به گزارش خبرگزاری ایمنا، در گذشته نهچندان دور دروازه فضای ورودی شهر به مثابه اولین فضای شهری، نخستین تصویری از شهر بود که در ذهن مسافران شکل میگرفت، اما امروزه با رشد سریع شهرها و گسترش آنها این دروازهها در محدوده شهری قرار گرفته است.
امروزه وضعیت موجود ورودی شهرها آنچنان نابسامان و آشفته است که میتوان از آنها بهعنوان فضاهای رها شده شهری یاد کرد؛ نازلبودن ویژگیهای بصری و شاخصهای خوانایی و هویتی این فضاها که متأثر از ساختوسازهای حاشیهای، کاربریها و فعالیتهای ناسازگار و بدمنظر است، همچنین نبود سلسله مراتب فضایی که مانع از تبدیلپذیری پیوسته و تدریجی محیط خارج به داخل شهر میشود، از ویژگیهای اصلی ورودی شهرها است.
ورودی شهرها یکی از نقاط مهم شهر به حساب میآید که میتواند تصویر ذهنی خوشایندی برای افراد ایجاد کند و این در حالی است که بیشتر ورودی شهرهای فعلی هم شکل است و مسافران تنها با مشاهده تابلوهای خوشآمدگویی متوجه ورود به یک شهر جدید میشوند.
الزامات طراحی ورودیهای شهر بر مبنای سه سکانس روانی، بصری و فیزیکی دیده میشود تا درک شهروندان از ورودی مطلوب شهر افزایش پیدا کند و بهتبع آن سه توقع مهم یعنی تشخص، پذیرندگی و خوانایی برای کاربران فضاهای مربوطه تأمین شود؛ در گذشته نیز از جمله مهمترین فضاهای با هویت شهری در کشورمان ورودی شهرها بوده است، بنابراین توجه به مؤلفههای کیفیت آن میتواند در طراحی شهری و بهبود بخشیدن به این بخش از شهر مؤثر واقع شود.
رسیدگی به ورودیها میتواند به افزایش ایمنی ترافیک و کاهش حوادث کمک کند، همچنین احساس امنیت را در ساکنان تقویت میکند؛ برخی کارشناسان حوزه اقتصاد نیز معتقدند ورودیهای جذاب میتواند موجب افزایش تمایل سرمایهگذاران برای ورود به منطقه و در نهایت منجر به توسعه اقتصادی شود.
ورودیهای اصفهان در افق ۵۰ ساله متحول میشود
عباس حاجرسولیها، رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایهگذاری و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: ورودی شهر اصفهان بهویژه از سمت فرودگاه، باید بهگونهای طراحی شود که درخور و زیبنده شهری همچون اصفهان باشد.
وی میافزاید: در حال حاضر ورودی شهر اصفهان از سمت بهارستان نهتنها زیبنده این شهر نیست، بلکه نیازمند تحولات اساسی است؛ این وضعیت در گذشته نیز در سایر ورودیهای شهر همچون شیراز وجود داشته است، بهعنوان مثال حدود ۱۰ سال پیش، زمانی که پروژه بلوار خلیجفارس افتتاح شد، با مشکلات متعددی همراه بود.
رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایهگذاری و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید میکند: هماکنون برای ایجاد تحولات اساسی در این مسیرها، برنامههای متعددی از جمله طراحی بلوار تشریفات در دستور کار قرار گرفته است.
حاجرسولیها میگوید: هدف از این پروژه، ارتقای زیبایی و کاربری ورودیهای اصفهان بهعنوان یک شهر تاریخی و گردشگری است؛ به همین منظور، قرار است مشاورانی برای طراحی و اجرای طرحهایی متناسب با هویت اصفهان بهکار گرفته شوند.
وی ادامه میدهد: این طرحها شامل احداث یک بزرگراه متناسب است که به رینگ چهارم متصل میشود و در نهایت با پروژههای دیگری همچون قطار سریعالسیر به یک شبکه منسجم شهری و منطقهای تبدیل خواهد شد.
رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایهگذاری و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه در بخش ورودی شهر اصفهان از سمت بهارستان نیز برنامهریزیهایی صورت گرفته است، خاطرنشان میکند: دو سال پیش بحثهایی در این زمینه مطرح شد و قرار است مشاورانی طرحی جامع برای این محدوده ارائه دهند.
حاجرسولیها میگوید: این طرح باید شامل هماهنگی با حریم اصفهان و ایجاد مسیرهای دسترسی مناسب باشد، البته جاده اصفهان-شیراز نیز نیازمند بازطراحی و تعیین خطوط حریم جدید است که پیشنهادهای استانداری در این زمینه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
وی میافزاید: در بخش دیگری از ورودی اصفهان یعنی آتشگاه، هنوز اقدامات قابل توجهی باقی مانده است و این نقطه از شهر بهدلیل موقعیت ویژه خود و حفظ محیط زیست، بهعنوان یکی از ششهای تنفسی اصفهان شناخته میشود که نیازمند دقت و برنامهریزی ویژه است؛ در این بخش نیز با حفظ درختان و پوشش طبیعی، خدمات و زیرساختهای لازم برای ورودی شهر توسعه پیدا خواهد کرد.
رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایهگذاری و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح میکند: هدف کلی از این اقدامات، ایجاد ورودیها و خروجیهایی در شأن یک کلانشهر همچون اصفهان است که این ورودیها باید علاوهبر زیبایی، شامل خدمات متنوعی از جمله هتل، خدمات فنی و مهندسی، زیرساختهای گردشگری و مراکز خدماتی باشد.
حاجرسولیها خاطرنشان میکند: این رویکرد موجب میشود تا خدمات شهری در حاشیههای ورودی و خروجی شهر متمرکز شود و مشکلات ترافیکی و زیستمحیطی کاهش پیدا کند و طرحهای پیشبینیشده، با ایجاد پیوستگی ترافیکی و زیستمحیطی، امکان توسعه پایدار و ارتقای کیفیت زندگی در اصفهان را فراهم خواهد کرد.
ورودی هر شهر معرف خصوصیتها و عناصر شاخص هویتی همان شهر است
احسان رنجبر، دکترای معماری و مدرس گروه طراحی شهری به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: در گذشته برای ورود به شهرها پس از مدتها گذر از میان بیابان یا کوهستان با رسیدن به مزارع و باغات اطراف شهر احساس نزدیک شدن به یک مجتمع زیستی در مسافران ایجاد میشد، بهطوری که با عبور از میان این فضاها و رسیدن به یک دروازه این حس تکمیل میشد.
وی میافزاید: در حقیقت ورود به شهر دارای یک روند سریع و لحظهای نبود، بلکه پدیده ورود بهصورت تدریجی شکل میگرفت، اما یکی از موضوعاتی که در بیشتر طراحیهای معاصر رواج دارد، توجه نداشتن به مفهوم ورودی در طرح فضاها است، تمام فضاها بهطور کامل مستقل از تأثیرات جانبی اعم از همجواریها نوع رویدادهای پیرامون فضا میشود.
دکترای معماری با بیان اینکه ورودی هر فضا اولین مکانی است که با حضور در آن خصوصیات کلی فضا، آداب ورود، حد خصوصی و عمومی بودن و سایر ویژگیهای فضا کشف میشود، میگوید: با تمهید ورودی برای یک فضا خواه یک شهر، خواه یک محله، حتی یک بنا، آن فضا برای ساکنانش هویت پیدا میکند، تقویت میشود، نشانهگذاری شده و زندهتر نمایان میشود، در واقع این مکان همواره دارای حال و هوایی خاص و بار معنایی ویژهای است که با استناد به عوامل فیزیکی و ذهنی آداب ورود به یک مکان را یادآور میشود.
رنجبر ادامه میدهد: ورودی یک شهر، امکان اتصال دو گستره طبیعی و مصنوع را میسر میسازد؛ این مبادی ورودی، عرصههایی است که بهصورت مفصل، امکان برقراری ارتباط و ایجاد تعامل مناسب میان فضای بیرون شهر و درون شهر را برقرار میکند، اگرچه ماهیت این عرصه فضایی تا حد قابل توجهی تحت تأثیر مؤلفههای فضای شکلی بیرون شهر و درون شهر است، اما از هویت ویژه و خاصی برخوردار است.
وی با اشاره به معیارهای حائز اهمیت در کیفیت ورودی شهرها میگوید: احتساب ورودی بهعنوان یک مکان برای اتصال، کیفیت خاصی را بر اساس تصویر ذهنی و تجربیات افراد میطلبد که آن را از حد یک درب ورودی فراتر میبرد، کیفیتهای مزبور معطوف به ورودی هر نوع فضایی است.
رنجبر تصریح میکند: نخستین ویژگی که از هر ورودی انتظار میرود، این است که در این مکان حریمها و مکانهای بیرون و درون به آرامی و ظرافت بههم متصل شود، بهنحوی که بدون وارد آوردن شوک، افراد بتوانند رفتارهای خود را متناسب با حال و هوای درون و هماهنگ با رویدادهای آن کنند، بنابراین تبدیلپذیری جزو نخستین ویژگیها برای هر نوع ورودی شهر و محله تا بناهای خاص و خانه است.
دکترای معماری ادامه میدهد: حوزههای دو طرف ورودی در مکان ورودی با هم تلاقی و تا حدی در دل هم نفوذ پیدا میکند، بنابراین طرح ورودی باید به گونهای باشد که این نفوذپذیری را بهصورت کالبدی یا روانی بسته به شرایط دو عرصه بهوجود آورد و احساس یافتن یکی در دیگری را در فرد ایجاد کند، در واقع پایان یک فضا و آغاز فضای دیگر را القا کند.
وی با اشاره به معیارهای کیفیت ورودی شهر خاطرنشان میکند: همچون هر ورودی دیگر شخص انتظار دارد که در زمان ورود به شهر پذیرفته شود و احساس ناخوشایند به او دست ندهد، بنابراین نخستین انتظاری که از ورودی شهری میرود «پذیرندگی» است و به همین دلیل فضاهای طرفین ورودی از اهمیت بسیاری زیادی برخوردارند.
رنجبر با بیان اینکه حفظ و تقویت دیدها بهویژه دید به مناظر و نقاط شاخص طبیعی یا مصنوعی محل، به فرد حس ورود به آن محل خاص را میدهد، میافزاید: شخص علاوه بر اینکه در بدو ورود میخواهد نیازهای خود را تأمین کند، نیازمند تشخیص سریع مسیرها و تصمیمگیری است؛ خوانایی توقع دیگری است که از ورودی شهر انتظار میرود، حذف موانع دید و تنظیم سکانسبندیها و سلسله مراتب بر این خوانایی میافزاید.
دکترای معماری با بیان اینکه افراد انتظار دارند که ورودی هر شهر معرف خصوصیتها و عناصر شاخص هویتی همان شهر باشد، تصریح میکند: تشخیص هر ورودی که آن را از ورودی سایر نقاط متمایز کند اهمیت زیادی دارد، نکته حائز اهمیت این است که با توسعه شهر، حوزه ورودی در داخل محدوده شهر قرار خواهد گرفت، بنابراین هنگام طراحی ورودی باید به این نکته برای توسعه آینده توجه شود.
وی خاطرنشان میکند: برای اینکه ورودی شهر قادر باشد فضای مطلوبی را برای مکث و تجمع ساکنان و ملاقاتکنندگان فراهم آورد، نیاز به ایجاد محیطی سرزنده و فعال برای حضور مداوم افراد در سنین مختلف و در ساعات متفاوت شبانهروز است؛ در نتیجه سرزندگی ورودی شهر نیز دارای اهمیت است.
رنجبر اظهار میکند: با در نظر گرفتن این مسئله که تقویت و ایجاد یک فضای عمومی از لحاظ بصری و عملکردی میتواند تأثیر بسزایی در بهبود کیفیت ورودی یک شهر داشته باشد، همچنین پیشنهاد راهکارهایی در راستای سرزندگی و نشاط فضای واسط ورودی شهر (فضای میانی برون و درون شهر) و فضاهای شهری وابسته به آن، بهطور حتم در تقویت این فضا بهعنوان فضای واسط غالب ورودی شهر، نتایج مطلوبی را به همراه خواهد داشت.
به گزارش ایمنا، ساماندهی ورودی شهرها از اهمیت بالایی برخوردار است و میتواند تأثیرات مثبت زیادی بر کیفیت زندگی شهروندان، توسعه اقتصادی و حفظ محیط زیست داشته باشد، ورودی شهرها بهویژه در ایامی همچون نوروز که گردشگران زیادی وارد شهرها میشود، اهمیت دوچندان پیدا میکند.
گزارش از: راضیه کشاورز
نظر شما