱.۴ تریلیون دلار برای خرید هواپیما و تجهیزات نظامی از آمریکا و سرمایهگذاری در ایالات متحده امضا کرد. امارات بیش از هر کشور دیگری در خلیجفارس، سرمایهگذاری را محور استراتژی خود برای تعمیق روابط با آمریکا قرار داده است. در سفر ترامپ، قراردادهای اقتصادی متعددی در زمینههای انرژی و فناوری بین ۲ کشور به امضا رسید اما جزئیات مالی دقیقی منتشر نشده است. در مجموع قرارداد امارات و آمریکا به ارزش ۱.۴ تریلیون دلار امضا شده که بالاترین رقم در بین کشورهای عربی حاشیه خلیجفارس است.
در جریان این سفر مجلل و پرهزینه، ترامپ در سخنانی موضعگیریهای شدیدی علیه ایران انجام داد و کشورمان را «منبع اصلی تروریسم» معرفی کرد. این اظهارات در حالی مطرح شد که مدارک مستندی از دخالت مستقیم حکومتهای عرب حاشیه خلیجفارس در حمایت از گروههای افراطی و تروریستی در منطقه وجود دارد و در حاشیه سفر ترامپ به عربستان نیز عکسی جنجالی از ترامپ، بنسلمان و جولانی که پیش از این به دلیل فعالیت در القاعده و داعش تحت تعقیب قرار داشت منتشر شد؛ تصویری که واکنشهای تمسخرآمیز کاربران فضای مجازی و برخی تحلیلگران را به همراه داشت، زیرا جایزه ۱۰ میلیون دلاری دولت آمریکا برای سر جولانی همچنان در صفحات مجازی سفارت آمریکا در دمشق موجود است.»
روزنامه شرق در صفحه نخست امروز خود تیتر «ایران و اروپا؛ روی خط گفتوگو» را برگزید و نوشت: «پس از آنکه نشست برنامهریزیشده ایران و تروئیکای اروپایی در رم به دلیل تعویق در مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا برگزار نشد، دیدار جدید در استانبول را میتوان گامی مثبت و مهم در مسیر احیای گفتوگوهای دیپلماتیک دانست؛ نشستی که نهتنها با حضور فعال مدیران سیاسی سه کشور اروپایی برگزار شد، بلکه با میزبانی جمهوری اسلامی ایران در کنسولگریاش در خاک ترکیه، پیام روشنی از اراده تهران برای استمرار مسیر دیپلماسی در شرایط پرتنش منطقهای و بینالمللی ارسال کرد. این رویداد در حالی رقم خورد که همزمان، وزیر خارجه آمریکا نیز برای رایزنیهایی درباره ایران و اوکراین با مشاوران امنیت ملی اروپا در استانبول حضور داشت؛ امری که اهمیت مضاعف این محور گفتوگویی را برجستهتر میکند.
بنابراین در شرایطی که فضای سیاسی بینالملل تحت تأثیر جنگ اوکراین، تغییر موازنه قدرت در اروپا و بازتعریف نقش آمریکا قرار دارد، نشست اخیر ایران و سه کشور اروپایی در استانبول بار دیگر افقهای جدیدی از ظرفیت دیپلماسی را برای پرونده هستهای گشوده است. نشستی که به میزبانی ایران و با حضور مدیران سیاسی تروئیکای اروپا (فرانسه، آلمان و بریتانیا) برگزار شد و با محوریت گفتوگو درباره روند مذاکرات غیرمستقیم هستهای و لغو تحریمها، بارقههایی از گفتوگوی مستمر را زنده کرد.
اگرچه در ماههای گذشته تروئیکای اروپا با احتیاط بیشتری در قبال تحولات پرونده هستهای ایران واکنش نشان دادهاند، اما به نظر میرسد روند تازهای در حال شکلگیری است. کاظم غریبآبادی، معاون بینالملل وزیر امور خارجه، با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد که او به همراه دکتر مجید تختروانچی، معاون سیاسی وزارت خارجه، میزبان این گفتوگوها در محل کنسولگری ایران در استانبول بودهاند. او گفت «ایران و سه کشور اروپایی مصمم به حفظ و استفاده بهینه از دیپلماسی هستند» و در صورت لزوم این رایزنیها ادامه خواهد یافت. به نظر میرسد برخلاف برخی تردیدها، طرفین درباره تداوم مسیر دیپلماتیک همچنان امید و ارادهای جدی دارند.
اهمیت این دیدار از آن نظر مضاعف میشود که همزمان با آن، «مارکو روبیو»، وزیر خارجه آمریکا نیز در استانبول با مشاوران امنیت ملی تروئیکای اروپا در حاشیه نشست صلح اوکراین رایزنیهایی داشته است. طبق گزارش رسانههای بینالمللی، محور این گفتوگوها نیز شامل پرونده هستهای ایران بوده است. بهاینترتیب، به نظر میرسد استانبول بار دیگر به نقطهای راهبردی برای هماهنگیهای سیاسی درباره برجام و چگونگی مواجهه با چالشهای امنیتی منطقهای بدل شده است. در همین راستا، مدیرکل سیاسی وزارت امور خارجه انگلیس در پی نشست روز گذشته مدیران سیاسی فرانسه، انگلیس و آلمان (تروئیکای اروپا) با دیپلماتهای ایرانی در استانبول درباره برنامه هستهای ایران، اعلام کرد که این کشورها از مذاکرات غیرمستقیم تهران-واشنگتن در این زمینه استقبال میکنند.
«کریستین ترنر» مدیرکل سیاسی وزارت خارجه انگلیس در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس درباره نشست دیروز دیپلماتهای ایرانی و تروئیکای اروپا (فرانسه، انگلیس و آلمان) در استانبول نوشت: مدیران سیاسی تروئیکای اروپا «امروز» با دیپلماتهای وزارت امور خارجه ایران در استانبول دیدار کردند. ما تعهدمان نسبت به گفتوگو را اعلام کردیم. ترنر افزود: ما از مذاکرات ایران و آمریکا و فوریتی که به آن داده شده استقبال و توافق کردیم که باز هم دیدار کنیم.
گفتوگوهای ایران و اروپا در ماههای گذشته با فرازونشیبهای بسیاری همراه بوده است. پیشازاین، سه دور مذاکرات میان ایران و تروئیکا در سطوح سیاسی و کارشناسی برگزار شده بود که به دلیل تغییر زمان مذاکرات با آمریکا در عمان، ادامه این روند به تأخیر افتاد. ارزیابی طرفین از این مذاکرات عمدتاً «مفید»، «دلگرمکننده» و «سازنده» توصیف شده است. از اینرو پیشرفت در مذاکرات ایران و آمریکا نیازمند جدیشدن مذاکرات با اروپا نیز هست؛ زیرا روابط ایران و اروپا مدتهاست در پایینترین سطح خود قرار داشته و طرفهای اروپایی با تأکید بر روایت ادعایی خود از کمک ایران به روسیه در جنگ اوکراین، در مقابل ایران صفآرایی کردند و ایران هم از مواضع اروپاییها در جنگ غزه و شعلهورشدن جنگ در منطقه و حمایت از اسرائیل گلهمند بوده است. غریبآبادی پیشتر نیز از مواضع انتقادی ایران درباره مواضع تروئیکای اروپایی در قبال جنگ غزه سخن گفته بود.»
روزنامه دنیای اقتصاد در صفحه نخست امروز خود تیتر «ترافیک دیپلماتیک در استانبول» را برگزید و نوشت: «استانبول ترکیه روز گذشته محل رایزنیهای مهمی بود؛ از یک سو دور چهارم گفتوگوهای ایران و اروپا در این شهر برگزار شد و از سوی دیگر استانبول میزبان هیأتهای آمریکایی، روسی و اوکراینی برای حل مساله جنگ بین مسکو و کییف بود.
در این بین دور چهارم گفتوگوهای ایران و اروپا در شرایطی روز جمعه در استانبول و چند روز پس از دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا در مسقط برگزار شد که مساله اسنپبک یا مکانیسم ماشه بهعنوان محور اصلی این رایزنیها قرار داشت. تهران و پایتختهای اروپایی تا چند ماه دیگر، یعنی اکتبر ۲۰۲۵، در یک نقطهعطف قرار خواهند گرفت و از این حیث احتمال میرود که گفتوگوهای روز جمعه تا حد زیادی درباره چگونگی مدیریت این مساله مهم، یعنی فعال شدن اسنپبک، بوده باشد.
کاظم غریبآبادی، معاون حقوقی و بینالمللی وزیر امور خارجه ایران، درباره این گفتوگوها تاکید کرد که ایران و سه کشور اروپایی مصمم به حفظ و استفاده بهینه از دیپلماسی هستند. غریبآبادی با اشاره به برگزاری نشست ایران و مدیران سیاسی سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس در محل کنسولگری ایران در استانبول در این ارتباط در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «دکتر تختروانچی و من میزبان مدیران سیاسی سه کشور اروپایی در استانبول بودیم. ما به تبادل نظر و بحث در مورد آخرین وضعیت مذاکرات غیرمستقیم هستهای و لغو تحریمها پرداختیم.»
وی خاطرنشان کرد: «در صورت لزوم، دوباره برای ادامه گفتوگوها دیدار خواهیم کرد.» این گفتوگوهای ایران و اروپا که در بحبوحه مذاکرات تهران و واشنگتن انجام گرفته، از چندین جهت دارای اهمیت است. نخست آنکه تهران میتواند طرف اروپایی را در جریان مذاکرات با آمریکا قرار دهد. دوم آنکه طرفین میتوانند درباره مسائل دوجانبه مذاکره کنند. و سوم و مهمتر از همه رایزنیهایی پیرامون بحث اسنپبک.
کریستین ترنر، مدیرکل سیاسی وزارت امور خارجه انگلیس، در پی نشست روز جمعه مدیران سیاسی فرانسه، انگلیس و آلمان (تروئیکای اروپا) با دیپلماتهای ایرانی در استانبول درباره برنامه هستهای ایران، اعلام کرد که این کشورها از مذاکرات غیرمستقیم تهران-واشنگتن در این زمینه استقبال میکنند. ترنر در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ما تعهدمان نسبت به گفتوگو را اعلام کردیم. ضمناً ما از مذاکرات ایران و آمریکا و فوریتی که به آن داده شده استقبال و توافق کردیم که باز هم دیدار کنیم.»
همزمان مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا که برای شرکت در مذاکرات صلح اوکراین به میزبانی دولت ترکیه به استانبول سفر کرده، با مشاوران امنیت ملی فرانسه، آلمان و انگلیس (تروئیکای اروپا) دیدار و درباره موضوع اوکراین و برنامه هستهای ایران گفتوگو کرد. اولاف اسکوگ، معاون نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی و امنیتی، نیز با هیأت ایرانی دیدار کند. این مذاکرات در حالی برگزار شده است که هیأتهای دیپلماتیک ایران و آمریکا تاکنون چهار دور مذاکرات غیرمستقیم را با میانجیگری عمان برگزار کرده و به طور کلی این مذاکرات را سازنده و در حال پیشرفت ارزیابی کردهاند.»
نظر شما