به گزارش خبرگزاری ایمنا از سیستان و بلوچستان، در فاصلهای نهچندان دور از شهر سراوان، جایی در همسایگی مرزهای شرقی کشور، روستایی آرام و فراموشنشده، هزاران سال است که در دل خاک زندگی را حک میکند.
کلپورگان، این نام شاید در نگاه اول برای بسیاری ناشناخته باشد، اما برای اهل هنر، پژوهشگران میراث و دلدادگان فرهنگهای اصیل، یادآور جهانی از زیبایی و اصالت است؛ جایی که خورشید از آن سر برمیآورد و سفال، زبان گویای روح زنان بلوچ میشود.
در میان نخلها و خاک گرم و آفتابسوخته این روستا، هنری زیسته میشود که عمرش به هفت هزار سال میرسد، نه به روایت اسناد و گواهینامهها که به زبان نقشها و فرمهای ساده اما ژرفی که نسلها بر سفالینهها نشستهاند.
در کلپورگان، زنان از کودکی دست در گِل میبرند؛ نه فقط برای ساخت ظرفی کاربردی، بلکه برای جان دادن به میراثی که از مادران و مادربزرگهایشان به ارث بردهاند، اینجا خبری از چرخ سفالگری نیست، لعاب هم به کار نمیرود، سفال کلپورگان با دست ساخته میشود، با قلب پرداخت میشود و با جان نقاشی. این خلوص، این اصالت، این وفاداری به سنت، همان چیزیست که کلپورگان را از هزاران کارگاه سفالسازی دنیا جدا میکند.
گل هاجک، ماده اصلی سفال با سنگی به نام تیتوک کوبیده و آرد میشود، سپس الک و با آب ترکیب میشود و پس از دو روز ماندن در حوضچهها، تهنشین شده و برای ساخت آماده میشود، این روندیست که در تمام مراحل آن، تنها دستان زنان دخیل است.
مردان در این میان، تنها خاک رس را از معدن مسکوتان تا روستا حمل میکنند، بقیهاش بر عهده زنانی است که با صبوری و شور، گِل را به زندگی بدل میکنند، سفالینههایی که در کلپورگان ساخته میشود، بیشتر ظروف سادهای همچون پارچ، لیوان، قدح، قندان و گلدان هستند، اما آنچه آنها را متمایز میکند، نقشهاییست که از دل تاریخ میآیند؛ نقوشی ابتدایی، ساده و در عین حال عمیق، الهامگرفته از باورها، نمادها و خاطرههای زیسته زنان بلوچ.
کلپورگان، نخستین روستای جهانی صنایع دستی
از سال ۱۳۹۶، کلپورگان افتخاری بیبدیل را از آن خود کرد: «ثبت بهعنوان نخستین روستای جهانی صنایع دستی»، این عنوان نه فقط مدالی بر سینه زنان روستا، بلکه سندی جهانی برای اصالتی بود که در سکوت و بیادعایی در جریان بود، از همان سال، موجی از گردشگران، محققان، و عاشقان فرهنگ به سوی کلپورگان سرازیر شد.
سعید امراء، سرپرست میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سراوان با بیان اینکه این ثبت جهانی، جان تازهای به روستا بخشید، به خبرنگار ایمنا میگوید: بازدیدها بیشتر شد، فروش سفالینهها بالا رفت و فضاهای تازهای برای عرضه این محصولات در شهر سراوان ایجاد شد، از ایجاد غرفهها و بازارچهها گرفته تا برگزاری دورههای آموزشی سفالگری برای نوجوانان و جوانان روستا.
وی همچنین به ایجاد موزه زنده سفال کلپورگان اشاره میکند، مکانی که نه تنها کارگاه تولید است، بلکه به محل نمایش زنده هنر بدل شده است، در این موزه، ۱۸ صنعتگر زن بهطور مستمر فعالیت میکنند و علاوه بر آن، ۹ غرفه فروش و دو سوئیت اقامتی برای گردشگران نیز فراهم شده است.
به گفته این مقام مسئول اقداماتی نظیر ایجاد کورههای خانگی، توسعه کارگاههای خانگی تولید سفال، اعزام صنعتگران به نمایشگاههای داخلی و بینالمللی، و حتی صادرات چمدانی سفالینهها به کشورهای خلیج فارس و اروپا نیز از جمله برنامههاییست که امروز کلپورگان را به یک قطب فرهنگی تبدیل کرده است.
به گزارش ایمنا، فراتر از همه اینها، قلب تپنده کلپورگان همان زنانی هستند که با دستانی ترکخورده از کار و آفتاب، هر روز جان تازهای در خاک میدمند، نسل به نسل، روایت به روایت و اثر به اثر، سفال کلپورگان فراتر از یک هنر، به یک فرهنگ، به یک زبان و به یک اسطوره بدل شده است، در روزگاری که جهان به سرعت رو به مدرنیته میرود، کلپورگان همچون جزیرهای ایستاده در برابر فراموشی است، ایستاده بر خاک، بر تاریخ، بر دستان زن بلوچ.
نظر شما