به گزارش خبرگزاری ایمنا از گیلان، نمادهای تاریخی، هویت و شناسنامه شهر هستند و همه ما در برابر این میراث ارزشمند به جا مانده از پیشینیان خود مسئول هستیم. معماری و نمادهای قدیمی شهر، نشانگر ارزش‌های زندگی انسان در طول زمان، سطح انتظارات، نوع تفکر و باورهای او است.
وجود بناها و نمادهای تاریخی نقش بسزایی بر رونق گردشگری فرهنگی شهر دارد و در بسیاری از شهرهای دنیا گردشگران تمایل زیادی برای بازدید از اماکن و نمادهای تاریخی دارند؛ مسئولان می‌توانند این فرصت را غنیمت بشمارند و از این طریق فرصت‌های شغلی ایجاد و درآمد پایدار بسیار خوبی کسب کنند.
بندر مرزی آستارا در منتهی‌الیه غرب استان گیلان واقع شده است. گمرک چوبی معروف به خانه بلژیکی‌ها به عنوان قدیمی‌ترین ساختمان گمرک ایران، یکی از بناهای تاریخی و ارزشمند شهر توریستی بندر مرزی آستارا است. این نماد تاریخی و فرهنگی شهر طی سال‌های اخیر در سایه بی‌توجهی مسئولان به حال خود رها شده و در معرض تخریب و نابودی است.
گمرک چوبی آستارا در فهرست آثار ملی ثبت شده است
ولی جهانی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ساختمان قدیمی و چوبی گمرک این شهر معروف به خانه بلژیکی‌ها در سال ۱۳۹۶ با شماره ۳۱۸۹۱ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
وی می‌افزاید: این خانه حدود سال ۱۲۷۵ شمسی توسط میبدوژ، رئیس وقت گمرک آستارا در حاشیه رودخانه مرزی آستاراچای نزدیک مرز ایران و جمهوری آذربایجان بنا شده است، این ساختمان بعدها به عنوان محل پذیرایی از میهمانان ویژه و محل اسکان مدیران گمرک مورد استفاده قرار گرفت.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گیلان خاطرنشان می‌کند: ساختمان چوبی گمرک آستارا در دو طبقه در مجموع به مساحت ۸۵۰ متر مربع است که طبقه اول آن پنج اتاق اداری و دو سالن بزرگ، بالکن در دور ساختمان، سرویس بهداشتی و آشپزخانه و در طبقه دوم نیز پنج اتاق اداری به همراه سرویس بهداشتی و انبار زیر شیروانی احداث شده است.
جهانی اضافه می‌کند: در ساخت این بنا از مصالحی همچون چوب نراد روسی و گچ استفاده شده و سبک بنا متعلق به معماری اروپای شرقی است که با تلفیق معماری بومی به‌ویژه از سقف سفالی شیب‌دار پوشیده شده است.
فعالیت گمرک در عصر قاجار آغاز شد
وی خاطرنشان می‌کند: اداره گمرک در دوره قاجاریه به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد و زیر نظر نمایندگان و مستشاران بلژیکی و اتریشی اداره می‌شد، در دوران مشروطه فعالیت مستشاران بلژیکی متوقف و به اداره گمرک آستارا تحویل داده شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ادامه می‌دهد: سال ۹۵ و ۹۶ با تخصیص اعتبار از سوی گمرک کشور، سقف و ستون‌های اصلی و محوطه این بنا مرمت شد، اما بازسازی سایر بخش‌های این ساختمان نیمه‌تمام ماند و این بنای تاریخی هم‌اکنون در حال آسیب دیدن است.
جهانی با بیان مسئولان سازمان گمرک نسبت به بنای تاریخی خانه بلژیکی‌ها هیچ‌گونه احساس مسئولیتی ندارند، تصریح می‌کند: بر اساس برنامه ششم توسعه دولت، دستگاه‌های دولتی موظف هستند بناهای تاریخی که در اختیار دارند را یا خودشان یا از طریق واگذاری به بخش خصوص مرمت و بازسازی کنند، اما سازمان گمرک بعد از گذشت نزدیک به هفت سال برای مرمت این ساختمان میراثی اقدامی انجام نداده است.
وی خاطرنشان می‌کند: اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گیلان در تلاش است تا با تکمیل مرمت این بنای تاریخی، آن را به عنوان یک نماد فرهنگی برای نسل آینده حفظ کند.
نسبت به بازگشایی خانه بلژیکی‌ها در نوروز ۱۴۰۳ اقدام شود
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌گوید: بودجه و اعتبارات سازمان میراث فرهنگی بسیار محدود است و این سازمان نمی‌تواند با این بودجه اندک، تک‌تک بناهای تاریخی را مرمت و بازسازی کند؛ بنابراین از مسئولان گمرک انتظار داریم هرچه سریع‌تر با اختصاص اعتباری مناسب مرمت این بنای تاریخی و ارزشمند را به پایان برسانند و از آسیب بیشتر به ساختمان جلوگیری کنند تا بتوان از آن به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری موزه اسناد، ابزار و لوازم تاریخی گمرک استان گیلان و ایران یا سایر کاربری‌های متناسب با شرایط فیزیکی ساختمان از جمله رستوران سنتی و مهمانسرا استفاده کرد.
جهانی اضافه می‌کند: از اداره کل گمرک آستارا انتظار داریم در ایام نوروز ۱۴۰۳، نسبت به بازگشایی خانه بلژیکی‌ها برای بازدید گردشگران داخلی و خارجی اقدام کنند.
در همین پیوند علی حسین ذوالقدری، مدیرکل گمرک آستارا اظهار می‌کند: طی چند سال گذشته خانه بلژیکی که به ساختمان چوبی گمرک ایران مشهور است، به دلیل قدمت و فرسودگی سازه چوبی آن دچار تخریب شد و مرمت این ساختمان قدیمی در دستور کار گمرک قرار گرفت.
وی اضافه می‌کند: در سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ در مجموع مبلغی معادل چهار میلیارد ریال از محل اعتبارات اختصاصی گمرک ایران برای مرمت و حفظ این بنای تاریخی اختصاص یافت و سقف، ستون‌های اصلی و محوطه این بنا مرمت و اصلاح شد.
تکمیل مرمت ساختمان گمرک چوبی پیگیری می‌شود
مدیرکل گمرک آستارا با بیان اینکه مرمت نمای ساختمان به دلیل چوبی بودن آن پرهزینه و نیازمند اعتبار ویژه است، اظهار می‌کند: در خصوص وضعیت ساختمان گمرک چوبی آستارا، با سازمان گمرک ایران در حال مکاتبه هستیم تا بتوانیم سال آینده با تأمین اعتبار مورد نیاز و نظارت کارشناسان اداره میراث فرهنگی، مرمت و بازسازی این بنای تاریخی را به پایان برسانیم.
ذوالقدری می‌افزاید: پس از تکمیل مرمت بنا می‌توان از آن به عنوان موزه گمرک، مهمانسرا، نمایشگاه، رستوران سنتی یا کاربری‌های دیگر استفاده کرد.
آستارا با دارا بودن شرایط خاص جغرافیایی و داشتن هم‌زمان دو مرز آبی و خاکی با کشور جمهوری آذربایجان، اسکله، بندر، راه‌آهن، آثار تاریخی و امکانات طبیعی همچون کوه، جنگل، دریا و تالاب در فصول مختلف سال، میزبان بسیاری از مسافران و گردشگران است و این ظرفیت‌ها سبب توسعه تجارت و درآمدهای پایدار شهری شده است.
درآمدهای پایدار شهری که زیر مجموعه‌ای از اکوتوریسم شهری است، دارای سه شاخه گردشگری، کالبد شهری، موقعیت تجاری و تفریحی شهری است و آستارا هر سه ویژگی را دارد.
با حفظ و استفاده صحیح از بناها و نمادهای تاریخی ارزشمندی همچون گمرک چوبی آستارا به عنوان فرصت قابل اتکا درآمد پایدار، می‌توان در رشد و توسعه امکانات شهری از آن بهره برد. تبلیغ و شناساندن هرچه بیشتر و ذاتی اماکن تاریخی موجب جذب گردشگر و رونق درآمد پایدار شهری می‌شود.
گزارش از: محمدرضا رشیدی، خبرنگار ایمنا
نظر شما