به گزارش خبرگزاری ایمنا، در دنیای امروز که تغییرات اقلیمی و کاهش منابع انرژی فسیلی به یکی از چالشهای اساسی جهانی تبدیل شده است، جستوجو برای منابع انرژی پاک و تجدیدپذیر بیش از پیش اهمیت یافته است. سوختهای زیستی بهعنوان یکی از گزینههای پیشرو در عرصه انرژی پایدار، با استفاده از منابع طبیعی و تجدیدپذیر همچون ضایعات کشاورزی، زبالههای ارگانیک و گیاهان انرژیزا تولید میشوند، این سوختها میتوانند به کاهش انتشار گازهای گلخانهای کمک کرده و وابستگی به سوختهای فسیلی را کاهش دهند.
سعادت الله مولوی، متخصص برجسته در حوزه انرژیهای نو و سوختهای زیستی، با بیش از دو دهه تجربه پژوهشی و اجرایی در این زمینه، همواره تأکید کرده است که تحول در سیستم انرژی کشور و جهان بدون توجه به پتانسیلهای موجود در منابع تجدیدپذیر، امکانپذیر نخواهد بود. وی دارای دکتری مهندسی انرژی از یکی از دانشگاههای معتبر کشور بوده و با مشارکت در پروژههای ملی و بینالمللی، بهعنوان یکی از پیشگامان در تدوین سیاستهای انرژی پایدار شناخته میشود.
برای بررسی عمیق مفاهیم، فناوریها و چالشهای مربوط به سوختهای زیستی با این متخصص حوزه انرژیهای نو به گفتوگو نشستیم تا دیدگاهها و تجربیات خود را درباره مزایا، محدودیتها و افقهای پیشرو در استفاده از این منبع انرژی نوین با ما در میان بگذارند.
ایمنا: در ابتدا موضوع سوختهای زیستی را برای مخاطبان توضیح دهید و اهمیت آن را در چارچوب انرژیهای تجدیدپذیر بیان کنید؟
مولوی: سوختهای زیستی، در واقع انرژیهایی هستند که از منابع طبیعی تجدیدپذیر به دست میآیند؛ همچون ضایعات کشاورزی، چوب، ضایعات صنعتی و حتی زبالههای شهری، این سوختها در مقابل سوختهای فسیلی که محدود و آلاینده هستند، دارای مزایای فراوانی از جمله کاهش اثرات زیستمحیطی و تجدیدپذیری هستند. استفاده از آنها میتواند به کاهش انتشار گازهای گلخانهای کمک کند و در نتیجه تأثیر مستقیمی بر مقابله با تغییرات اقلیمی داشته باشد.
ایمنا: از دیدگاه فنی، فرایند تولید سوختهای زیستی چگونه است؟
مولوی: فرایند تولید سوختهای زیستی شامل چندین مرحله مهم است. ابتدا مواد اولیه که میتوانند شامل بقایای گیاهی یا زبالههای ارگانیک باشند؛ جمعآوری و آمادهسازی میشوند. سپس با استفاده از فرایندهایی همچون تخمیر، گازسازی یا تبدیل شیمیایی، این مواد به سوخت تبدیل میشوند، برای نمونه، بیوگاز که یکی از مهمترین سوختهای زیستی است، از طریق تخمیر بیهوازی ضایعات تولید میشود. این فناوری به واسطه فرایندهای زیستی میکروبی قادر است تا مواد آلی را به گاز متان تبدیل کند که میتوان آن را بهعنوان منبع انرژی استفاده کرد.
ایمنا: با توجه به پتانسیلهای فراوان این سوختها، به نظر شما چه چالشهایی در راه توسعه و استفاده از آنها وجود دارد؟
مولوی: همانطور که میدانید، هیچ فناوری پیشرفتهای بدون چالش نیست، در زمینه سوختهای زیستی، یکی از بزرگترین چالشها تأمین مستمر مواد اولیه با کیفیت است. علاوهبر این، هزینههای اولیه احداث واحدهای تولید و پردازش نیز میتواند مانعی جدی محسوب شود. از سوی دیگر، نیاز به تحقیقات و نوآوریهای بیشتر برای بهبود بازده و کاهش هزینههای تولید، یکی از موارد حیاتی است، همچنین، مسائل مربوط به جمعآوری، ذخیرهسازی و حملونقل مواد اولیه و سوختهای تولیدشده نیز باید به دقت مدیریت شوند.
ایمنا: در این میان تأثیر سوختهای زیستی بر محیط زیست چه مزایایی دارد؟ آیا میتوان گفت که این فناوری در کاهش آلودگیها نقش بسزایی ایفا میکند؟
مولوی: بدون شک استفاده از سوختهای زیستی موجب میشود تا بخشی از آلودگیهای ناشی از احتراق سوختهای فسیلی کاهش پیدا کند. در حالی که سوختهای فسیلی منبع اصلی انتشار دیاکسید کربن و سایر آلایندهها هستند، سوختهای زیستی با چرخه تجدیدپذیر خود، تأثیر کمتری روی محیط زیست دارند. علاوهبر این استفاده از این سوختها میتواند در کاهش زبالههای ارگانیک و افزایش بهرهوری از منابع طبیعی نیز مؤثر باشد. البته باید توجه داشت که مدیریت صحیح و بهینه در فرایند تولید و مصرف این سوختها از اهمیت ویژهای برخوردار است تا اثرات منفی احتمالی همچون تخلیه منابع آب یا مصرف بیش از حد خاک برای کشت گیاهان انرژیزا به حداقل برسد.
ایمنا: بهعنوان یک متخصص آینده سوختهای زیستی در کشور و جهان را چگونه میبینید؟ آیا این فناوری میتواند به عنوان جایگزین جدی برای سوختهای فسیلی مطرح شود؟
مولوی: من اعتقاد دارم که سوختهای زیستی پتانسیل بالایی برای جایگزینی بخشی از سوختهای فسیلی دارند، بهویژه در کشورهایی که منابع کشاورزی و ضایعات ارگانیک فراوانی دارند. با این حال، باید به یاد داشت که هیچ فناوریای به تنهایی قادر به رفع تمام نیازهای انرژی یک کشور نخواهد بود. ترکیب منابع انرژی تجدیدپذیر از جمله خورشیدی، بادی، آبی و زیستی، میتواند یک سیستم چندمنظوره و پایدار را ایجاد کند. در سطح جهانی، سیاستها و سرمایهگذاریهای گسترده در زمینه تحقیقات و فناوریهای نوین انرژی، نقش مهمی در رشد و توسعه این فناوری خواهند داشت. در این راستا، همکاری بین بخشهای دولتی، خصوصی و دانشگاهی میتواند زمینه را برای انتقال دانش و بهبود عملکرد واحدهای تولیدی فراهم کند.
ایمنا: از منظر اقتصادی، به نظر شما استفاده گسترده از سوختهای زیستی چه تأثیراتی بر بازار انرژی و ایجاد اشتغال خواهد داشت؟
مولوی: یکی از مزایای مهم سوختهای زیستی، ایجاد فرصتهای شغلی در بخشهای کشاورزی، فناوری و صنعت است. فرایند تولید و پردازش این سوختها نیازمند نیروی انسانی ماهر و متخصص است؛ از جمعآوری مواد اولیه گرفته تا مدیریت واحدهای پردازش. همچنین، توسعه این فناوری میتواند به کاهش وابستگی به واردات سوختهای فسیلی منجر شده و موجب تقویت اقتصاد داخلی شود. از سوی دیگر، با کاهش هزینههای زیستمحیطی ناشی از آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی، صرفهجوییهای قابل توجهی در حوزههای بهداشتی و زیستمحیطی حاصل خواهد شد، در نتیجه سرمایهگذاری در حوزه سوختهای زیستی هم از منظر اقتصادی و هم از منظر اجتماعی، یک گزینه سودآور و پایدار به شمار میآید.
ایمنا: در زمینه سیاستگذاریهای انرژی، دولت چه نقشهایی در تسهیل و ترویج استفاده از سوختهای زیستی ایفا میکند؟ آیا طرحها و برنامههای خاصی در دستور کار قرار دارد؟
مولوی: دولت میتواند از طریق تدوین سیاستهای حمایتی و ایجاد تسهیلات مالی و اعتباری، زمینه را برای توسعه فناوریهای نوین انرژی از جمله سوختهای زیستی فراهم آورد. برنامههایی همچون ارائه یارانه برای احداث واحدهای تولید و کاهش مالیات بر سرمایهگذاریهای سبز، میتوانند نقش بسزایی در رشد این صنعت داشته باشند، همچنین همکاری نزدیک با بخش خصوصی و دانشگاهی در جهت تحقیق و توسعه، انتقال فناوری و آموزش نیروی کار متخصص، از جمله اقدامات مهمی است که باید صورت گیرد. در کشور ما نیز در سالهای اخیر شاهد توجه جدی به حوزه انرژیهای تجدیدپذیر بودهایم و طرحهای مختلفی در دستور کار قرار گرفته است؛ اگرچه هنوز راههای پیشرو بسیار طولانی و چالشهای متعددی وجود دارد که باید به صورت هماهنگ و همگانی مورد بررسی قرار گیرند.
ایمنا: با توجه به تجربیات و پژوهشهای گستردهای که در این حوزه انجام دادهاید، به نظر شما چالشهای اصلی در پذیرش و بهرهبرداری از سوختهای زیستی در سطح عملیاتی کدام است؟
مولوی: یکی از چالشهای اصلی، نبود هماهنگی در زنجیره تأمین مواد اولیه است. در بسیاری از مناطق، منابع ارگانیک بهطور نامنظم تولید شده و جمعآوری مناسب آنها تضمین نشده است. علاوهبر این، نبود زیرساختهای مدرن برای پردازش و نگهداری این مواد میتواند مانعی جدی در بهرهبرداری بهینه از پتانسیلهای سوختهای زیستی باشد، همچنین فرهنگ مصرفکننده و آگاهی عمومی نسبت به مزایای انرژیهای تجدیدپذیر نیاز به تقویت بیشتری دارد. از طرف دیگر، مشکلات فنی همچون بهینهسازی فرایندهای تخمیر یا تبدیل شیمیایی و افزایش بازده تولید نیز از جمله موضوعاتی هستند که پژوهشهای بیشتری در این زمینه لازم است.
ایمنا: با توجه به نکات مطرحشده، چه راهکارهایی را برای غلبه بر این چالشها پیشنهاد میکنید؟
مولوی: برای غلبه بر چالشهای موجود، نخستین قدم افزایش سرمایهگذاری در بخش تحقیق و توسعه است. دانشگاهها و مراکز پژوهشی باید با همکاری صنایع مرتبط، پروژههای کاربردی و نوآورانهای در زمینه بهبود بازده و کاهش هزینههای تولید سوختهای زیستی انجام دهند، همچنین ایجاد شبکههای گسترده جمعآوری مواد اولیه و توسعه زنجیره تأمین، میتواند به بهبود بهرهبرداری از این منابع کمک کند. دولت نیز با تدوین سیاستهای حمایتی و تشویقی برای صنایع سبز و ارائه تسهیلات مالی و اعتباری، میتواند انگیزه بیشتری برای سرمایهگذاری در این حوزه ایجاد کند، علاوهبر این افزایش آگاهی عمومی از طریق برنامههای آموزشی و اطلاعرسانی در رسانهها، نقش مهمی در تغییر نگرش جامعه نسبت به انرژیهای پایدار خواهد داشت.
ایمنا: چشمانداز آینده سوختهای زیستی را چگونه ترسیم میکنید؟ آیا انتظار میرود که در چند سال آینده شاهد تغییرات اساسی در ساختار انرژی کشور باشیم؟
مولوی: من به آیندهای امیدوارکننده برای سوختهای زیستی ایمان دارم. اگرچه در مسیر پیشرفت این فناوری هنوز موانع و چالشهای فنی، اقتصادی و فرهنگی وجود دارد، اما روند جهانی به سمت استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر و پایدار به خوبی نشان میدهد که این تغییر غیرقابل اجتناب است. در چند سال آینده، با گسترش پروژههای پژوهشی، افزایش همکاریهای بینالمللی و حمایتهای دولتی، انتظار میرود که سوختهای زیستی سهم قابل توجهی از تأمین انرژی کشور داشته باشند. در نتیجه، این فناوری میتواند نهتنها به کاهش آلودگیهای محیطی کمک کند، بلکه از نظر اقتصادی نیز نقش مهمی در ایجاد اشتغال و رشد صنایع داخلی ایفا کند.
ایمنا: آیا پیامی برای جوانان و فعالان حوزه انرژی و محیط زیست دارید؟
مولوی: به جوانان توصیه میکنم که با اشتیاق و انگیزه وارد حوزههای نوین انرژی شوند، نوآوری و ایدههای تازه میتواند راهگشای تغییرات مثبت در آینده باشد، همچنین همه ما بهعنوان اعضای جامعه باید نقش خود را در حمایت از محیط زیست ایفا کنیم؛ از کاهش مصرف منابع فسیلی گرفته تا استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر، هر گامی که برداریم میتواند تأثیر مثبتی بر آینده زمین داشته باشد. همزمان، مسئولان و نهادهای دولتی نیز باید با ایجاد شرایط مناسب، فرصتهای بیشتری برای سرمایهگذاری در این زمینه فراهم کنند تا بتوانیم به سمت آیندهای سبزتر و پایدارتر حرکت کنیم.
نظر شما