به گزارش خبرنگار ایمنا، امروزه عمده آلاینده‌ها ناشی از منواکسیدکربن، دی‌اکسید گوگرد، دی اکسید نیتروژن، هیدروکربورها و ذرات معلق؛ چهارمین عامل مرگ‌ومیر زودرس در جهان است که براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از سه میلیون نفر در اثر تنفس در شهرهای دنیا جان خود را از دست می‌دهند و با نبود چاره‌اندیشی و تدابیر اساسی این میزان تا سال ۲۰۵۰ میلادی تا دو برابر افزایش می‌یابد، به طوری که در پنج سال اخیر، آلودگی هوا هشت درصد رشد داشته است که آمار آلودگی هوای شهری در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ در جهان نشان می‌دهد که ۹۸ درصد شهرهای با بیش از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در کشورهای با درآمد متوسط و پایین، راهبردهای سازمان جهانی بهداشت را رعایت نمی‌کنند.
در گزارشی که سی‌ویکم تیر ۱۴۰۲ در دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با عنوان «آلودگی هوا، تهدیدی جدی برای سلامت» منتشر شده است؛ در سال ۲۰۲۲ بین ۱۳۱ کشور که به ایستگاه سنجش آلاینده مجهز هستند، ایران از نظر آلایندهPM ۲.۵ با میانگین غلظت سالیانه ۳۲.۵ میکروگرم بر مترمکعب در رتبه ۲۱ آلودگی قرار دارد، این در حالی است که بر اساس گزارش کیفیت هوای جهانی سال ۲۰۲۰ بین ۱۰۶ کشور جهان، ایران از منظر این آلاینده با میانگین غلظت سالیانه ۲۷.۲ میکروگرم بر مترمکعب در رتبه ۲۳ آلودگی قرار داشت و در سال ۲۰۱۹ ایران با میانگین غلظت ۲۴.۳ در رتبه ۲۷ بود، طبق این گزارش در میان ۹۲ پایتخت جهان که به سیستم پایش آلاینده PM ۲.۵ مجهز هستند، تهران با میانگین غلظت سالیانه ۲۹ میکروگرم بر مترمکعب جایگاه ۱۹ را دارد.
در گزارشی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در سال ۱۴۰۰ تهیه کرده، میانگین تعداد مرگ کل منتسب به مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق PM ۲.۵ در بزرگسالان بالاتر از ۳۰ سال در شهرهای مورد مطالعه در کشور طی سال ۱۴۰۰ تعداد ۲۰ هزار و ۸۳۷ نفر است.
نتایج نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۰ به طور میانگین بخش مرتبط با مرگ کل منتسب به ذرات معلق در کشور برابر با ۱۲.۵۹ درصد است، همچنین تعداد مرگ و میر کل (همه علت‌ها) در بزرگسالان بالاتر از ۳۰ سال منتسب به آلاینده PM ۲.۵ در همان سال در تهران به طور میانگین ۶ هزار و ۳۹۸ نفر است.
با توجه به نتایج گزارش‌های کمی‌سازی منتشر شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال‌های ۱۳۹۵، ۱۳۹۶، ۱۳۹۷، ۱۳۹۸، ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به ترتیب به طور میانگین، ۱۳ هزار و ۳۲۱، ۱۱ هزار و ۹۳، ۱۰ هزار و ۲۳۵، ۹ هزار و ۹۰۵، ۱۱ هزار و ۱۲۹ و ۲۰ هزار و ۸۳۷ نفر مرگ کل (به همه علت‌ها) منتسب به مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق در ۲۷ شهر ایران با جمعیت تقریبی ۳۵ میلیون نفر بوده است، در حالی که کاهش غلظت ذرات معلق در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ تعداد مرگ‌های منتسب نیز کاهش یافت، اما این روند در سال ۱۳۹۹ متوقف و افزایشی شد، در نتیجه تعداد مرگ کل به همه علت‌ها، منتسب به مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق در سال ۱۴۰۰ بیش از ۸۷ درصد نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش یافت.
بر این اساس افزایش مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا، زنگ خطری برای کشورهای آلوده است، زیرا مطابق آخرین آمارها ذرات معلق محیطی به ویژه با اندازه ۲.۵ میکرون و کوچک‌تر (PM۲.۵) می‌توانند به دستگاه تنفسی نفوذ کنند، وارد جریان خون شوند و باعث سکته مغزی، نارسایی قلبی و مشکلاتی در سلامت روان شوند، زیرا مواجهه با ذرات معلق در طولانی مدت در مناطق شهری، عوارضی همچون واکنش‌های التهابی در بدن ایجاد کنند و می‌توانند به سیستم عصبی مرکز آسیب برسانند، از این‌رو مطابق با آخرین آمار وزارت بهداشت کشور از میانگین شاخص ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون در ۲۷ کلانشهر با جمعیت حدود ۳۵ میلیون نفر تنها برای مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا ناشی از بیماری‌های قلبی‌عروقی و تنفسی برای بزرگسالان در ایران نزدیک به ۲۱ هزار نفر در سال ۱۴۰۰ برآورد شده است.
بنابراین در چنین شرایطی محققان دریافتند، کاشت درختان بیشتر، سبب کاهش گازهای گلخانه‌ای و دی‌اکسید کربن می‌شوند، زیرا درختان در فرایند فتوسنتز گاز دی‌اکسید کربن را از هوا دریافت کرده و آن را در ساختار خود استفاده می‌کنند، اما آیا کاشت درخت توانایی جذب ۳۶ میلیارد تن دی‌اکسید کربن که سالانه وارد هوا می‌شود را دارد؟ چرا که هر درخت می‌تواند سالانه ۲۰ کیلوگرم کربن را از هوا جذب کند، برای جذب ۳۶ میلیارد تن، هر سال باید ۱.۸ تریلیون درخت کاشته شود، اگر فاصله درختان از هم ۱۰ متر باشد، ۱۸۰ میلیون کیلومتر مربع فضا نیاز است تا این تعداد درخت کاشته شود؛ این در حالی است که مساحت کل خشکی‌های زمین ۱۴۹ کیلومتر مربع است! با در نظر گرفتن اینکه بخش بزرگی از این مساحت نیز بیابان، شهرها، مزرعه‌ها و موارد دیگر است، مشخص می‌شود فضای قابل کاشت چقدر کم است. برخی تخمین می‌زنند تنها نیمی از فضای خشکی‌های زمین قابل استفاده باشد.
بر این اساس نتایج تحقیقات نشان می‌دهد، احیای زمین‌های جنگلی، می‌تواند ظرفیت جداسازی کربن را ۲۰ درصد افزایش دهد، لذا محققان و دولت‌ها، مدت‌ها است که از ایده کاشت درخت، به عنوان راه‌حلی برای تغییر آب‌وهوا حمایت می‌کنند، به طوری‌که تمام کشورهای دنیا از سال ۲۰۱۵ میلادی متعهد شدند که تا سال ۲۰۳۰ میزان تولید کربن خودشان را کاهش دهند، از این‌رو ایران عضو کنوانسیون بین‌المللی تغییر اقلیم، کنوانسیون تنوع زیستی و معاهدات بین‌المللی ترسیب کربن و کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی است و تمام این الزامات و تعهدات بین‌المللی، کشورهای عضو را متعهد کرده که تا سال ۲۰۳۰ میزان کربن تولیدی کشورهای خود را با کاشت یک تریلیون درخت در دنیا کاهش دهند و ۴۵ کشور جهان در اجلاس گلاسکو متعهد شدند که تولید دی‌اکسید کربن را تا سال ۲۰۵۰ به صفر برسانند.
در چنین شرایطی درختان به‌عنوان ریه‌های یک شهر، نقش مهمی در تأمین سلامت اعضای جامعه ایفا می‌کنند، به‌ویژه در کلان‌شهرها که به‌دلیل فعالیت کارخانه‌های صنعتی و استفاده فراوان از وسایل نقلیه، میزان آلاینده‌ها در هوای شهرها افزایش یافته است و سلامت افراد را تهدید می‌کند، از این رو درخت و درختکاری، راهکار مناسبی برای مبارزه با آلودگی‌های زیست‌محیطی است و ایجاد جنگل‌های مصنوعی و فضای سبز در اطراف شهرهای بزرگ را می‌توان به تأسیس کارخانه‌های تولید اکسیژن تشبیه کرد.
طبق ماده ۱۵ قانون هوای پاک شهرک‌ها، مراکز و واحدهای صنعتی بر اساس شرایط اقلیمی باید حداکثر ۱۰ درصد از فضای خود را به فضای سبز اختصاص دهند، همچنین در ماده ۲۲ قانون هوای پاک نیز وزارت کشور مکلف شده برای شهرداری شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر جمعیت، حداکثر تا ۱۰ سال پس از ابلاغ قانون که سال ۱۳۹۶ بوده است، سرانه فضای سبز شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر را به ۱۵ مترمربع برساند که دستورالعمل اجرای آن نیز تدوین شده و در بیش از ۱۰۰ شهر مشمول این قانون، در حال اجرا است.
از نظر محققان و صاحب‌نظران حوزه محیط‌زیست، سرانه فضای سبز در کشور بسیار پایین است، چرا که سال‌های طولانی است که جنگل‌های ایران با تهدیدات بسیاری همچون قطع بی‌رویه درختان برای صنایع چوب، تولید زغال، آتش‌سوزی، ویلاسازی و راه و جاده‌سازی روبه‌رو هستند که با تداوم این رویه به گفته کارشناسان تا ۵۰ سال آینده چیزی از جنگل‌های ایران باقی نمی‌ماند، از این‌رو کارشناسان زیست محیطی معتقدند؛ در یک قرن گذشته هشت میلیون هکتار از جنگل‌های کشور از دست رفت و بخش‌های زیادی از جنگل‌های هیرکانی، ارسباران و زاگرس نابود شد، اکنون وسعت جنگل‌های کشور ۱۲ میلیون هکتار آن هم با پوشش پنج درصد است، یعنی اگر در یک هکتار زمین پنج درصد آن درخت باشد از آن به عنوان جنگل نام می‌بریم که این با تعریف فائو که دست کم ۱۵ درصد پوشش جنگلی را لازم می‌داند تا به منطقه‌ای جنگل گفته شود فاصله دارد؛ البته وضعیت همین ۱۲ میلیون هکتار هم چندان مناسب نیست و بنا به گفته کارشناسان جنگل واقعی در کشور حدود هفت میلیون هکتار است.
بنابراین از همین عرصه‌ها باید به خوبی محافظت شود یا درصدد ترمیم آنها برآمد، زیرا سیلاب‌هایی که در جنوب و شمال کشور اتفاق می‌افتد نیز به دلیل تخریب سرزمین و از بین رفتن پوشش گیاهی، درختان و گیاهان مرتعی و بیابانی است، در چنین شرایطی، چاره‌ای نداریم جز اینکه به طبیعت بازگردیم و از طریق کشت نهال و گیاهان مقاوم، زمین تخریب شده را دوباره احیا کنیم و سرزمینمان را از تهدید افزایش بیابان نجات دهیم.
طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران
بر این اساس دولت سیزدهم با برداشتن گام بزرگ دیگری برای چندمین بار ثابت کرد که محیط زیست از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، از این رو کاشت یک میلیارد اصله نهال را در مدت چهار سال آغاز کرد، برای این منظور پانزدهم اسفندماه ۱۴۰۱ هم‌زمان با روز درختکاری پویش کاشت یک میلیارد درخت در سراسر کشور با حضور رئیس جمهوری آغاز و مقرر شد در مدت چهار سال سالانه ۲۶۰ میلیون نهال تولید و در نقاط مختلف کشور کاشته شود، از این‌رو با توجه اهمیت و نجات حیات کره زمین اجرای طرح مردمی کاشت یک میلیارد اصله درخت از شنبه یازدهم آذر امسال در سراسر کشور با کاشت ۲۵۰ میلیون نهال در سال اول این طرح چهار ساله آغاز شد، البته اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت بدون اجرای طرح آبخیزداری و تقویت سفره‌های زیرزمینی و تأمین آب سبز مشکل است بنابراین طرح‌های آبخیزداری مکمل اجرای این پروژه ملی است.
آن‌گونه که عباسعلی نوبخت، رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اشاره به اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت از تاریخ یازدهم آذر؛ روز شهادت میرزاکوچک خان جنگلی هم‌زمان در سراسر کشور، اظهار کرده است: در اجرای این طرح باید تغییری کوچک و اساسی ایجاد کنیم که به هیچ‌وجه نباید درختکاری برای ما مهم تلقی شود، بلکه درخت‌داری اصل موضوع است، زیرا فرهنگ درختکاری از سنوات گذشته با توجه به جنبه‌های دینی، تمدنی و تاریخی در کشور ایران وجود داشته است و آثار آن به چند سال اخیر مرتبط نیست، چرا که در کشوری زندگی می‌کنیم که ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم دنیا را در خود گنجانده و پنج منطقه رویشی که هر کدام از شرایط خاصی برخوردار است.
وی با بیان اینکه اکنون سطح جنگل‌های کشور اندک است و بر اساس قانون برنامه ششم ممنوعیت بهره‌برداری از جنگل‌ها، مواد اولیه و ثانویه برخی از صنایع؛ چوب و فرآورده‌های چوبی که باید این اعداد کامل مشخص شود، زیرا اگر تمام صنایع با تمام ظرفیت اسمی خود فعالیت کنند حدود ۱۱ میلیون مترمکعب چوب در سال نیاز دارند، اما در حال حاضر صنایع با ظرفیت پنج و نیم تا شش میلیون مترمکعب فعال هستند و صنایع دیگر با اخذ مجوز طی چهار تا پنج سال آینده احداث می‌شوند، اگر چه نیاز چوبی آنها را هم مشخص کردیم به طوری‌که سالانه حدود ۱۶ میلیون مترمکعب چوب نیاز است، اعلام کرده است: زراعت چوبی که در کشور انجام شده نزدیک به ۱۱۰ تا ۱۱۵ هزار هکتار است و در طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت هدف‌گذاری زراعت چوب مدنظر است چراکه طرح کاشت یک میلیارد درخت احیا و غنی‌سازی عرصه‌های جنگلی، بالا بردن سرانه فضای سبز است. اکنون در بخش جنگل ۱۲۶ نهالستان جنگلی، حدود ۴۴ نهالستان بیابانی و تعدادی هم مراکز تولید بذر گیاهان مرتعی داریم، در مجموع ۲۰۲ نهالستان در بخش دولتی وجود دارد.
ایران مستعد اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت
رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور پیرامون تأمین آب طرح کاشت یک میلیارد درخت احیا و غنی‌سازی عرصه‌های جنگلی، ابراز داشته است؛ متوسط بارش کشور ممکن است یک الی دو سال کمتر از ۲۵۰ میلی‌متر باشد، اما متوسط بارش آنچه را که متولی آن اعلام می‌کند ۲۵۰ میلی‌متر است، یعنی سالانه حدود ۴۰۰ میلیارد مترمکعب آب بارش یا آب سبز داریم، این یک میلیارد درخت که قرار است تولید شود اگر همه در شرایط سخت اقلیمی هم کاشته شود و هر درخت را بگوییم ۱۰ بار در سال آب بدهیم و هر ۱۰ مرتبه هم ۲۰ لیتر آب دهیم، هر درخت ۲۰۰ لیتر آب نیاز دارد و این معادل ۲۰۰ میلیون لیتر آب است که با تقسیم بر یک هزار، نزدیک به ۲۰۰ هزار مترمکعب آب می‌شود، از این‌رو ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب در مقابل ۴۰۰ میلیارد مترمکعب بارشی که به طور متوسط در کشور می‌بارد، عددی نیست، البته این بدون محاسبه پساب است، یکی از ظرفیت‌های کشور برخورداری از وسعت ۱۶۵ میلیون هکتاری است که ۱۳۴.۴ میلیون هکتار از آن منابع طبیعی برآورد شده و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور متولی رسیدگی و نگهداری از آن است.
ایران رتبه ششم تولید کربن در جهان
نقی شعبانیان، معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی با اشاره به اینکه، جز کشورهای صنعتی هستیم که تولید کربن بالایی دارند و طبق آخرین آمار مرکز پژوهش‌های مجلس به رتبه ششم جهان در تولید کربن رسیده‌ایم، اظهار کرده است؛ خودروها یکی از معضلات آلودگی هوا و تولید گازهای گلخانه‌ای است، از این‌رو درختکاری می‌تواند در کاهش آلاینده‌ها و آلودگی‌ها نقش داشته باشد، از نظر میزان تولید کربن در دنیا آمارهای مختلفی وجود دارد که کشور ایران در سال‌های گذشته در جایگاه رتبه چهاردهم و پانزدهم بود. در دنیا سالانه سی و شش میلیارد تن کربن تولید می‌شود، از این‌رو جنگل کاری و کاشت یک میلیارد نهال شاید بتواند در کاهش کربن نقش داشته باشد.
ایران جزو ۱۰ کشور تولید کننده کربن است
در ادامه مهرداد مرادمند، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان نیز با اشاره به اینکه ایران جزو ۱۰ کشور اول تولید کننده کربن بوده، اما در ترسیب کربن در رده پنجاهم جهان است، اظهار می‌کند: طرح کاشت یک میلیارد درخت در کشور نه تنها یک الزام جهانی که حکم شرعی و تاکید رهبر معظم انقلاب است و باید همه ارگان‌ها در اجرای این طرح کمک کنند، با توجه به مشکلات آبی استان مقرر شد که صنایع حداقل ۱۰ درصد و حداکثر ۲۵ درصد فضای خود را به فضای سبز اختصاص دهند.
کاشت یک میلیارد درخت وظیفه جهانی، قانونی و تکلیف شرعی است / این رویکرد ملی در اولویت امور سازمان منابع طبیعی
در همین راستا، ابوطالب امینی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه از طرح ملی کاشت یک میلیارد درخت، سهم اصفهان، تعهد کاشت ۲۰ میلیون اصله درخت طی چهار سال است که تا امسال باید کاشت پنج میلیون اصله اجرایی شود، می‌گوید: از اسفند سال گذشته تا اوایل شهریور سال‌جاری، سه میلیون اصله نهال با مشارکت مردم اصفهان و یک میلیون تا یک میلیون و ۷۰۰ هزار اصله توسط بخش خصوصی در استان اصفهان تولید شده است، در این طرح، گونه‌های بومی و با نیاز آبی کم برای استان انتخاب شده است.
وی اظهار می‌کند: بر اساس مطالعات و شناسایی مناطق بومی و سازگاری نهال‌ها در نواحی، درصدد هستیم که این نهال‌ها را با کمترین بهره آبی، بازدهی مناسب و مطابق با خاک و هوای نقاط مختلف استان تولید کنیم، از این‌رو تعداد ۱۱ تا ۱۵ دستگاه متولی شامل شهرداری، بنیاد مسکن، دهیاری، ارتش، سپاه، تعاونی روستایی و حوزه بسیج همه در این رویکرد ملی مشارکت و همکاری دارند، لذا بر اساس تعهدات باید سالانه چهار تا پنج میلیون اصله نهال در استان کاشت و تولید شود. لازم است تمام دستگاه‌های مرتبط این امر را در دستور کار خود قرار دهند. این طرح بزرگ مردمی در استان مستلزم همکاری دستگاه‌های اجرایی به ویژه صنعت، معدن، تجارت، بنیاد مسکن، دهیاری‌ها، محیط زیست و گروه‌های مردمی است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان درباره بهره‌مندی از نهال‌های بومی منطقه می‌افزاید: به عنوان مثال درصدد هستیم به دلیل شرایط آب و هوایی در شمال و جنوب استان، نهال بادام اسکوپاریا کاشت و تولید شود، چرا که در کمترین میزان بارندگی از مناسب‌ترین بازدهی و رشد برخوردار است، همچنین به‌طور طبیعی گونه‌های تاغ هم در این مناطق مناسب است.
وی با تاکید بر اینکه سعی می‌کنیم، کمترین منابع آبی را در کاشت و توسعه سالانه چهار تا پنج میلیون اصله نهال مورد بهره‌برداری قرار دهیم، تصریح می‌کند: از طرح ملی کاشت یک میلیارد درخت، سهم اصفهان، تعهد ۲۰ میلیون اصله طی چهار سال است که تا امسال باید کاشت پنج میلیون اصله اجرایی شود، بر اساس اعتبارات در سال گذشته، عمده فعالیت این اداره کل در کشور پیرامون طرح کاشت یک میلیارد درخت بود، زیرا با توجه به وظیفه جهانی، قانونی و تکلیف شرعی که مقام معظم رهبری بر آن تاکید داشتند، این رویکرد ملی در اولویت امور سازمان منابع طبیعی قرار دارد و باید طی چهار سال یک میلیارد اصله درخت (سالانه ۲۵۰ میلیون اصله) در کشور کاشته شود.
کاشت یک تریلیون درخت در سراسر جهان تا سال ۲۰۳۰ تصمیم کنفرانس آب و هوایی و الزام بین‌المللی بوده است
براین اساس عملیات اجرایی کاشت یک میلیارد درخت به طور هم‌زمان با سراسر کشور طی یازدهم آذر در استان اصفهان آغاز شد، به نحوی که امینی با بیان اینکه کاشت یک تریلیون درخت در سراسر جهان تا سال ۲۰۳۰ تصمیم کنفرانس آب و هوایی و الزام بین‌المللی بوده است، می‌گوید: سهم ایران نیز در این الزام جهانی کاشت یک میلیارد درخت تا سال ۲۰۳۰ میلادی است.
وی پیرامون اینکه موضوع در هیأت دولت مطرح و وزارت جهاد کشاورزی و سازمان منابع طبیعی مکلف به اجرای آن شد، اظهار می‌کند: استان اصفهان ۲ درصد معادل کاشت ۲۰ میلیون اصله درخت طی چهار سال در این طرح ملی متعهد شده است. اجرای این طرح بزرگ با همکاری و مشارکت تمام دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها امکان پذیر است و اداره کل منابع طبیعی نمی‌تواند به تنهایی این پروژه را اجرا کند و لازم است که همه مدیران، مسئولان و مردم در این کار مشارکت کنند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان ادامه می‌دهد: طرح ملی کاشت یک میلیارد درخت در استان اصفهان تاکنون توسط تیپ ۲۳ توپخانه ارتش شروع شده است و سپاه در سطح ۲۰۰ هکتار، فولاد مبارکه در سطح یکهزار هکتار و پالایشگاه در منطقه طالخونچه این طرح را آغاز کردند و امید است این طرح طی چهار سال کامل اجرا شود.
وی با بیان اینکه در هر هکتار امکان کاشت ۳۰۰ بذر وجود دارد، می‌افزاید: برای انجام این تعهد استان لازم است که در سطح ۵۰ هزار هکتار از اراضی، طی چهار سال بذر و نهال کاری انجام شود، از این‌رو تلاش می‌کنیم که ۳۵ درصد از تعهدات خود را در اراضی بیابانی و ۶۵ درصد را در نواحی اجرا کنیم که به آب نیازی نداشته باشد.
هشدار درباره نابودی جنگل‌های ایران تا ۵۰ سال آینده / درختانی مطابق با اقلیم کشور کاشته شود
بر اساس این پیوند؛ بر کسی پوشیده نیست که درختان کهنسال و جنگل‌ها از حیث تأمین موادغذایی جامعه، مصنوعات چوبی، محصولات کاغذی، تأمین بسیاری از مایحتاج عمومی جامعه، جلوگیری از فرسایش و از بین رفتن خاک و حفظ آب و نزولات آسمانی، نقش مهمی در اکوسیستم‌های طبیعی ایفا می‌کنند؛ بنابراین تلاش برای جلوگیری از نابودی این منابع برای حفظ حیات انسان و کسب درآمد از این منابع طبیعی، از اهمیت حیاتی برخوردار است، چرا که امروزه بسیاری از کارشناسان زیست محیطی اعتقاد دارند که بیش از درختکاری باید به نگهداری از درخت‌داری توجه کنیم و درختان غیربومی و مهاجم برای حفظ تنوع زیستی کشور از طبیعت ایران حذف شود.
در این راستا برای آشنایی با درختان غیربومی و مهاجمی که کاشت آنها به محیط‌زیست کشور آسیب می‌زند و لزوم حفاظت از جنگل‌ها و درختان کهنسال؛ اسماعیل کهرم، کارشناس و کنشگر محیط‌زیست در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، می‌گوید: درخت اکالیپتوس که گونه‌ای غریبه و غیرایرانی است و به هیچ‌عنوان برای جنگل‌های ما مناسب نیست را می‌کارند و از نظر ظاهری جنگل‌ها سبز هستند، اما این درختان غیربومی آفت‌های خودش را به همراه دارد.
وی با تاکید بر اینکه جنگل‌های ایران را از هر دیدی که نگاه کنید در حال اضمحلال و اتمام است، می‌افزاید: نابودی جنگل‌های ایران تا ۵۰ سال آینده، مطابق با برآوردهای هشدارگونه ناسا از وضعیت ایران حقیقت دارد، به این معنا که با تداوم این شرایط، طی سال‌های ۲۰۵۰ تا ۲۰۶۰ اثری از جنگل‌هایی که امروز می‌شناسیم در کشور باقی نخواهد ماند.
این کارشناس و کنشگر محیط‌زیست با ابزار تأسف از اینکه جنگل‌های ایران وضعیت بسیار نامناسبی دارند، اظهار می‌کند: با حضورم در کنفرانس GPL کشور آلمان یکی از سازندگان این دستگاه‌ها ضمن گفت‌وگوی دو نفره بیان کرد که هم‌اکنون متوجه شده‌ایم که بهترین کار در فضا مشاهده زمین از مریخ است، طی این مشاهدات دیدیم که در کشور شما ایران سالیانه یک تا ۱.۵ درصد از جنگل‌ها در حال نابود شدن است.
وی ادامه می‌دهد: چنانچه سالانه یک درصد جنگل‌ها در ایران از بین برود، طی ۱۰۰ سال آینده جنگلی نخواهید داشت و با ۱.۵ درصد حدود ۷۵ سال دیگر تمام جنگل‌های کشورتان نابود می‌شوند.
کهرم می‌افزاید: در دهه‌های آینده جنگل‌های کشور ما نابود و ناپدید می‌شوند، درخت اکالیپتوس که گونه‌ای غریبه و غیرایرانی است و به هیچ‌عنوان برای جنگل‌های ما مناسب نیست را می‌کارند و از نظر ظاهری جنگل‌ها سبز هستند، اما این درختان غیربومی آفت‌های خودش را به همراه دارد، لذا باید درختانی متناسب با شرایط و اقلیم کشور کاشته شود تا بتوانیم به اهداف مد نظر دست یابیم.
وی پیرامون اینکه فرسایش خاک قدرت زایندگی و رویش را از آن می‌گیرد و خاک فرسایش یافته می‌میرد، می‌گوید: قسمت اعظم فرسایش خاک بر اثر پدیده جنگل‌زدایی ایجاد می‌شود، جنگل‌ها را قطع می‌کنیم، بعد خاک از پوشش گیاهی جنگل عریان می‌شود و از بین می‌رود. این پدیده‌ها به صورت متوالی یکی پس از دیگری اتفاق می‌افتد.
این کارشناس و کنشگر محیط‌زیست با بیان اینکه پوشش گیاهی خاک در ایران باید بالاتر برود، اظهار می‌کند: اگر پوشش گیاهی مناسب باشد فرسایش خاک صورت نمی‌گیرد، در حال حاضر علوفه‌ای که توسط باران و برف رشد می‌کند توسط چهارپایان خورده می‌شود این چهارپایان خاک را خالی از پوشش گیاهی کرده و آن را فرسایش می‌دهند. تنها راه کوتاه‌مدت برای کاهش فرسایش خاک این است که باید به خاک زمان استراحت داد تا تقویت شود.
وی می‌افزاید: در زیر جنگل‌ها آب انباری عظیم وجود دارد که با نابودی جنگل‌ها علاوه بر از بین رفتن این منبع با ارزش و عظیم، خاک و حیات‌وحش کشور نیز نابود خواهد شد، باید هرچه سریع‌تر جلوی تخریب این جنگل‌ها گرفته شود، چنانچه تصمیم بگیرند، از این به بعد با جنگل‌ها کاری نداشته باشند، تمام این طبیعت بازمی‌گردد.
کهرم با تاکید بر اینکه درختان کهنسال با ریشه‌های تنومند، تنه‌های ضخیم و شاخ و برگ‌های سرافراز که در حفاظت و تولید رطوبت خاک و تصفیه هوا نقش بسزایی دارند، می‌گوید: چگونگی حفظ و نگهداری آنها باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد، چرا که این کهنسال‌های زنده زمین از خود هزاران زادآوری دارند که فرایند آن به حفظ بقای نسل و گسترش آنها در کره زمین کمک می‌کند.
وی خاطر نشان می‌کند: سال گذشته در سفری از سرو ابرکوه این کهنسال‌ترین موجود زنده دیدن کردم که بر تنه تنومندش میلیون‌ها تخم سرو زادآوری کرده بود که با پراکندگی آنان شاید ۵ هزار سال دیگر سروهایی تولید شوند و عمر کنند، وجود همه درختان کهنسال تاریخ زنده سرزمین ما هستند، تاریخی که نشان‌دهنده چگونگی اهمیت درختان و زندگی‌بخشی اجداد و پدرانمان برای آنها است.
اگر چه بشر امروزه به تکنولوژی‌های مختلفی برای مبارزه با آلودگی‌ها دست پیدا کرده است، اما به نظر می‌رسد برگ و تنه درختان می‌تواند بهترین وسیله برای بهبود کیفیت هوای محیط‌زیست بشری باشد، این جانداران قادر هستند گازها و ذرات آلاینده را از هوا خارج کنند، مصرف انرژی را کاهش دهند، دمای جو زمین را تنزل دهند و جوامع را برای زندگی هرچه مطلوب‌تر یاری کنند، زیرا می‌توانند در برابر گرم شدن آب و هوا مقاومت و از آن جلوگیری کنند، بدیهی است که وجود درختان به افزایش تأمین اکسیژن برای تنفس، جذب و ذخیره دی‌اکسید کربن، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، بالا بردن شانس بارندگی در شهرها، ذخیره آب باران و حاصلخیز کردن خاک، تأمین سایه برای خنک‌سازی محیط و بسیاری از مزایای مهم دیگر را در پی دارد، اما بیش از درختکاری باید به نگهداری از درختان جنگل‌ها و کهنسال توجه کنیم و با حذف درختان غیربومی و مهاجم از طبیعت کشور، تنوع زیستی کشور حفظ کنیم و تولید و پرورش نهال را با شیوه‌ای کم نیاز به آب و مناسب با هر منطقه صورت گیرد، زیرا در حقیقت مهم‌ترین وظیفه ما تولید نهال استاندارد است، چرا که نهال باید از بذر جمع‌آوری شده در همان منطقه تولید شود و پرورش درست نهال، یک شرط اساسی در موفقیت این پروژه است، نهال تولید شده با این روش با حداقل آبیاری در عرصه‌های طبیعی زنده می‌ماند.
نظر شما