به گزارش خبرگزاری ایمنا، بنا به تعریف سازمان یونسکو میراث فرهنگی به بناها و اشیا محدود نمی‌شود و بر همین اساس است که این مفهوم دربردارنده سنت‌ها و تجلی زنده برجای مانده از نیاکان ما نیز می‌شود که نسل به نسل و سینه به سینه به ما منتقل شده است.
سنت‌های شفاهی، هنرهای نمایشی، اعمال اجتماعی، آئین‌ها، رویدادهای جشنی، دانش و اقدامات مربوط به طبیعت و کیهان، دانش و مهارت‌های تولید صنایع سنتی از جمله مواردی به حساب می‌آید که اگر چه بسیار آسیب‌پذیر است، اما امروزه به عاملی مهم برای پاسداری از گوناگونی فرهنگی در مقابل جهانی‌شدن فزاینده تبدیل شده است و در این مسیر درک میراث فرهنگی ناملموس در جوامع مختلف به گفت‌وگوهای میان‌فرهنگی کمک می‌کند و احترام متقابل به دیگر سبک‌های زندگی را ترویج می‌کند.
بر اساس این توضیحات و با توجه به اهمیت این موضوع، سازمان یونسکو در اقدامی شروع به ثبت میراث فرهنگی و معنوی بشر از تمام کشورها کرد و در ادامه این مسیر، کمیسیون‌های ملی در هر کشور ایجاد شد تا میراث ناملموسی را که حائز شرایط لازم برای ثبت و پاسداری در سطح جهانی است را به سازمان معرفی کنند و زمینه‌سازی‌های لازم برای بازدید کارشناسان یونسکو را انجام دهند؛ در ایران نیز در سال ۱۳۸۹ «مهارت فرش‌بافی فارس» به‌عنوان نخستین میراث برجسته ناملموس ایرانیان در سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسید و تاکنون ۲۴ عنوان از میراث ناملموس ایران (که برخی از موارد آن با دیگر کشورها نیز مشترک است) به ثبت جهانی رسیده است که مرور به معرفی آن‌ها خواهیم داشت:
فرهنگ پخت و تقسیم نان لواش، کارما، چوبکا و یوفکا
تاریخچه پخت نان به هزاره‌های خیلی قبل بر می‌گردد، به طوری که در ابتدا انسان دانه‌های کوبیده شده غلات مختلف را با آب مخلوط می‌کرد و خمیر حاصل را روی سنگ‌های داغ می‌پخت و با گذر زمان و پی بردن به فوت و فن‌های شیوه پخت نان کامل‌تر شد؛ تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلف نان‌های متفاوتی را تولید می‌کنند، به‌عنوان مثال نان لواش یکی از نان‌های قدیمی خاورمیانه است و امروزه در کشورهایی همچون ایران، ارمنستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان و ترکیه هنوز مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ که به دو شکل سنتی و صنعتی تهیه می‌شود.
نان لواش یک نان نازک و ترد به قطر سه میلی‌متر است که از خمیر فطیر یا خمیر کم درآمده پخته می‌شود؛ در ایران به این نان، نان تنوری یا نان تافتون نیز می‌گویند و در کشورهای ذکر شده به اسم‌های کایرما، جوپکا و یوفکا نیز شناخته می‌شود.
در شیوه سنتی نانِ لواش، تنور در دل زمین حفر شده خمیر را بر روی سطح گردی از جنس فلز یا چوب که به وسیله پارچه‌های پوشانده شده پهن می‌کنند و سپس به دیواره‌های تنور از قبل روشن شده می‌چسبانند؛ در بعضی مناطق ایران و آذربایجان برای متبرک کردن روز عروسی از این نان استفاده می‌کنند و نان را بر روی شانه عروس قرار می‌دهند. در کشورهای قزاقستان و قرقیزستان در مراسم تشیع جنازه این نان طبخ و خیرات می‌شود و با پخش کردن این نان در میان مردم آرزوی بخشایش برای فرد درگذشته می‌کنند.
حائز اهمیت است که نان لواش در سال ۱۳۹۶ شمسی به شکل فرهنگ مشترک کشورهای ایران، جمهوری‌آذربایجان، ترکیه، ارمنستان، قرقیزستان، قزاقستان به عنوان میراث معنوی و ناملموس یونسکو به ثبت رسیده است.
چوگان
چوگان ایرانی تاریخچه‌اش به بیش از ۲۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد، به طوری که می‌توان گفت چوگان عنصری فرهنگی، هنری و ورزشی است که به‌صورت مستقیم بر سلامت جسم و روح اثر می‌گذارد و با تاریخ و هویت بازیکنانش ارتباطی قوی دارد.
این بازی در ادبیات، داستان‌سرایی، ضرب‌المثل‌ها، صنایع دستی و وسایل زینتی حضور پررنگی دارد و به‌عنوان عنصری که سلامت جسم و روح را بهبود می‌بخشد، رابطه‌ای را میان طبیعت، انسان و اسب به وجود می‌آورد؛ این بازی به‌صورت سنتی، در خانواده‌های ایرانی از نسلی به نسلی دیگر آموزش داده می‌شده و خانواده‌ها و بازیکنان محلی همچنان از تکنیک‌های چوگان پاسداری می‌کنند.
با این همه، در دهه‌های گذشته، انجمن‌های چوگان نیز تأسیس شده‌اند که دوره‌های آموزشی برگزار می‌کنند، استادان محلی را حمایت می‌کنند و به انتقال تمامی جنبه‌های چوگان و حفظ تنوع محلی آن یاری می‌رسانند.
سرانجام این بازی با تأیید یونسکو در دوازدهمین اجلاس میراث ناملموس جهانی به ثبت رسید؛ چراکه یونسکو بر لزوم حفاظت و ترویج این آئین و مهارت ورزشی کهن ایرانی تاکید می‌کند.
نظر شما