به گزارش خبرگزاری ایمنا از قزوین، دشت قزوین که از شمال به رشته کوه البرز، از غرب به کوههای چهارگر و از جنوب به کوههای رامند محاط شده، یکی از دشتهای بزرگ، حاصلخیز و زرخیز کشور به حساب میآید و نقش مهمی در حفظ امنیت غذایی کشور دارد.
به علت اهمیت ویژه دشت قزوین این منطقه نخستین دشت ایران محسوب میشود که دارای ردیف بودجه شده است، اگر وضعیت منابع آبی این دشت بیش از امروز رو به وخامت برود، نه تنها تأمین غذا برای مردم استان قزوین بلکه تأمین غذا برای بخش مهمی از جمعیت کشور به ویژه در پایتخت و استانهای مجاور آن دچار چالش جدی میشود.
یکی از دستورات اکید مقام معظم رهبری در سفر سال ۱۳۸۲ به استان قزوین احیای دشت قزوین بوده و به همین دلیل طی سالیان اخیر ساختارهایی تحت عنوان ستاد احیای دشت قزوین در این استان تشکیل شده است که بر سر میزان توفیق عملکرد آنها نظرات متفاوتی وجود دارد.
با این همه افت جدی سطح آبهای زیرزمینی به ویژه در خشکسالیهای پیاپی منجر به ایجاد بحرانهایی مانند فرونشست در دشت قزوین شده است و به همین دلیل باید اقدامات کنترلی برای حفظ حیات دشت قزوین انجام داد تا جنبه عملیاتیتری به خود بگیرد.
کنترل فرونشست دشت قزوین با مدیریت جامع آبخیزداری
حسن علیبیگی، کارشناس مهندسی کشاورزی با بیان اینکه افت سفره و فرونشست دشت قزوین را با اجرای مجموعه عملیات کشاورزی و مدیریت جامع حوزه آبخیز میتوان کنترل کرد، به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: سفرههای آب زیرزمینی آب کافی ندارند و باید از کشت محصولات پرآب بر در بخش به جد خودداری کرد، چراکه تولید اینگونه محصولات به معنای از دست رفتن منابع آبی بیشتر، افت سطح آبهای زیرزمینی و در وضعیت بحرانیتر فرونشست در دشت اتفاق میافتد.
وی اضافه میکند: جهاد کشاورزی متولی امنیت غذایی است و نمیتوان تولید محصول نداشت، اما باید با استفاده از راهکارهای علمی و ابزارهای نوین تلاش و از منابع آبی حفاظت شود تا مانع از هدررفت و تخریب زمین از طریق فرونشست شد.
این کارشناس کشاورزی عنوان میکند: برای مقابله با فرونشست زمین باید مصرف آب را از سفرههای زیرزمینی کاهش داد؛ اجرای الگوی کشت، سامانههای نوین آبیاری و مدیریت منابع آب میتواند تا حدودی ما را به نقطه آرمانی برساند.
علیبیگی ادامه میدهد: عملیات الگوی کشت و افزایش بهرهوری در بخش کشاورزی و کنترل منابع آب باید به صورت حاکمیتی در کنار هم باشد، البته اجرای طرحهای آبخیزداری و تولید آب در مراحل بعدی میتواند به صورت یک سیستم دشت قزوین را از فرونشست نجات دهد.
وی ایجاد ستاد احیای دشت قزوین از جمله اقدامات خوب توصیف میکند و میگوید: به هر صورت وضعیت منابع آبهای زیرزمینی دشت قزوین مناسب نیست و برای رفع این مشکل باید مدیریت درستی بر منابع آب داشته باشیم.
احیای دشت قزوین بزرگترین طرح جهاد کشاورزی است
از سوی دیگر، محمدحسین عطایی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین «احیا و پایدارسازی دشت قزوین» را بزرگترین طرح سازمان متبوع و یک طرح ملی در حوزه کشاورزی میداند و به خبرنگار ایمنا میگوید: با وجود توانمندی بسیار بالای کشاورزی استان نگران هستیم که دشت قزوین به دلیل برداشتهای بیرویه از منابع آبی دچار مشکل شود.
وی اجرای طرح الگوی کشت را از جمله طرحهای ضروری برای مدیریت منابع آب و تولید توصیف میکند و ادامه میدهد: استان قزوین با درک شرایط به اجرای این طرح ورود کرده است و توانستهایم اقدامات مؤثری را در این زمینه به نتیجه برسانیم.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین با تاکید بر اینکه در دهههای گذشته قزوین کشاورزی را خوب آغاز کرده بود و امروز نیز صیانت از این دشت ارزشمند نیاز به حمایتهای بیشتر دارد، میگوید: خرد شدن اراضی کشاورزی، تحمیل اشتغال به بخش کشاورزی از جمله قوانینی است که مانع پیشبرد اهداف فنی و تخصصی بخش کشاورزی خواهد شد.
عطایی ادامه میدهد: فعالیت ستاد احیای دشت قزوین و دبیرخانه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی توسعه دشت قزوین ادامه پیدا خواهد کرد، چراکه اعتقاد داریم اقدامات کمیته احیای دشت قزوین باید در راستای حفظ کشاورزی، کمک به آبخوان و سفرهای زیرزمینی دشت باشد.
رعایت الگوی کشت شاهکلید حل مشکلات دشت قزوین است
همچنین محمدتقی امانپور، رئیس ستاد احیا و پایدارسازی دشت قزوین رعایت الگوی کشت را شاهکلید حل مشکلات دشت قزوین میداند و به خبرنگار ایمنا میگوید: لازم است اجرای طرح الگوی کشت اثربخش باشد تا مشخص شود که با اجرای این طرح چه میزان افزایش کمی و کیفی محصول کشاورزی را خواهیم داشت.
وی اضافه میکند: امکان پایش الگوی کشت در استان ضروری است و باید ابزار کشاورزی هوشمند و آنلاین در مزارع تجهیز شود، چراکه علاوه بر انتقال سریعتر اطلاعات بخش کشاورزی به بهرهبرداران میتواند مزیتآفرینی نیز برای کشاورزان داشته باشد.
رئیس ستاد احیا و پایدارسازی دشت قزوین با بیان اینکه توسعه پایدار محور کشاورزی است، تاکید میکند: با سرمایهگذاری بخش خصوصی میتوان طرحهای مهم بخش کشاورزی و آبخیزداری و آبخوانداری را در استان پیادهسازی کرد.
امانپور ادامه میدهد: ظرفیت و سرمایههای بزرگی در استان قزوین وجود دارد و میتوان از طریق مولدسازی سرمایه گذاری مناسب و طرحهای خوبی را در بخش کشاورزی این استان اجرا کرد.
وی با اشاره به لزوم اجرای طرح پایش هوشمند وضعیت کشاورزی در دشت قزوین تاکید میکند: طرح پایش هوشمند وضعیت بخش کشاورزی میتواند برای نخستینبار در کشور و در استان قزوین اجرا شود، چراکه این استان ابزار، فناوری و ظرفیت مناسبی برای اجرای طرح را دارد.
رئیس ستاد احیا و پایدارسازی دشت قزوین با اشاره به کمبود منابع آبی در استان قزوین، میگوید: ابزار خلق ارزش افزوده در استان آب است و وجود بازار آب در این استان به شفافسازی وضعیت چاههای آب و رعایت استانداردهای مورد نظر کمک میکند.
امانپور ادامه میدهد: افت سفره و فرونشست زمین یکی از دغدغههای مهم استان محسوب میشود؛ فرونشست زمین فرایندی یکطرفه و نیازمند تزریق آب به سفرههای زمینی است و با اجرای طرحهای آبخیزداری و آبخوانداری میتوان این فرونشست را کنترل کرد.
کمبود مواد آلی و غذایی در خاک دشت قزوین
کمبود مواد آلی و غذایی در خاک کشاورزی دشت قزوین تهدیدی است که تا به امروز کمتر به آن اشاره شده است و باید در فرایند احیای دشت برای این حوزه نیز فکر جدی شود.
مهرزاد محصص مستشاری، رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین با اشاره به کمبود محسوس مواد آلی در خاک دشت قزوین عنوان میکند: بیش از ۹۰ درصد خاکهای دشت قزوین کمبود مواد آلی و غذایی دارد که باید با اصلاح و استفاده موارد ریزمغذی این کمبود را تأمین کرد.
وی تصریح میکند: طرح تحقیقاتی در طول هشت سال را برای محصولات زراعی و باغی انجام دادیم و شاهد کمبود مواد آلی خاک استان هستیم و باید از طرق مختلف نسبت به احیا و غنیسازی خاک دشت قزوین از مواد آلی و مغذی اقدام کرد.
با توجه به دستاوردهای بزرگ کشاورزی دانشبنیان در مسیر استفاده کمتر از منابع آب زیرزمینی باید دانشبنیانسازی کشت و کشاورزی در دشت قزوین دستور کار اصلی ستاد احیای دشت قزوین باشد تا بتوان با استفاده از تجربیات کشورهای پیشرفته دنیا نسبت به نجات دشت قزوین از بحرانهایی مانند فرونشست در کمترین زمان اقدام کرد.
نظر شما