به گزارش خبرگزاری ایمنا، مصرف دخانیات یکی از معضلات بزرگ سلامت عمومی در جهان است که تأثیرات زیانباری بر سلامتی فردی و اجتماعی دارد؛ دخانیات شامل محصولاتی مانند سیگار، قلیان و تنباکو است که به دلیل وجود مواد شیمیایی مضر، سبب بروز بیماریهای مختلف میشود و این مواد نهتنها بر فرد مصرفکننده، بلکه بر افراد اطراف نیز تأثیرات منفی دارند و سلامت جامعه را به خطر میاندازند.
مواد شیمیایی موجود در دخانیات، بهویژه نیکوتین و قطران، بهشدت برای سیستمهای مختلف بدن آسیبزا است و مصرف دخانیات میتواند منجر به بیماریهای قلبی-عروقی، انواع سرطانها مانند سرطان ریه و دهان و بیماریهای مزمن ریوی همچون آمفیزم و برونشیت شود، همچنین دخانیات تضعیف سیستم ایمنی بدن را به همراه دارد و به کاهش توانایی بدن در مقابله با بیماریها منجر میشود.
مصرف دخانیات ممکن است با احساس آرامش کوتاهمدت همراه باشد، اما بهطور کلی به افزایش استرس، اضطراب و افسردگی منجر میشود و وابستگی روانی به نیکوتین باعث میشود افراد به صورت مداوم به مصرف دخانیات نیاز داشته باشند و این مسئله چرخهای از وابستگی و آسیب روانی ایجاد میکند.
دخانیات علاوه بر آثار فردی، مشکلات جدی اجتماعی نیز ایجاد میکند؛ هزینههای درمان بیماریهای ناشی از دخانیات بار سنگینی بر سیستم بهداشت و درمان کشورها تحمیل میکند و دود ناشی از دخانیات به آلودگی محیط زیست و هوا دامن میزند و برای افرادی که دخانیات مصرف نمیکنند هم آسیبزا است.
یکی از راهکارهای مهم پیشگیری، آموزش عمومی درباره آسیبهای دخانیات است و افزایش آگاهی عمومی و برگزاری کمپینهای ضد دخانیات میتواند نقش مؤثری در کاهش مصرف دخانیات داشته باشد، همچنین افزایش مالیات بر محصولات دخانی و محدود کردن تبلیغات این محصولات از سیاستهای مؤثر پیشگیری است.
مصرف دخانیات تنها جنبه فردی ندارد / تجربه عوارض مصرف دخانیات در مصرفکنندگان دست دوم
مجتبی ناجی، روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه مصرف دخانیات تنها جنبه فردی ندارد، به خبرنگار ایمنا میگوید: مصرف دخانیات، آثار زیانبار جسمی، روانی و اجتماعی را به دنبال دارد و بهجز فرد مصرف کننده، سایر افراد از جمله خانواده، اطرافیان و جامعه را نیز تحت تأثیر قرار میدهد و تمرکز بر رفتار مصرف اعتیادی از اهمیت بالایی برخوردار است.
وی با بیان اینکه نخستین عارضه مصرف سیگار و دخانیات، عارضه جسمی است، میافزاید: افراد مصرف کننده دخانیات نه تنها خود درگیر عوارض جسمی دخانیات میشوند، بلکه سایر افرادی که در معرض دود دخانیات قرار میگیرند نیز این عوارض را تجربه خواهند کرد و به این افراد، مصرف کنندگان دست دوم گفته میشود.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه مصرف کنندگان دست دوم دخانیات، گرچه خود مصرفکننده دخانیات نیستند، اما عوارض مصرف دخانیات توسط سایر افراد را تجربه میکنند، تصریح میکند: در همین راستا، تاکید میشود افراد از مصرف سیگار و دخانیات در فضای عمومی به شدت پرهیز کنند.
عوارض مصرف دخانیات بر مصرفکنندگان دست دوم بیشتر است / مصرف نیکوتین باعث حل مسئله نمیشود
ناجی با بیان اینکه عوارض مصرف دخانیات بر مصرفکنندگان دست دوم بیشتر است، ادامه میدهد: بعضی از مواد موجود در دود سیگار، روی لباس، سطح بدن و پوست مینشیند و از همین طریق وارد منزل میشود و میتواند سایر افراد را نیز درگیر عوارض کند، از همین رو نمیتوان با این ذهنیت که مصرف دخانیات خارج از منزل و دور از بقیه عوارضی ندارد، این اقدام را انجام دهند.
وی با بیان اینکه مواد موجود باقی مانده از مصرف سیگار روی سطح بدن مصرفکننده، از طریق پوست سایر افراد جذب میشود، میگوید: مغز تا ۲۵ سالگی رشد پیدا میکند و هرچه مسائل آسیبزا در خانواده کمتر باشد، رشد مغز بهتر و بیشتر خواهد بود و مصرف دخانیات میتواند بر روند رشد مغز افراد تأثیرات منفی بسیاری داشته باشد.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه ممکن است برخی افراد دارای رفتارهای اعتیادی، به دنبال توجیهی برای رفتارهای خود باشند، اضافه میکند: کسب آرامش، مصرف دخانیات در پی وجود تنش و تسکین مشکلات با مصرف سیگار، از جمله بهانههایی است که افراد برای منطقی جلوه دادن رفتارهای خود به کار میبرند، اما این بهانهها بیشتر جنبه القایی دارد و در هیچ منبع علمی ذکر نشده است که مصرف نیکوتین میتواند باعث حل مسئله و تسکین فشار روانی شود.
مصرف سیگار در رأس علل بیماریهای غیرواگیر است / اوج استفاده از دخانیات به ۳۰۰ سال پیش بازمیگردد
رضا روزبهانی، متخصص پزشکی اجتماعی و خانواده و عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه مصرف دخانیات موضوع جدیدی نیست، به خبرنگار ایمنا میگوید: اوج استفاده از دخانیات به حدود ۲۰۰ یا ۳۰۰ سال پیش بازمیگردد و افزایش ارتباط میان افراد، باعث الگوبرداری آنها از یکدیگر و افزایش مصرف دخانیات شده است و حدود ۴ هزار ماده داخل دود سیگار وجود دارد.
وی با بیان اینکه درصدی از مواد موجود در سیگار در مغز باعث تحریک ترشح و آزاد شدن بعضی مواد شیمیایی میشود، میافزاید: این مواد شیمیایی قسمتی از مغز را تحریک میکند و مادهای به نام دوپامین در مغز ترشح میشود که واسطهای برای لذت بردن است، انجام بعضی اقدامات باعث ترشح دوپامین در مغز میشود که در مباحث پزشکی، این روند به عنوان سیستم پاداش شناخته میشود.
متخصص پزشکی اجتماعی و خانواده و عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه مصرف هر مادهای که منجر به تحریک سیستم پاداش مغز شود، در صورت تکرار میتواند تبدیل به یک عادت شود و دخانیات نیز از این ماجرا مستثنی نیست، تصریح میکند: در حال حاضر در جهان، بیشتر درگیر بیماریهای غیرواگیر هستیم و مصرف سیگار در رأس علل بروز بیماریهای غیرواگیر قرار دارد.
لزوم اطلاعرسانی و آگاهیبخشی به منظور پیشگیری از مصرف دخانیات / مهارت نه گفتن را در نوجوانان تقویت کنید
روزبهانی با بیان اینکه آنچه که بیشتر در سراسر جهان به منظور پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر مد نظر قرار گرفته است، آموزش و اطلاعرسانی است، ادامه میدهد: در صورتی که هدف پیشگیری از مصرف دخانیات باشد، باید به سمت ارتقای آموزشها باشیم و توانایی آموزش در سطوح مختلف به ویژه به قشر نوجوان و جوان باید افزایش پیدا کند.
وی با بیان اینکه کشورهایی که موفق به کاهش مصرف دخانیات و نیکوتین شدهاند، علاوه بر استفاده از روشهای کنترل توزیع دخانیات، به آموزش و اطلاعرسانی توجه ویژه داشتهاند، میگوید: تعداد بسیاری مراکز بهداشتی در سطح کشور دایر شده است و باید از ظرفیت این مراکز برای پیشگیری از مصرف دخانیات و ترک مصرف دخانیات استفاده شود.
متخصص پزشکی اجتماعی و خانواده و عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه آغاز اعتیاد در بسیاری از افراد از یک تجربه آغاز میشود که این تجربه میتواند برای نوجوانان باشد، اضافه میکند: تقویت مهارت نه گفتن در نوجوانان از اهمیت بالایی برخوردار است تا در مواقع لزوم، نه گفتن نوجوانان در برابر پیشنهادات همسالان و دوستان، کارآمد باشد و از آغاز مصرف دخانیات با یک تجربه اولیه پیشگیری شود و این امر نیازمند آموزش و آگاهیبخشی است.
به گزارش ایمنا، ترک دخانیات یکی از چالشهای بزرگ برای افراد وابسته است و استفاده از روشهای درمانی مانند مشاوره روانشناسی، داروهای جایگزین نیکوتین (مانند چسبهای نیکوتین و آدامس نیکوتین) و تکنیکهای مدیریت استرس میتواند به افراد در ترک دخانیات کمک کند و حمایت خانواده و دوستان نیز در این مسیر اهمیت بالایی دارد.
به طور کلی، پیروی از سبک زندگی سالم شامل ورزش منظم، تغذیه مناسب، خواب کافی و مدیریت استرس میتواند به جلوگیری از وابستگی به دخانیات کمک کند و افراد با داشتن فعالیتهای مثبت و سرگرمیهای سالم، نیاز کمتری به دخانیات برای مقابله با فشارهای زندگی خواهند داشت.
جامعه نیز نقش مهمی در کاهش مصرف دخانیات دارد و حمایت از قوانین ضد دخانیات، ایجاد محیطهای عمومی بدون دخانیات و ارائه خدمات ترک دخانیات در مراکز بهداشتی از اقداماتی است که میتواند به کاهش این معضل کمک کند و افراد میتوانند با اطلاعرسانی و تشویق دیگران به ترک دخانیات، تأثیر مثبتی بر جامعه داشته باشند.
نظر شما