به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، در پی جنگ اوکراین و تلاش اروپا برای یافتن مسیرهای تجاری جایگزین به دور از روسیه، توجه بیسابقهای به مسیر ابریشم جلب شده است. کشورهای این منطقه از جمله قزاقستان، ترکمنستان، ازبکستان، قرقیزستان، تاجیکستان، آذربایجان، ارمنستان و گرجستان با سرمایهگذاری گسترده در زیرساختهای ریلی، جادهای و بندری تلاش میکنند خود را بهعنوان شاهراههای جدید تجارت جهانی تثبیت کنند.
قزاقستان بیش از یک دهه است که خود را بهعنوان قطب ترانزیتی اوراسیا مطرح کرده است و اکنون حدود ۸۵ درصد کالاهای چین به اروپا از خاک این کشور عبور میکند. اهمیت کریدور ترانسکاسپین یا «کریدور بینا خزری» پس از ۲۰۲۲ افزایش یافته و حجم جابهجایی کالا در این مسیر در سال ۲۰۲۴ به ۳.۳ میلیون تن رسید که رشدی ۲۰ درصدی را نشان میدهد. قزاقستان همچنین در مسیرهایی همچون تراسیکا TRACECA نیز فعال است و نسبت به همسایگانش در توسعه زیرساختها پیشتاز است.
ترکمنستان که پیشتر سیاست انزوا را در پیش گرفته بود، اکنون با تغییر رویکرد، بهدنبال ایجاد کریدورهای ترانزیتی جدید است. مذاکرات با اتحادیه اروپا برای ایجاد شاخهای از کریدور میانه و توافق با آذربایجان، گرجستان و رومانی برای کریدور کاسپین-دریای سیاه، از جمله اقدامات اخیر این کشور است. ترکمنستان همچنین به احیای کریدور لاجوردی (Lapis Lazuli) و توسعه بندر ترکمنباشی چشم دوخته است، اما همچنان نیازمند اصلاحات و توسعه زیرساختی است.
ازبکستان نیز در حال متنوعسازی مسیرهای تجاری است و علاوه بر استفاده از کریدور میانه، پروژه مهم راهآهن چین-قرقیزستان-ازبکستان را در دستور کار دارد که قرار است از ۲۰۲۵ آغاز شود و امکان عبور کالا از چین بدون ورود به قزاقستان را فراهم کند. ازبکستان مسیرهایی از طریق ایران و افغانستان بهسوی ترکیه و هند را دنبال میکند و برای این منظور به همکاری ترکمنستان نیاز دارد.
قرقیزستان و تاجیکستان هر دو در تلاشند مسیرهای ترانزیتی از چین به ازبکستان را از خاک خود عبور دهند. قرقیزستان با ساخت راهآهن سهجانبه میکوشد وابستگی خود به قزاقستان و روسیه را کاهش دهد. تاجیکستان نیز با نزدیکی به افغانستان و امضای تفاهمنامه با بندر چابهار ایران، بهدنبال اتصال به خلیجفارس است. توافقات مرزی اخیر میان این دو کشور میتواند به بهبود اتصال منطقهای کمک کند.
قفقاز جنوبی بهویژه آذربایجان و گرجستان، بهدلیل موقعیت بندری در دریای خزر و دریای سیاه، نقش کلیدی در کریدورهای شرق-غرب دارند. راهآهن باکو-تفلیس-قارص و بنادر گرجستان، این کشورها را به حلقههای حیاتی در زنجیره تأمین جهانی تبدیل کرده است. آذربایجان با سرمایهگذاری در زیرساختها و انرژی، در پی تثبیت جایگاه خود بهعنوان مرکز لجستیک منطقه است. گرجستان نیز با نوسازی بندرها و راهآهن بهدنبال افزایش سهم خود در ترانزیت کالا میان آسیا و اروپا است.
در کنار همکاریهای منطقهای، رقابت قدرتهای بزرگ نیز بر تحولات تأثیرگذار است. روسیه، چین و ایران هر یک با اهداف متفاوتی در حوزه امنیت، انرژی و تجارت در آسیای مرکزی فعالاند. چین با ابتکار کمربند و جاده و توسعه کریدور میانه، بهدنبال اتصال مستقیم به اروپا است و ایران نیز با تکیه بر روابط فرهنگی و جغرافیایی، بهدنبال توسعه کریدورهای حملونقل است. ترکیه نیز با سازمان کشورهای ترک و حمایت از کریدور میانه، نقش خود را در اتصال آسیای مرکزی به اروپا و بازارهای انرژی غربی پررنگتر کرده است.
در مجموع با تغییر الگوهای تجارت جهانی و افزایش نیاز به مسیرهای متنوع و امن، آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی به عرصهای برای همکاری و رقابت قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای بدل شدهاند. موفقیت این کشورها در تبدیل شدن به شاهراههای اصلی تجارت جهانی، به میزان توسعه زیرساختها، ثبات سیاسی و توانایی مدیریت رقابتهای ژئوپلیتیک بستگی خواهد داشت.
نظر شما