به گزارش خبرگزاری ایمنا از کرمان، پسته همان طلای سبز معروف است که سال‌های متمادی بسیاری از کشاورزان و خانواده‌هایشان در استان‌های پسته‌خیز کشور به ویژه کرمان از این راه ارتزاق کرده‌اند و بخش مهمی از اقتصاد استان نیز به این محصول وابسته است. آمارها نشان می‌دهد نیمی از صادرات پسته کشور از کرمان انجام می‌شود و این استان با وجود محدودیت‌ها هنوز هم نقش مهمی در تولید پسته مرغوب در کنار سایر استان‌های کشور ایفا می‌کند.
با پایان زمان برداشت محصول پسته در باغات استان کرمان و سایر شهرهای پسته‌خیز، نگرانی‌ها از فروش و عرضه این محصول پرطرفدار نقل محافل و مجالس داخلی و خارجی است و گمانه‌زنی‌ها برای قیمت‌گذاری پسته از سوی کارشناسان و تجار آغاز می‌شود.
تابستان ۱۴۰۲ و پس از پشت سر گذاشتن مشکلاتی که سرمازدگی در صدر آن قرار داشت، کشاورزان به فراوانی محصول پسته امیدوار بودند و بسیاری از وعده‌های مالی را به روزهای بعد از ایام برداشت پسته موکول کرده بودند که ناگهان با افت قیمت در بازار داخلی مواجه شدند. شوک واردشده به کشاورزانی که به تولید و عرضه محصول خود پس از دوران افت محصول در ایام شیوع کرونا چشم امید داشتند، به تعجب و ناامیدی مبدل شد. بسیاری از آن‌ها از تفاوت قیمت‌ها در بازار دچار تردید هستند، در حالی که درِ انبارهای پسته هنوز به روی مشتریان باز نشده است.
نسخه مجلس برای حذف تعهد ارزی علاج درد صادرکنندگان کنونی نیست
محمد صالحی، رئیس انجمن پسته ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، از پیش‌بینی تولید ۲۰۰ هزار تن پسته در کشور طی سال جاری خبر می‌دهد و اظهار می‌کند: با وجود برداشت پسته قابل توجه در سال جاری پس از دو سال سرمازدگی و افت محصول، در بحث صادرات دچار مشکل هستیم.
وی با اشاره به مسئله تعهد ارزی که موجب توقف فعالیت بسیاری از صادرکنندگان باسابقه شده است، می‌افزاید: با وجود تعهد ارزی، صادرات پسته به‌طور عمده توسط واردکنندگان خودرو که تنها به دنبال تأمین ارز برای واردات هستند، زیر قیمت بازار انجام می‌شود.
رئیس انجمن پسته ایران با اشاره به مصوبه اخیر مجلس در خصوص حذف تعهد ارزی از صادرات پسته در برنامه هفتم توسعه می‌گوید: این مصوبه امیدآفرین است، می‌تواند وضعیت صادرات را به کلی تغییر دهد و تمام صادرکننده‌ها را پای کار بیاورد، اما اجرای آن زمان‌بر است و وضعیت کنونی را سامان نخواهد داد.
صالحی با اشاره به تولید یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن پسته در دنیا که بیشترین میزان محصول از بدو تولید پسته بوده است، سهم ایران را کمتر از ۲۰ درصد اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: تولید پسته فراوان در دنیا در کنار مشکلات حوزه صادرات ناشی از سیاست نادرست دولت، باعث رکود بازار شده است و به ورشکستگی صادرکننده منجر خواهد شد.
نیمی از پسته کشور در استان کرمان تولید می‌شود
وی از تولید نیمی از پسته کشور در استان کرمان خبر می‌دهد و اضافه می‌کند: در حال حاضر به دلیل شرایط تولید و صادرات پسته نسبت به سایر محصولات کشاورزی آب‌بر همچون گندم و هندوانه ۲۷ استان به کاشت و تولید پسته روی آورده‌اند که سهم آن‌ها ۵۰ درصد کل پسته تولیدی است.
رئیس انجمن پسته ایران با اشاره به تعیین نرخ پسته در بازار، ادامه می‌دهد: با توجه به نوسانات بازار و تفاوت عرضه و تقاضا در دنیا برای پسته نمی‌توان قیمت ثابت تعیین کرد و دولت نیز نمی‌تواند همچون بعضی محصولات کشاورزی از جمله گندم آن را خریداری و نگهداری کند.
صالحی با بیان اینکه علت متضرر شدن شرکت تعاونی پسته طی سال‌های گذشته تعیین نرخ ثابت برای پسته بوده است، تصریح می‌کند: طی سال‌ها متمادی مردم همواره محصول را به قیمت بالاتر عرضه کرده‌اند و هنگامی که نرخ تقاضا کاهش یافته است، به سراغ شرکت تعاونی می‌آمدند تا کمبود قیمت را جبران کنند.
وی صادرات پسته با بسته‌بندی کوچک را به دلیل تعرفه‌های گمرکی که کشورها در بدو ورود از واردکننده پسته دریافت می‌کنند، مقرون به‌صرفه نمی‌داند و اظهار می‌کند: هزینه واردات با بسته‌بندی کوچک چندین برابر خام است؛ بنابراین اگر کسی بخواهد پسته را به عنوان مواد اولیه وارد کشورهای هدف کند، هزینه گمرکی بسیار کمتری را متحمل می‌شود.
رئیس انجمن پسته ایران با تاکید بر اینکه ارسال پسته بدون بسته‌بندی به‌هیچ‌وجه نشانه ناتوانی و ضعف صادرکنندگان نیست، خاطرنشان می‌کند: به عنوان مثال در کشور خودمان بسیاری از شرکت‌های خودرویی به جای وارد کردن خودرو، قطعات را به عنوان مواد اولیه وارد و مونتاژ می‌کنند که علاوه بر دریافت گمرکی کمتر از سوی دولت، به اشتغال‌زایی می‌انجامد.
بازار پسته ایران هیچ متولی و راه و رسم خاصی در شیوه‌های بازاریابی و فروش ندارد
در همین پیوند مسلم میرزایی، کارشناس مسائل بازرگانی با اشاره به اینکه بازار امسال پسته متزلزل است و نسبت به گذشته وضعیت مطلوبی ندارد، اظهار می‌کند: طی سال‌های گذشته تصمیمات نادرستی برای بازاریابی و فروش گرفته شده است که همچنان ادامه دارد.
وی به مسائل پیش‌روی صادرکنندگان اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: علت عمده ناتوانی صادرکنندگان در خرید و فروش پسته، چالش پیمان‌سپاری ارزی است که روز به روز وضعیت را بغرنج می‌کند و بر مشکلات می‌افزاید.
کارشناس مسائل بازرگانی با بیان اینکه بسیاری از صادرکنندگان ارز خود را برنگردانده و به دولت تحویل نداده‌اند، تصریح می‌کند: سال جاری تعداد زیادی از کارت‌های بازرگانی تعلیق یا غیرفعال شده است و عملاً امکان انجام صادرات وجود ندارد، در وضعیت کنونی صادرکنندگان تنها دو راه دارند؛ نخست آنکه محصول را با کارت اشخاص غیرمعتبر صادر کنند که فرآیند صادرات را برای شرکت مقصد دچار اشکال می‌کند یا اینکه از طریق شرکت‌های ترکیه و دبی پسته آمریکا را بخرند و به مشتریان تحویل دهند تا با معضلات ارزی مواجه نشوند.
میرزایی با تأکید بر اینکه بازار پسته ایران هیچ متولی و راه و رسم خاصی در شیوه‌های بازاریابی و فروش ندارد، تاکید می‌کند: هرکس به شیوه و نرخ‌گذاری شخصی بر اساس استاندارهای ویژه بدون توجه به کیفیت، محصول را ارائه می‌دهد که قیمت پسته را در مقصد دچار مشکل می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: در بیشتر موارد پسته‌ای که به دست مشتری می‌رسد، با نمونه ارسالی تفاوت دارد و همین امر بر اعتبار بازار ایران لطمه وارد کرده است؛ به نحوی که کشورهای طالب پسته مرغوب و باکیفیت ایران را در بازار پسته از دست داده‌ایم و بازار عمده ما در حال حاضر روسیه و چین است.
کارشناس مسائل بازرگانی با اشاره به اینکه در گذشته تولید پسته در ایران به چهار برابر تولید پسته در آمریکا می‌رسید، می‌گوید: مرجعی برای اعلام قیمت پسته نداشته‌ایم و همین مسئله موجب شده است، طی سال‌های اخیر قیمت‌گذاری از سوی آمریکا انجام شود و تولید پسته آمریکا به دوبرابر تولید پسته در ایران برسد.
لزوم توجه و نظارت بیشتر متولیان پسته به شیوه‌های تولید و نگهداری
میرزایی با ابراز نگرانی از اینکه اقدامات انجمن و پژوهشکده پسته نمی‌تواند به افزایش تولید منجر شود، اظهار می‌کند: ما تقریباً در هر هکتار ۸۰۰ کیلوگرم پسته تولید می‌کنیم، در حالی که آمریکا در هر هکتار ۳.۵ تن پسته تولید می‌شود و روزبه‌روز با کاهش تولید پسته مواجه می‌شویم.
وی با بیان اینکه تصمیم‌گیری‌های دولتی و داخلی روند فعالیت صادراتی‌ها را دشوارتر کرده است، اضافه می‌کند: همه این اقدامات دست به دست هم داده است تا کشاورز متضرر شود و صنعت کشاورزی در منطقه رفسنجان و کرمان از بین برود.
کارشناس مسائل بازرگانی خاطرنشان می‌کند: استفاده نادرست از سموم طی سال‌های گذشته موجب از بین رفتن محصول بسیاری از کشاورزان شد و آسیب‌هایی را به پسته در منطقه وارد کرد که نیاز به نظارت بیشتر روی آن را ضروری می‌کند تا پسته سرپا نگه داشته شود.
میرزایی توجه به مسئله آب و اختصاص بودجه‌هایی برای آبیاری محصول پسته و دستورالعمل‌های اجباری برای تغییر شیوه آبیاری باغ‌ها پسته و استفاده از سموم تحت نظر پژوهشکده را از راهکارهای مناسب برای نجات محصول پسته و بازگشت به دوران درخشش طلای سبز می‌داند.
با وجود اختلاف نظرهای بسیار در حوزه عرضه و فروش پسته، به نظر می‌رسد تنها راهکار کنونی خروج پسته از بحران، حمایت دولت از صادرکنندگان و تسهیل در روند صادرات پسته باشد؛ مطالبه‌ای که می‌تواند بسیاری از تاجران را به عرضه پسته امیدوار کند تا از دپوی پسته در انبارها جلوگیری شود.
گزارش از بهناز شریفی، خبرنگار ایمنا
نظر شما