خبرگزاری ایمنا؛ محمد تمنایی، دانشیار مهندسی حمل‌ونقل دانشگاه صنعتی اصفهان و راهبر ابتکار «شیفت» و رسول بخشی دستجردی، دانشیار اقتصاد کلان دانشگاه اصفهان و مسئول کارگروه اقتصادی «شیفت» در یادداشتی مشترک نوشتند: «روز سوم بهمن در جلسه هیئت مدیره یک هلدینگ صنعتی، با مورد عجیبی روبه‌رو شدم. مطرح شد که در این بازار متلاطم گرانی روزافزون، قیمت برخی ماشین‌آلات تولیدی ارزشمند، زیر قیمت معمول بازار، در حال عرضه است و می‌توان خرید آن‌ها را برای تجهیز یکی از شرکت‌های زیرمجموعه، بررسی کرد. برخی تولیدکنندگان بزرگ قطعات ناوگان ریلی بخش خصوصی، در اقدامی تعجب‌آور، بخش بزرگی از ماشین‌آلات تولیدی خود را با زیر قیمت به فروش گذاشته بودند! جالب‌تر آنکه یکی از این فروشندگان، با کمال صراحت و بدون رودربایستی، قصد و انگیزه خود را لو داده بود: به دست آوردن نقدینگی برای خرید هرچه بیشتر دلار و یورو!
چرا صاحب یک دستگاه تولیدی، حاضر می‌شود دستگاه خود را به زیر قیمت بفروشد؟ آیا از تولید و کسب سود خسته شده؟! یا بازار پررونق‌تر و بدون دردسر و ریسکی را شناسایی کرده است؟ تمایل عده‌ای برای متنعم شدن از بازار یله ارز، مبرهن است. از طرف دیگر، تمایل تولیدکنندگان و صادرکنندگان بزرگ برای افزایش نرخ ارز نیز عیان و واضح است. حال، چه باید کرد؟
برخی، علت معضلات کشور را تلاش سوداگرانه‌ی عده‌ای تولیدکننده‌ی رانت‌خوار در بالا بردن نرخ ارز برای صادرات دلاری با وجود هزینه‌های ریالی‌شان، عنوان می‌کنند. گویی مقصر نرخ ارز، تعدادی تولیدکننده بزرگ و کانال‌های تلگرامی سوءاستفاده‌گر وابسته به آن‌ها هستند که مدام برای افزایش نرخ ارز شیطنت می‌کنند و دولت انقلابی هم باید همّ و غمّ خود را بر از بین بردن این جرثومه‌ها متمرکز کند! شعار اصلی ایشان، مبارزه با «خرج ریالی، دخل دلاری» است. شعاری جذاب و عامه‌پسند!
ولی این تحلیل، یک آدرس غلط است؛ ناظر به معلول‌هاست و نه علت! نشانی غلط و خطرناکی که می‌تواند به فروپاشی تولیدکنندگان بزرگ صنعتی کشور منجر شود. تعجب‌آور است که برخی به طرز نامتعارفی، علت‌العلل را رها کرده‌اند و اصرار بر معلول‌ها دارند.
اینکه با رشد شدید نقدینگی، تولیدکننده‌ای که هزینه‌هایش (اعم از هزینه‌های اجناس داخلی، هزینه‌های وارداتی، انرژی و دستمزد) جهش زیادی داشته، برای افزایش درآمد و استمرار قدرت تولیدکنندگی خود، متمایل به رشد نرخ ارز باشد، نه موضوع غریبی است و نه با منطق اقتصاد در تعارض. با وجود خلق پول پرقدرت و رشد شدید هزینه‌ها، تثبیت قیمت ارز به فروپاشی و آسیب جدی بسیاری تولیدکنندگان خواهد انجامید. در چنین شرایطی، اینکه یک تولیدکننده استمرار تولید را به صرفه نبیند و دستگاه‌های خود را زیر قیمت بفروشد و در بازار بی‌دردسر و رهاشده ارز سفته‌بازی کند هم عجیب و نامعقول نیست.
سوال اصلی که مورد غفلت واقع شده، این است: چرا هزینه‌ها افزایش می‌یابد؟ چرا اساساً دلار، قادر است گارد صعودی بگیرد؟ منشأ و علت عطش دستیابی به دلار چیست؟ چه چیزی بسترِ مؤثر شدنِ شیطنت‌های چند کانال تلگرامی را مهیا کرده است؟ پاسخ، رشد شدید نقدینگی و خلق پول است؛ رشد نقدینگی که به مدد بهره بانکی، ارزش پول را به محاق برده و عطش دستیابی به ارز خارجی را افزایش داده. خلق پول روزانه ۷۰۰۰ میلیارد تومان! با توزیعی بسیار ناعادلانه (۷۰٪ در اختیار کمتر از ۱٪ سپرده‌ها) که عمده آن به‌طور مستقیم وارد بازارهای سفته‌بازی (ارز، طلا، زمین، مسکن یا اتومبیل) می‌شود، تولید را به خاک سیاه می‌نشاند و دور باطل تخریب اقتصاد را تقویت می‌کند. آری؛ علت‌العلل معضلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور عبارتست از: خلق پول از هیچ! و البته خلق پول، خود، ریشه در بهره بانک دارد!
راهکار کاهش قیمت ارز، در افزایش عرضه و تخلیه‌ی منابع ارزی کشور (منابع ارزشمندی که به طور عمده از فروش انفال کشور حاصل شده‌اند و عموم مردم باید از آن متنعم شوند) نیست. راهکار، در تثبیت تحکّمی و اجباری نرخ ارز هم نیست؛ چه اینکه قطعاً بزودی این فنر فشرده باز خواهد شد. راهکار اصولیِ کاهش قیمت ارز، صاف کردن ظرف کج اقتصاد و زدن ریشه‌ی معضلات است: کاهش رشد شدید ریال و آوردن نرخ رشد آن به زیر نرخ رشد دلار. روش کار، تحدید بازارهای سفته‌بازی و سوداگری و رساندن نرخ بهره بانکی به صفر، در یک بازه‌ی زمانی کوتاه است که مراحل آن بارها مطرح شده‌است.
در سال رشد تولید، عده‌ای ناخواسته، به نام تولید، برای فروپاشی تولید در تلاشند! جناب آقای رئیس‌جمهور! شعار «خرج ریالی، دخل دلاری» یک آدرس غلط است. ریشه و علت‌العلل را بزنید نه معلول‌ها را!»
نظر شما