به گزارش خبرنگار ایمنا، آلودگی هوا به یکی از مهم‌ترین معضلات کلان‌شهرهای کشور تبدیل شده است، موضوعی که با افزایش آلایندگی‌های زیست‌محیطی، بارها مدارس استان‌ها به‌ویژه اصفهان را طی سال‌های گذشته به تعطیلی کشاند، اما به اعتقاد کارشناسان بی‌گمان این راهکار، کارآمد نیست، چرا که محققان در روزهایی که سطح آلودگی بالا است، کاهش قابل توجهی در نمرات آزمون‌های دانش‌آموزان را ثبت کردند، نتایج تحقیقات نشان داده که نمرات دانش‌آموزان در مدارسی که در مسیر باد قرار گرفته‌اند، کاهش کمتر داشته و شیوع بیماری و غیبت کمتری نیز ثبت شده است.
به گفته متخصصان دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ آلودگی یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که سبب کاهش افت تحصیلی دانش‌آموزان می‌شود، هوای آلوده شهر سبب کم شدن حافظه، ضعف در یادگیری، افسردگی، استرس، بی‌حوصلگی و ناتوانی دانش‌آموز در زمان آموزش خواهد شد، از این رو بسیار توصیه شده است که در این برهه از زمان دانش‌آموزان به هیچ عنوان از منزل خارج نشوند، بدون شک این مشکلات محصلان ضعیف را در فصل امتحانات با مشکل جدی روبه‌رو می‌کند، اما آلودگی هوا و تعطیلی مدارس قصه بی‌پایان هر زمستان است، مرهمی بی تأثیر که مدام متوسل به آن می‌شویم، حال آنکه این مرهم خود دردی بی‌علاج شده و کیفیت آموزش و یادگیری را تحت‌تأثیر قرار داده است، زیرا تعطیلی مدارس بدون شک دانش‌آموزان قوی را با پیشرفت کمتری نسبت به سال‌های گذشته مواجه خواهد کرد و به قولی آنها را دل‌زده و سرد از ادامه دادن باقی راه با قدرت بیشتر می‌کند، از سوی دیگر محصلان ضعیف با نبود حضور در کلاس‌های درس دیگر نمی‌توانند همانند روزهای گذشته خود را به سایر رقبای درسی برسانند.
به گفته کارشناسان؛ بی‌گمان این راهکار، کارآمدترین راهکار نیست، شاید در ظاهر برای نبود خروج دانش‌آموزان و فعالیت خودروها، یکی از راهکارهای متولیان امر برای کنترل آلودگی هوا، مجازی شدن آموزش در مدارس است، اما در عمل به جرئت می‌توان گفت که این تعطیلی‌ها تأثیر چندانی بر کنترل و کاهش آلودگی هوا ندارد، ضمن اینکه علاوه‌بر تاثیرپذیر نبودن این راهکار برای کنترل آلودگی هوا، آموزش دانش‌آموزان نیز با مشکل مواجه می‌شود، چرا که طی دو سال از همه‌گیری ویروس کرونا و حضور نیافتن دانش‌آموزان در مدارس و کلاس درس افت تحصیلی، وابستگی بیشتر به والدین به‌جای نظام آموزشی و بروز ناهنجاری‌های اجتماعی در محصلان از حواشی آموزش مجازی بوده است، اما در این میان نگرانی والدین از سلامت فرزندان و نگرانی مسئولان از تبعات آینده آموزش مجازی برای نظام تعلیم و تربیت هر دو به‌جا و منطقی است، زیرا محققان حوزه روان‌شناسی تاکید دارند یادگیری از طریق تعامل جمعی بهترین شیوه مؤثر در ارتقای مهارت‌های فردی و اجتماعی است و تنها تعطیل کردن مدارس تأثیری بر کاهش آلودگی‌ها ندارد و فقط مرهمی بی‌تأثیر است که مدام متوسل به آن می‌شویم، گرچه به‌طور معمول هنگام آلودگی هوا و در نبود باد و باران، تعطیلی مدارس اقدامی عاجل است و گریزی هم از آن نیست، اما بی‌گمان اجرایی نشدن قانون هوای پاک و کم‌کاری سازمان‌های متولی در مبارزه با این قاتل خاموش، راحت‌ترین اقدام برای حفظ سلامت و تأثیر آن بر یادگیری دانش‌آموزان است.
در نهایت بر اساس اطلاعات و آمار موجود، پژوهشگران دریافتند که میزان افت تحصیلی و کاهش نمرات کسب شده در بین دانش‌آموزانی که محل زندگی و مدرسه آنها در معرض آلاینده‌های جوی بالا و به ویژه سموم ناشی از احتراق موتورهای گازوئیلی و بنزینی قرار دارد، به مراتب بیشتر از سایر دانش‌آموزان است.
آلودگی هوا موجب ضعف حافظه و افت تحصیلی می‌شود
آن‌گونه که شهرام خرازی‌ها، مدیر گروه سلامت روانی-اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار کرده است؛ آلودگی هوا موجب ضعف حافظه، افسردگی، افزایش استرس، افت تحصیلی و ناتوانی دانش‌آموزان در انجام تکالیف می‌شود، بنابراین امتحانات دانش‌آموزان باید به بعد از رفع آلودگی هوا موکول شود.
وی با بیان اینکه تأثیرات سو آلودگی هوا بر سلامت روان انسان غیرقابل انکار است، معتقد است؛ به طور معمول توجه سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان معطوف به تأثیرات جسمی آلودگی هوا است زیرا این تأثیرات نمود بیرونی به صورت سرفه، سوزش چشم، تنگی نفس و غیره دارند و قابل مشاهده هستند؛ در حالی که آلودگی هوا یک عامل پنهان و بسیار مخفی مولد استرس و تشدیدکننده بسیاری از بیماری‌های روانی است، زیرا ورزشکاران، دانش‌آموزان و سالمندان از جمله گروه‌هایی هستند که سلامت روانشان بیش از دیگر گروه‌ها تحت تأثیرات سو آلودگی هوا قرار می‌گیرد چرا که ورزشکاران ممکن است روحیه مبارزه و جنگندگی، تمرکز حواس حین مسابقه و انگیزه برای بردن و پیروز شدن را از دست دهند.
مدیر گروه سلامت روانی-اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران اذعان دارد؛ که این احتمال وجود دارد دانش‌آموزان مقطع ابتدایی و راهنمایی به علت عدم تمرکز و نقصان دقت و کاهش اکسیژن رسانی به مغز نتوانند تکالیف درسی خود را آنچنان که باید و شاید انجام دهند و دچار افت تحصیلی شوند.
افت تحصیلی پنهان
محمدرضا ابراهیمی، مدیرکل آموزش و پرورش استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه سلامت دانش‌آموزان برای ما بسیار حائز اهمیت است، اما تعطیلی و غیرحضوری کردن مدارس نمی‌تواند سبب کاهش آلودگی هوا شود، می‌گوید: دلیل آلودگی‌ها به دلیل برقراری مدرسه نیست که با تعطیلی و برپایی کلاس‌های آنلاین از بین برود، برای رفع علت اصلی این مشکل باید علت‌یابی شود.
وی اظهار می‌کند: افت تحصیلی دو نوع آشکار یا نهان دارد، در افت تحصیلی پنهان که ممکن است سال‌ها به طول بینجامد و ناشی از شیوع کرونا نیز بوده است، طرح تعمیق، تثبیت یادگیری و جبران را برنامه‌ریزی کردیم که نیمی از دانش‌آموزان در آن شرکت کردند.
مدیرکل آموزش و پرورش استان اصفهان با بیان اینکه اصل مهم در آموزش و پرورش حضوری بودن تعلیم و تربیت بوده، به‌ویژه در زمینه مسائل تربیتی و اجتماعی، حضور دانش‌آموزان در مدرسه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، می‌افزاید: در سال‌های گذشته به دلیل بیماری کرونا شکل آموزش و پرورش از حضوری به غیرحضوری و به تعبیری نیمه‌حضوری تغییر کرد، چرا که نبود آموزش حضوری و مسائل تربیتی، زمینه‌ساز افت تحصیلی در همه دوره‌ها و پایه‌های تحصیلی است، هرچند که در شرایطی خاص مانند پدیده آلودگی برای حفظ سلامتی دانش‌آموزان تعطیلی مدارس انجام می‌شود، اما استمرار تعطیلی مدارس تبعات جبران‌ناپذیری بر تعلیم و تربیت آموزشی دارد.
آلودگی هوا قدرت یادگیری، تمرکز و حافظه کودکان را کاهش می‌دهد
عباس میرنیکانی کوهستان، روانپزشک و متخصص بهداشت درمانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه آلودگی هوا قدرت یادگیری، تمرکز و حافظه کودکان را کاهش می‌دهد و هرقدر بیشتر باشد این آسیب‌ها نیز افزایش دارد، می‌گوید: زندگی و فعالیت در اتاق‌ها و کلاس‌ها، هوای کلاس را تباه می‌کند، تنفس دانش‌آموزان در کلاس‌های شلوغ از جریان هوای سالم می‌کاهد، اگر به جای هوای مصرف شده، هوا جایگزین نشود می‌تواند به آسایش، بهداشت، کارایی، یادگیری و سلامت دانش‌آموزان آسیب برساند.
وی اظهار می‌کند: در اتاق‌هایی که هوای آنها خوب تهویه نشود به انسان احساس خفقان و ناراحتی دست می‌دهد، همچنین اختلالاتی مانند سردرد، خواب آلودگی، ناتوانی در تمرکز فکری روی می‌دهد، در چنین کلاس‌هایی عفونت‌های ناشی از ریز قطره‌ها و کم شدن مقاومت در برابر بیماری‌ها در صورت مواجهه در درازمدت بروز می‌کند، هوای اتاق‌ها و کلاس‌ها به وسیله آلاینده‌های میکروبی سبب کاهش و افت تحصیلی دانش‌آموزان می‌شود.
این متخصص بهداشت درمانی با اشاره به بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا در دانش‌آموزان، می‌افزاید: منظره دود غلیظی که آسمان شهرها را تیره و تار کرده است به خوبی نشان می‌دهد که بشر چگونه با دست خودش هوای محیط زندگی را مسموم کرده، آلودگی هوا منحصر به فضای باز و هوای آزاد نمی‌شود بلکه محیط کار، مدارس و داخل خانه را شامل شده و بیشتر صدمه به دانش‌آموزان وارد می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: از شایع‌ترین بیماری‌های دوران کودکی و نوجوانی، آسم است که ارتباط زیادی با آلودگی هوا دارد، آلاینده‌های هوا یکی از شناخته‌شده‌ترین عوامل تشدیدکننده آسم و حتی کمک‌کننده در ایجاد آسم کودکان به شمار می‌رود، از این رو دانش‌آموزان مبتلابه آسم تا جای ممکن در مواقعی که آلودگی هوا زیاد است از خانه خارج نشوند و از رفت و آمد در خیابان‌ها خودداری کنند، همچنین به اطلاعیه‌های اداره هواشناسی و شرکت کنترل هوا دقت کنند به ویژه در فصل سرد به دلیل ابتلاء به عفونت‌های ویروسی در معرض حملات آسمی بیشتری هستند.
تعطیلی مدارس راهکار کاهش آلودگی هوا نیست
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا درباره تعطیلی مدارس در کلانشهرها طی افزایش آلایندگی‌ها، می‌گوید: زمانی که در مقابل آلودگی هوای کلانشهرها تنها مدارس را تعطیل کنیم، درواقع صورت مسئله را پاک کرده‌ایم.
وی با بیان اینکه اگر فکر می‌کنیم که با تعطیلی مدارس مشکل آلودگی هوای کلانشهرها رفع می‌شود، اظهار می‌کند: لازم است بدانیم به هیچ‌وجه این موضوع رفع نخواهد شد، در روزهای اخیر گاهی اوقات تعطیلی مدارس نیز ممکن است آن‌چنان‌که باید تأثیر نداشته باشد، زیرا هر ساله در فصل زمستان با وارونگی دما مواجه هستیم و این مسئله سبب نبود تخلیه آلاینده‌ها می‌شود.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی کشور می‌افزاید: هرچه رفت‌وآمد خودروها و ترافیک شهری کمتر شود تا حدودی بر کاهش آلودگی‌های هوا اثرگذار است، اما تعطیلی مدارس دردی از مشکل آلودگی هوای کلانشهرها درمان نمی‌کند.
وی تصریح می‌کند: زمانی که در مقابل آلودگی هوای کلانشهرها تنها مدارس را تعطیل کنیم، درواقع صورت مسئله را پاک کرده‌ایم. زیرا آلودگی هوای کلانشهرها تنها با تعطیلی مدارس رفع نخواهد شد، هنگامی که مدارس را تعطیل می‌کنیم، درواقع به شرایط نامناسب و به اصلاح دو سر باخت می‌رسیم، زیرا بدون راهکاری‌های اساسی آلودگی‌ها ماندگار خواهد بود و دانش‌آموزان نیز با کیفیت نامطلوبی آموزش می‌بینند.
وظیفه با اشاره به اینکه تعطیلی مدارس آنچنان بر کاهش و رفع آلودگی‌ها تأثیر ندارد، زیرا اکنون در فصل زمستان، وارونگی دما را داریم و این مسئله سبب نبود تخلیه آلاینده‌ها می‌شود، می‌گوید: در فصول سرد سال علاوه بر سکون نسبی و وارونگی دما، تعداد خودروهای سواری و مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها، شرایطی را فراهم می‌کند که تعطیلی مدارس، کمک شایانی به رفع آلودگی‌ها می‌کند و موضوع باید به‌طور اساسی مد نظر قرار گیرد.
وی اظهار می‌کند: یکی از کشورهایی هستیم که حجم میزان استفاده سوخت‌های فسیلی در آن بسیار بالا است و مصرف انرژی در سطح کشور معقول نیست، یعنی واحد اقتصادی که تولید می‌کنیم با میزان انرژی مصرفی تناسب ندارد.
راهکار اساسی برای کاهش آلودگی‌ها و آلایندگی‌ها در سطح کلانشهرها
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی کشور ادامه می‌دهد: البته آلودگی‌های هوا و آلایندگی‌ها تنها مختص کشور ایران نیست و در دیگر کشورها نیز شاهد آلودگی هستیم، اما آلایندگی‌های کشور بیشتر از حد استاندارد است و با مصارف بیش از حد انرژی، آلودگی‌های شهرها افزایش می‌یابد و صدمات آن بر آحاد جامعه وارد می‌شود.
وی درباره راهکارهای اساسی برای کاهش آلودگی‌ها و آلایندگی‌ها در سطح کلانشهرها، تصریح می‌کند: کشورهای دیگر برای کنترل آلایندگی‌ها به سمت انرژی‌های پاک و تولید برق از منابع پاک انرژی‌های (خورشید، باد، زمین گرمایی) حرکت کرده‌اند و توانسته‌اند حداقل درصد قابل توجهی را تأمین کنند و از سوی دیگر به سمت بهره‌برداری از اتومبیل‌های الکتریکی به جای خودروهایی با مصارف بنزین و گازوئیل پیش رفته‌اند.
وظیفه اضافه می‌کند: در دیگر کشورها که از هوای سالم‌تر بهره‌مند هستند، برای مدیریت کسب‌وکار و رفت و آمد شهروندان راهکارهای اصولی، منطقی و نوآورانه لحاظ شده است، لذا می‌طلبد مسئولان ذی‌ربط در کشور راهکارهایی برای این موضوع داشته باشند.
تنها تعطیلی مدارس راهکار درستی نیست
وی اظهار می‌کند: هنگامی که مصرف گاز در کشور بالا می‌رود و تولید کفاف نمی‌دهد، لذا باید گاز کمتری مصرف شود تا نیروگاه‌ها گاز بیشتری داشته باشند، همچنین مصارف ما در استفاده از منابع انرژی گاز، نفت، زغال‌سنگ و هر منبع دیگری در بخش خانگی و صنایع به اندازه نیازمان نیست و بیش از حد نیاز و استاندارها مصرف می‌کنیم.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی کشور با اشاره به اینکه استفاده بیش از حد استاندارد مصرف انرژی زیان‌ده و زیان‌بار است و باید روش‌ها و راهکارهای نوآورانه و اساسی به کار گرفته شود، می‌افزاید: بهره‌مندی از گرمایش بخاری و موتورخانه با مصرف کمتر سوخت باید مطابق استانداردها باشد، سیستم لوله‌کشی باید ایزوله مناسب نداشته باشد تا انرژی هدر نرود و با رعایت حداقل ارتباط حرارتی درون و بیرون منازل، دیوار ساختمان‌ها استاندارد ساخته شود، با استفاده از شیشه‌های دوجداره به‌ویژه در مناطق سردسیر و تغییر الگوی زندگی می‌توانیم مصارف را به حداقل و به میزان نیاز برسانیم.
وی خاطرنشان می‌کند: فرسودگی ناوگان حمل و نقل و تعداد جمعیتی که از ناوگان عمومی استفاده می‌کنند؛ نسبت به کشورهای اروپایی و دیگر کشورها دارای هوای پاک، فاصله زیادی دارد و برای کاهش آلودگی‌ها در سطح شهرها باید به‌سمت ساماندهی خودروها برویم و اینکه تنها مدارس را تعطیل کنیم راهکار درستی نیست و پاسخ نهایی را به ما نمی‌دهد.
با این اوصاف؛ این روزها آلودگی هوا مشکل بیشتر کلانشهرها در فصول سرد سال است و از این معضل رنج می‌برند و معضل دیرینه آلودگی هوای کلانشهرها هر ساله با فرارسیدن فصل پاییز و زمستان یادآور چالش‌هایی از جمله افزایش آلایندگی‌های زیست‌محیطی و بروز و افزایش بیماری‌های قلبی_عروقی، تنفسی و گوارشی است که بسیاری از افراد را راهی مراکز درمانی می‌کند و بارها مدارس را به تعطیلی می‌کشاند، گرچه به‌طور معمول هنگام آلودگی هوا و در نبود باد و باران، تعطیلی مدارس اقدامی عاجل است و گریزی هم از آن نیست، اما بی‌گمان اجرایی نشدن قانون هوای پاک و نبود اقدام مؤثر در مبارزه با این قاتل خاموش، راحت‌ترین اقدام برای حفظ سلامت دانش‌آموزان تعطیلی مدارس است که افت تحصیلی، کاهش یادگیری و بروز معضلات جسمی و روحی بسیاری را به دنبال دارد.
نظر شما