به گزارش خبرگزاری ایمنا، در سالهای اخیر بهدلیل صرفه اقتصادی بالای برنج، سطح زیرکشت این محصول در استان گلستان بهویژه با روش غرقابی و با استفاده از آب چاههای کشاورزی افزایش پیدا کرده است، روندی که به گفته کارشناسان، موجب آسیب جدی به آبخوانها و منابع آب زیرزمینی منطقه شده است.
براساس اظهارات کارشناسان و محققان حوزه آب و کشاورزی در هر هکتار شالیکاری به روش سنتی و غرقابی، بسته به نوع رقم برنج، شرایط اقلیمی، کیفیت خاک و نحوه مدیریت مزرعه، بین ۱۴ تا ۱۵ هزار مترمکعب آب مصرف میشود، این در حالی است که کاهش محسوس بارشها در سالهای اخیر، خطراتی نظیر فرونشست زمین و افزایش شوری آب چاههای کشاورزی را در پی داشته است.
اگرچه در سال ۱۳۹۸ هیئت دولت با صدور مصوبهای، کشت برنج را به جز در استانهای گیلان و مازندران ممنوع اعلام کرد و تنها در اراضی دارای نسق و حقابه رودخانهای، ادامه این کشت را در گلستان مجاز دانست، اما آمارها نشان میدهد کشاورزان استان همچنان بهطور متوسط سالانه در ۵۰ تا ۶۰ هزار هکتار از اراضی خود به شیوه غرقابی برنج میکارند.
با وجود سودآوری بالای این محصول برای کشاورزان، کارشناسان جهاد کشاورزی بر لزوم جایگزینی روش خشکهکاری به جای غرقابی تأکید دارند، این در حالی است که اجرای این شیوه نوین هنوز به شکل جدی در سطح استان عملیاتی نشده است.
کارشناسان معتقدند استفاده از روش خشکهکاری مزایای متعددی به همراه دارد که از جمله میتوان به کاهش ۵۰ درصدی مصرف آب، کاهش ۴۰ درصدی هزینهها، امکان استفاده از ماشینآلات در مراحل کاشت و برداشت، افزایش اکسیژن خاک، کاهش آفات و آلودگی منابع طبیعی و همچنین یکنواختی در رشد مزرعه و بهبود کیفیت بذر در واحد سطح اشاره کرد.
صرفهجویی ۶۰ درصدی آب در خشکهکاری
هادی جرجانی یکی از کشاورزان موفق و پیشرو در گلستان که حدود یک دهه شالی را به روش خشکه کاری انجام داده است، به خبرنگار ایمنا میگوید: مصرف آب با روش خشکهکاری شالی موجب شش تا ۱۱ هزار متر مکعب میشود.
وی با بیان اینکه در روش خشکهکاری بین ۵۰ تا ۶۰ درصد صرفهجویی در مصرف آب میشود، میافزاید: خشکهکاری سایر هزینههای کشت برنج همچون کاشت، داشت، برداشت و حتی مصرف سموم و نهاده را کاهش میدهد و بسیار مقرونبهصرفه است.
این کشاورز گلستانی تاکید میکند: مسئولان به جای ممنوعیت کشت برنج باید روش خشکهکاری را ترویج کنند تا هم معیشت کشاورز تأمین شود و هم منابع آب کشور در خشکسالی بیدلیل هدر نرود.
درحالی که جرجانی معتقد است جهاد کشاورزی به جای ممنوعیت کشت شالی به ترویج آن به روش خشکهکاری بپردازد، مسئولان جهاد کشاورزی میگویند تا زمانی که هزینه آب مصرفی در کشاورزی به قیمت واقعی محاسبه نشود، خشکهکاری در استان رونق نخواهد گرفت.
ابراهیم هزار جریبی، رئیس جهاد کشاورزی گلستان در این رابطه به خبرنگار ایمنا میگوید: تا زمانیکه هزینه آب مصرفی در کشاورزی به قیمت واقعی محاسبه نشود، خشکهکاری در استان رونق نخواهد گرفت، چراکه در حال حاضر کشاورز بهایی بابت آب مصرفی در شالی نمیپردازد و متوجه این هزینههای پنهانی که به دولت تحمیل میکند، نیست.
وی ادامه میدهد: با توجه به کمبود منابع آبی در استان و کاهش حجم چاههای زیرزمینی در سالهای گذشته کشت شالی به جز اراضی نسق در استان ممنوع و تنها به خشکهکاری توصیه شده است، از این رو به کشاورزانی که تمایل به کشت شالی دارند، روش خشکهکاری را توصیه میکنیم.
هزارجریبی با بیان اینکه در خشکهکاری شالی هزینههای تولید کاهش پیدا میکند، میافزاید: در این روش بذر کمتر استفاده میشود، به عنوان مثال برای کشت شالی به روش غرقابی در یک هکتار ۲۰۰ کیلو بذر نیاز است، در حالی که در روش خشکهکاری این رقم ۱۶۰ کیلوگرم استفاده میشود، همچنین هزینه کارگر در روش خشکهکاری به میزان قابل توجهی کم میشود اما در غرقابی به حدود ۴۰ کارگر برای نشاکاری شالی نیاز است.
وی با بیان اینکه مصرف آب در خشکهکاری نیز به میزان قابل توجهی کاهش پیدا میکند، افزود: میانگین مصرف آب در خشکهکاری هشت هزار مترمکعب است اما در غرقابی میزان آب مصرفی به ۱۳ هزار متر مکعب میرسد، ضمن اینکه در کشت غرقابی به جز مصرف آب آسیب به خاک را در پادلینگ خواهیم داشت.
پادلینگ خاک بیشترین هزینه روی دست کشاورز میگذارد
رئیس جهاد کشاورزی گلستان با بیان اینکه پادلینگ خاک بیشترین هزینه را روی دست کشاورز میگذارد، میگوید: پادلینگ یکی از روشهای معمول آمادهسازی بستر برای نشاکاری برنج در اراضی شالیزاری بوده که بر رشد برنج مؤثر است اما آسیب زیادی بر خاک میگذارد تا جایی که عملکرد محصولات بعد از شالی را به میزان قابل توجهی کاهش میدهد.
وی تولید کم محصول را یکی از نقاط ضعف روش خشکهکاری میداند و میگوید: از اردیبهشت تا اواخر خرداد زمان خشکهکاری شالی است، از این رو در تلاش هستیم تا با تغذیه مناسب گیاه و استفاده از بذر مناسب، حجم تولید در این روش افزایش پیدا کند که در این میان استفاده از ارقام زودرس سیار توصیه میشود.
وی با بیان اینکه در حال حاضر در استان ۳۱۰ هکتار شالی به روش خشکهکاری توسط کشاورزان پیشرو و خوش ذوق استان کشت میشود، گفت: آبیاری محصول نیز با سیستم آبیاری نوین انجام میشود که بازدهی خوبی برای آنها داشته است و امیدواریم در سالهای آینده این میزان کشت خشکهکاری در استان افزایش پیدا کند.
لزوم استفاده از محصولات جایگزین
ایرج حیدریان، مدیرعامل شرکت آب منطقهای گلستان هم با اشاره به اینکه هدف از ممنوعیت کشتهای پرآب طلب در استان، حفظ منابع آبی است، به خبرنگار ایمنا میگوید: کشت سنتی و غرقابی برنج نیاز آبی بالایی دارد، به همین منظور لازم است این نوع کشت در استان به همان ۱۵ هزار هکتار نسق قدیمی شالی محدود شود.
وی میافزاید: طبق مصوبه مجلس، در سالجاری کشت برنج در مناطق مختلف به تشخیص کارگروه سازگاری با کمآبی استان انجام میشود که کارگروه مورد نظر در استان تشکیل شده و با توجه به خشکسالی سالجاری، ممنوعیت کشت شالی و سایر محصولات پرآب طلب به ویژه توسط آب چاهها مورد تاکید قرار گرفته است.
حیدریان ادامه میدهد: فرهنگسازی، کنترل مصرف چاههای مجاز و پیگرد قانونی برای چاههای غیرمجاز از راههای حفاظت منابع آبی استان بوده و تنها راه چاره گذر استان از کمآبی، بهرهوری از منابع آبی همچون محصولات جایگزین و خشکهکاری برنج است.
به گزارش ایمنا، هرچند روش خشکهکاری مزایایی چشمگیر در صرفهجویی آب دارد و به نظر میرسد راهی مؤثر برای مقابله با بحران آب در گلستان باشد اما برای گسترش این روش نیاز به تغییرات جدی در سیاستهای آبی کشور و حمایتهای عملی از کشاورزان است، تنها با ایجاد زیرساختهای مناسب و ارتقای آگاهی در بین کشاورزان میتوان امیدوار بود که خشکهکاری جایگزین مناسبی برای کشت سنتی غرقابی شود.
نظر شما