به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، زلزله یکی از مرگبارترین بلایای طبیعی است که به‌طور ناگهانی رخ می‌دهد و خسارات جبران‌ناپذیری به محیط زیست و جان و مال انسان‌ها وارد می‌کند. بسیاری از مناطق زلزله‌خیز جهان با مناطق پرجمعیت آن منطبق هستند. امروزه بیش از نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند و پیش بینی می‌شود که این تعداد تا سال ۲۰۵۰ به میزان ۷۵ درصد افزایش پیدا کند. با ادامه روند رشد جمعیت و شهرنشینی، واضح است که افراد بیشتری در معرض خطر زلزله خواهند بود.
زلزله‌خیز بودن
گسترش سریع مناطق شهری، همراه با برنامه‌ریزی ضعیف و زیرساخت‌های ناکافی، به‌طور قابل‌توجهی خطرات لرزه‌ای و آسیب‌پذیری را در استانبول واقع در شمال غربی ترکیه افزایش داده است. این شهر منحصربه‌فرد که بخش‌های اروپایی و آسیایی را از طریق تنگه بسفر به یکدیگر متصل و در عین حال تنها راه عبور از دریای سیاه به دریای مرمره را فراهم می‌کند، یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای ترکیه و با مساحت نزدیک به ۵۴۶۱ کیلومترمربع، خانه حدود ۱۶ میلیون نفر است.
استانبول از نظر زمین‌ساختی به دلیل گسل شمال آناتولی (NAF) به‌عنوان مرز بین صفحات اوراسیا و آناتولی که بخش فعال آن زیر دریای مرمره یک شکاف لرزه‌ای را تشکیل می‌دهد، به‌شدت مستعد زلزله‌های قوی با بزرگی بیش از ۷.۰۳۷ ریشتر است. این گسل در طول تاریخ لرزه‌ای خود مجموعه‌ای از زمین‌لرزه‌های بزرگ از جمله زلزله‌های بزرگ استانبول در سال‌های ۱۷۶۶ و ۱۸۹۴ و آخرین زلزله ازمیت در سال ۱۹۹۹ را ایجاد کرده است که نه‌تنها از نظر اقتصادی، بلکه به لحاظ آمار مرگ‌ومیر نیز صدمات زیادی به استانبول وارد کرد.
پتانسیل لرزه‌ای این بخش که تنها ده‌ها کیلومتر از استانبول فاصله دارد، به اندازه‌ای بالاست که در دهه‌های آینده با زلزله‌های با بزرگی بیش از ۷ ریشتر به شهر ضربه بزند. جدای از خطرات طبیعی زلزله در شهر، خطر لرزه‌ای بالقوه‌ای به‌دلیل عوامل خارجی همچون مسئله تراکم جمعیت، برنامه‌ریزی ناقص کاربری اراضی، ساخت‌وسازهای بدون برنامه، تخریب‌های زیست‌محیطی و مواردی از این قبیل به میزان قابل‌توجهی در استانبول افزایش داشته است، بنابراین ارزیابی تاب‌آوری این شهر در برابر زلزله اهمیت فزاینده‌ای دارد، زیرا چنین ارزیابی‌هایی برای برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح ضروری است.
مؤسسات تجاری نقش مهمی در افزایش تاب‌آوری در برابر بلایا در هر دو مرحله کاهش و بهبود ایفا می‌کنند. در طول دوره کاهش، بخش کسب‌وکار به ثبات مالی اقتصاد محلی کمک و تضمین می‌کند که جوامع از نظر اقتصادی امن و آماده برای بلایای احتمالی هستند. با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انعطاف‌پذیرتر، بخش تجاری می‌تواند خطرات زلزله را از طریق بهبود کیفیت ساختمان‌ها و استانداردهای ایمنی کاهش دهد.
مؤسسات تجاری در مرحله بهبود با ارائه خدمات ضروری، فرصت‌های شغلی و تضمین عرضه و تحویل کالاهای حیاتی نقش ضروری‌ترین نیز ایفا می‌کنند. استانبول دارای مناطقی است که برای کمک به تاب‌آوری در برابر بلایا از نظر ثبات اقتصادی و سرمایه‌گذاری زیرساختی موقعیت خوبی دارند. این مناطق ممکن است به دلیل کمبود زیرساخت‌های تجاری که بتواند از انعطاف‌پذیری اقتصادی حمایت کند و خدمات ضروری پس از فاجعه را ارائه دهد، در تلاش‌های کاهش و بازیابی پس از وقوع زلزله با چالش‌هایی روبه‌رو می‌شوند.
ضعف تاب‌آوری
نوع مصالح مورد استفاده در ساخت ساختمان‌های شهری در تحلیل مقاومت لرزه‌ای بسیار مهم است، زیرا مصالح و انواع سازه‌های مختلف در برابر نیروهای لرزه‌ای واکنش متفاوتی نشان می‌دهند. ساختمان‌های ساخته شده از چوب و فولاد به دلیل انعطاف‌پذیری و قابلیت جذب انرژی لرزه‌ای به‌طور گسترده هنگام وقوع زلزله ایمن‌تر و انعطاف‌پذیرتر در نظر گرفته می‌شوند. برای این مطالعه، بر ساختمان‌های چوبی و فولادی تمرکز شد، زیرا این مواد به عنوان حفاظت برتر در مناطق زلزله‌خیز در نظر گرفته می‌شوند، برعکس بخش‌های بدون ساختمان‌های چوبی و فولادی که تعداد آن‌ها در استانبول کم نیست، آسیب‌پذیری بالاتری در برابر آسیب‌های لرزه‌ای دارند.
یکی از عوامل حیاتی که به بهبود تاب‌آوری یک جامعه در برابر بلایای کمک می‌کند نیز وجود و توزیع ایستگاه‌های آتش‌نشانی است که نقشی اساسی در آمادگی و نشان دادن واکنش‌های اضطراری ایفا می‌کنند، زیرا موقعیت استراتژیک آن‌ها امکان واکنش سریع و به حداقل رساندن خسارات بیشتر در حین و پس از وقوع حوادثی همچون زلزله را فراهم می‌کند. از سوی دیگر آتش‌نشانان در تکنیک‌های جست‌وجو و نجات آموزش دیده‌اند که در مواقع اضطراری و تلاش‌های بازیابی بلایا بسیار ارزشمند است. با این وجود بعضی از مناطق استانبول ایستگاه آتش‌نشانی ندارند و این فقدان زیرساخت خدمات آتش‌نشانی، مانعی برای ارائه واکنش به‌موقع و عملیات نجات می‌شود و به‌طور بالقوه خطر آسیب و تلفات را در طول یک فاجعه افزایش می‌دهد.
افسران پلیس همچون آتش‌نشانان نقش مهمی در واکنش اضطراری در حین و پس از بلایا دارند، کمک فوری ارائه، عملیات نجات را هماهنگ و منابع ضروری را توزیع، همچنین نظم عمومی را حفظ، ایمنی را تضمین و بر اجرای قوانین در مواقع اضطراری نظارت می‌کنند. حضور آن‌ها در کنترل هراس، مدیریت ترافیک و ایمن‌سازی مناطق آسیب‌پذیر ضروری است، بااین‌حال همه مناطق استانبول دارای ایستگاه و افسران پلیس نیست و فقدان زیرساخت‌های اجرای قانون در این مناطق ممکن است منجر به کاهش زمان واکنش و بروز مشکلات متعدد در حفظ نظم در مواقع اضطراری شود و انعطاف‌پذیری جمعیت را در برابر تأثیرات فوری و بلندمدت یک فاجعه کاهش دهد.
مؤسسات بهداشتی و درمانی نیز نقش مهمی در کاهش تعداد تلفات حین و پس از زلزله دارند، زیرا ارائه مراقبت و کمک فوری پزشکی در به حداقل رساندن تلفات و اطمینان از درمان به موقع جراحات بسیار مهم است. از سوی دیگر خدمات بهداشتی، تجهیزات پزشکی را مدیریت، تلاش‌های واکنش اضطراری را هماهنگ و با سایر مراکز بهداشتی و سازمان‌های اجتماعی برای اطمینان از پاسخ جامع و مؤثر همکاری می‌کنند که این بخش نیز همه مناطق استانبول را پوشش نمی‌دهد و فقدان زیرساخت‌های پزشکی در این مناطق، چالش‌های مهمی را از نظر پاسخ اضطراری و در دسترس بودن مراقبت‌های پزشکی در طول یک فاجعه ایجاد می‌کند.
استانبول از مناطق اجتماعی عمومی کافی برای فراهم آوردن سرپناه و اجتماعات مردمی هنگام و پس از وقوع زلزله برخوردار نیست و این امر حمایت از تجمعات اجتماعی و عملیات اضطراری را محدود کند. تراکم جمعیت بالای این شهر، تعداد سازه‌های مربوط به قبل از سال ۱۹۸۰، زیرساخت‌های قدیمی و تراکم ساختمانی که با افزایش امکان فروریختن زنجیره‌ای تعداد تلفات را افزایش می‌دهند، در کنار موارد یادشده، خطرات وقوع زلزله در این شهر شلوغ را تا چندین برابر افزایش می‌دهد.
ارزیابی‌های تاب‌آوری، تجزیه‌وتحلیل جامعی از آسیب‌پذیری و آمادگی لرزه‌ای استانبول ارائه می‌کند و بین صفر تا یک، به آن امتیاز تاب‌آوری (RS) 0.48 می‌دهد که نشان‌دهنده سطح انعطاف‌پذیری متوسط است. این امتیاز نشان می‌دهد در حالی که این شهر از جنبه‌های مختلف نقاط قوت قابل‌توجهی را نشان می‌دهد، آسیب‌پذیری‌های چشمگیری نیز دارد که می‌تواند مانع از توانایی آن برای بازیابی مؤثر از یک رویداد بزرگ لرزه‌ای شود و این امر با توجه به پتانسیل آن برای زلزله و رانش زمین، نیازمند رسیدگی فوری است.
نظر شما